Oι 20 αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία που έρχονται το 2024

Είκοσι σημαντικές αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία και στον τρόπο διεκπεραίωσης συναλλαγών θα τεθούν σε ισχύ από το 2024.

Από το νέο έτος θα τεθούν σε εφαρμογή οι διατάξεις του νέου φορολογικού νόμου 5073/2023 που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή, αλλά και ορισμένες άλλες διατάξεις που συμπεριελήφθησαν ή θα συμπεριληφθούν σε άλλους νόμους.

Ο διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) κοινοποίησε -με την υπ’ αριθμόν O. 3071/16-2-2023 εγκύκλιο που απέστειλε σε όλα τα Ελεγκτικά Κέντρα και τις ΔΟΥ της χώρας- όλες τις νέες διατάξεις για την αναμόρφωση του συστήματος φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων και τα νέα μέτρα για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, που περιλαμβάνει ο άρτι ψηφισθείς φορολογικός νόμος 5073/2023.

Βάσει των διατάξεων του νόμου αυτού που κοινοποιήθηκαν με την εγκύκλιο Πιτσιλή, αλλά και με βάση κι άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις και αποφάσεις της κυβέρνησης, που περιελήφθησαν σε άλλους νόμους ή ακόμη δεν έχουν νομοθετηθεί, από το επόμενο έτος θα τεθούν σε ισχύ οι ακόλουθες 20 σημαντικές αλλαγές στο φορολογικό σύστημα:

Σύστημα φορολόγησης αυτοαπασχολουμένων

1. Τα φορολογητέα εισοδήματα 735.320 ατομικών επιχειρήσεων εμπορίας αγαθών, παροχής υπηρεσιών και ελευθέρων επαγγελματιών θα προσδιοριστούν εναλλακτικά με αντικειμενικά κριτήρια για τη χρήση του 2023 και συγκεκριμένα με βάση υπολογισμού το ύψος των ετήσιων μικτών αποδοχών ενός ιδιωτικού υπαλλήλου που λαμβάνει τον κατώτατο μισθό των 780 ευρώ τον μήνα, δηλαδή με αφετηρία υπολογισμού το ποσό των 10.920 ευρώ, ή με βάση τον υψηλότερο του κατώτατου ετήσιο μισθό ενός μόνο υπαλλήλου, αν υπάρχει προσωπικό. Από κει και πέρα προβλέπονται προσαυξήσεις του ποσού αυτού ανάλογα με το ύψος της δαπάνης μισθοδοσίας κάθε επιχείρησης, τον αριθμό των ετών λειτουργίας και τον τζίρο της επιχείρησης. Για επιχειρήσεις που λειτουργούν λιγότερο από 4 χρόνια, το σύστημα δεν θα εφαρμόζεται, ενώ για επιχειρήσεις που λειτουργούν 4 και 5 έτη η αφετηρία υπολογισμού (το ποσό των 10.920 ευρώ ή τυχόν άλλος υψηλότερος πραγματικός ετήσιος μισθός) θα υπολογίζεται περιορισμένη στο 33% και στο 67% αντίστοιχα. Για επιχειρήσεις που λειτουργούν για 6 χρόνια θα ισχύει ως βάση υπολογισμού του τεκμαρτού εισοδήματος το ποσό των 10.920 ευρώ. Για όσες επιχειρήσεις λειτουργούν από 7 έως 9 έτη η βάση υπολογισμού θα προσαυξάνεται κατά 10%, για όσες λειτουργούν από 10 έως 12 έτη το ποσό αυτό θα προσαυξάνεται κατά 20% και για όσες λειτουργούν πάνω από 12 έτη θα προσαυξάνεται κατά 30% και θα εκτινάσσεται στα 14.196 ευρώ. Εφόσον υπάρχει προσωπικό, η βάση υπολογισμού θα προσαυξάνεται περαιτέρω με το 10% της ετήσιας μισθολογικής δαπάνης της επιχείρησης με όριο τα 15.000 ευρώ. Επιπλέον τα ποσά αυτά θα προσαυξάνονται και με βάση τον τζίρο της επιχείρησης κατά το 5% τυχόν διαφοράς του τζίρου αυτού από τον μέσο όρο τζίρων των επιχειρήσεων του ίδιου ΚΑΔ. Από το νέο αυτό σύστημα φορολόγησης θα προκύψουν σημαντικές αυξήσεις φορολογικών επιβαρύνσεων για περίπου 437.000 αυτοαπασχολούμενους, από τους οποίους οι περισσότεροι δηλώνουν ετήσια εισοδήματα κάτω από 10.000-12.000 ευρώ και πολύ λιγότεροι μέχρι 16.000 ευρώ.
2. Το τέλος επιτηδεύματος των 650 ευρώ που επιβάλλεται κάθε χρόνο στους αυτοαπασχολούμενους που ασκούν ατομικές επιχειρήσεις και για το φορολογικό έτος 2023 τα εισοδήματά τους θα προσδιοριστούν για πρώτη φορά με βάση τα νέα τεκμήρια φορολόγησης μειώνεται για τη χρήση του 2023 κατά 50% και περιορίζεται στα 325 ευρώ. Μέτρα για τον περιορισμό της χρήσης μετρητών
3. Το τίμημα για αγοραπωλησίες ακινήτων θα πρέπει να καταβάλλεται αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Κάθε συμβόλαιο που καταγράφει προκαταβολή, μερική ή ολική εξόφληση με μετρητά θα θεωρείται άκυρο και θα απαγορεύεται η μεταγραφή του. Οι παραβάτες θα τιμωρούνται με πρόστιμο ίσο με το 10% του τιμήματος που καταβλήθηκε με μετρητά, κατ’ ελάχιστο 10.000 και μέχρι 500.000 ευρώ, για κάθε παράβαση.
4. Το πρόστιμο για αγορές αξίας πάνω από 500 ευρώ με μετρητά, το οποίο σήμερα είναι 100 ευρώ, θα διαμορφωθεί στο διπλάσιο της αξίας της απόδειξης.
5. Όλες οι συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων για προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, φόρο κατανάλωσης και τέλος ταξινόμησης, θα γίνονται υποχρεωτικά και ανεξαρτήτως ποσού με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Η ρύθμιση περιλαμβάνει τόσο το εγχώριο όσο και το διεθνές εμπόριο (εισαγωγές – εξαγωγές) με χώρες της Ε.Ε. και τρίτες χώρες. Δεν αφορά τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών ή μεταξύ ιδιωτών. Ρυθμιστικό πλαίσιο για βραχυχρόνιες μισθώσεις
6. Θα επεκταθεί και στις βραχυχρόνιες μισθώσεις το τέλος διαμονής παρεπιδημούντων, που είναι 0,5% επί των ακαθαρίστων εσόδων και εισπράττεται υπέρ της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το τέλος θα εισπράττεται μέσω ειδικής πλατφόρμας, από όλους όσοι δραστηριοποιούνται στον κλάδο, ανεξαρτήτως πλήθους ακινήτων.
7. Τα φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν τρία ή περισσότερα ακίνητα σε βραχυχρόνια μίσθωση θα υποχρεούνται να κάνουν έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας. Θα επιβαρύνονται δε με ανάλογες ασφαλιστικές εισφορές, τέλος επιτηδεύματος και ΦΠΑ 13% για τα ακαθάριστα εισοδήματα βραχυχρόνιων μισθώσεων που αποκτούν από όλα τους τα ακίνητα, τα οποία εκμεταλλεύονται με αυτό το καθεστώς.
8. Θα καταργηθεί ο φόρος διαμονής ο οποίος επιβάλλεται σήμερα σε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια και θα αντικατασταθεί από το «τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση», το οποίο θα επιβαρύνει επιπλέον και τις βραχυχρόνιες μισθώσεις με 1,5 ευρώ την ημέρα. To τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση θα επιβάλλεται σε όλες τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, δηλαδή και στις περιπτώσεις που ο εκμισθωτής διαθέτει ένα ή δύο ακίνητα.
9. Το πρόστιμο για μη εγγραφή στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης, το οποίο σήμερα είναι οριζόντιο, ανέρχεται σε 5.000 ευρώ και επιβάλλεται στον διαχειριστή των ακινήτων, είτε είναι κύριος, είτε επικαρπωτής είτε τρίτος, θα ορίζεται πλέον, ανά φορολογικό έτος, στο 50% των ακαθαρίστων εσόδων του τελευταίου φορολογικού έτους και κατ’ ελάχιστο στα 5.000 ευρώ.
10. Θα τεθεί όριο 60 ημερών στη διάρκεια μιας μίσθωσης προκειμένου να λογίζεται ως βραχυχρόνια. Ο νέος ορισμός της βραχυχρόνιας μίσθωσης διαμορφώνεται ως εξής: «Ως βραχυχρόνια μίσθωση ορίζεται η μίσθωση ή υπεκμίσθωση ακινήτου για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, μικρότερη των εξήντα (60) ημερών, και εφόσον δεν παρέχονται άλλες υπηρεσίες πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων».
11. Στην περίπτωση που διατίθεται προς βραχυχρόνια μίσθωση το σύνολο των διαμερισμάτων πολυκατοικίας ή συγκροτήματος κατοικιών, θα θεωρείται τουριστικό κατάλυμα και θα πρέπει να διαθέτει την αντίστοιχη αδειοδότηση.
12. Νέες τεχνολογίες ελέγχων και διασταυρώσεων: Από το 2024 τα δηλούμενα ακαθάριστα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν θα μπορεί να είναι μικρότερα από τα έσοδα που θα έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα myData και οι εκπιπτόμενες δαπάνες από τα ακαθάριστα έσοδα δεν θα μπορούν να είναι περισσότερες από αυτές που θα έχουν διαβιβαστεί στην ίδια πλατφόρμα. Σε όσους δεν εκπληρώνουν την υποχρέωση διαβίβασης των δεδομένων των παραστατικών τους στην πλατφόρμα myData θα επιβάλλονται βαριά πρόστιμα, τα οποία θα ανέρχονται στο 10% της καθαρής αξίας κάθε μη διαβιβασθέντος στοιχείου και δεν θα μπορούν να υπερβαίνουν τα 250 ευρώ σε ημερήσια βάση ανά φορολογικό έτος. Επίσης, οι δαπάνες μιας επιχείρησης που δεν έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα myData δεν θα εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδά της, ενώ για τους υπότροπους προβλέπονται πολλαπλάσια πρόστιμα και διαπόμπευση.
13. Θα παραταθεί χρονικά η ισχύς των κινήτρων για όσους εφαρμόζουν ήδη την ηλεκτρονική τιμολόγηση μέσω παρόχων. Τα κίνητρα ηλεκτρονικής τιμολόγησης είναι τα εξής: Ταχύτερες επιστροφές φόρων, παραγραφή φορολογικών υποθέσεων στα τρία χρόνια και υπεραποσβέσεις για τεχνολογικό εξοπλισμό για όλες τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες που εκδίδουν αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο τα τιμολόγιά τους τα οποία διαβιβάζονται στην ψηφιακή πλατφόρμα myDATA.
14. Αλλαγές στη διενέργεια φορολογικών ελέγχων: Οι πολίτες που καταγγέλλουν, μέσω της εφαρμογής «Appodixi», περιστατικά εκδόσεως αποδείξεων από παραποιημένες ή παραβιασμένες ταμειακές μηχανές, θα λαμβάνουν ως επιβράβευση αμοιβή ίση με το δεκαπλάσιο της αξίας της συναλλαγής για την οποία έγινε η καταγγελία, με ελάχιστο τα 100 ευρώ και μέγιστο τις 3.000 ευρώ. Προϋπόθεση για την καταβολή της αμοιβής είναι μετά την καταγγελία να γίνει έλεγχος και να επιβληθεί στην επιχείρηση πρόστιμο για παραβίαση της ταμειακής.
15. Οι φορολογικοί έλεγχοι (εντός ή εκτός των επαγγελματικών εγκαταστάσεων των φορολογουμένων) θα μπορούν να καταγράφονται για λόγους διαφάνειας με κάμερες, ύστερα από προηγούμενη ενημέρωση των φορολογουμένων. Το οπτικοακουστικό υλικό θα φυλάσσεται για έξι μήνες και μετά θα καταστρέφεται. Ομοίως μπορούν να καταγράφονται οι προγραμματισμένες συναντήσεις των ελεγκτών με τους φορολογούμενους στα γραφεία της ΑΑΔΕ. Στην περίπτωση αυτή το υλικό θα διατηρείται για πέντε χρόνια. Επίσης προβλέπεται δυνατότητα εγκατάστασης και χρήσης καμερών κατά τη διενέργεια των τελωνειακών ελέγχων.
16. Στις ήδη υπάρχουσες περιπτώσεις στις οποίες ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος προβλέπει έμμεσες τεχνικές ελέγχου προστίθενται και οι ακόλουθες: α) όταν δηλώνεται ζημία σε τρία τουλάχιστον συνεχόμενα έτη και δεν προκύπτει ο τρόπος χρηματοδότησης της επιχείρησης με τον οποίο καλύπτονται οι υποχρεώσεις της. β) όταν υπάρχει σημαντική αναντιστοιχία μεταξύ αγορών, πωλήσεων και αποθεμάτων, γ) όταν ο συντελεστής μικτού κέρδους που προκύπτει από τα δηλούμενα αποτελέσματα είναι διαφορετικός από αυτόν που προκύπτει βάσει των παραστατικών αγορών και πωλήσεων. δ) όταν η επιχείρηση δεν προσκομίζει στοιχεία που ζητά η φορολογική διοίκηση, ύστερα από δύο προσκλήσεις.
17. Οι εταιρείες εμπορίας καυσίμων θα έχουν υποχρεώσεις: α) δέουσας επιμέλειας που θα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, έλεγχο των πρατηρίων με τα οποία συνεργάζονται για την ύπαρξη άδειας λειτουργίας, για το εάν έχουν εγκαταστήσει και θέσει σε λειτουργία συστήματα εισροών – εκροών στα πρατήρια και για την ποιότητα των καυσίμων που διαθέτουν. β) ενημέρωσης της ΑΑΔΕ για ενδεχόμενες παραβάσεις λαθρεμπορίας, νοθείας κ.λπ., που έχουν τελεστεί ή επίκειται να τελεστούν. γ) διακοπής συνεργασίας με παραβατικά πρατήρια και αφαίρεσης των σημάτων και εξοπλισμού που τους έχουν παρασχεθεί. δ) σε περίπτωση διαπίστωσης λαθρεμπορίας ή νοθείας, διακοπή της συνεργασίας όχι μόνο με το συγκεκριμένο πρατήριο, αλλά με όλα τα πρατήρια που ανήκουν στα ίδια πρόσωπα. Σε περίπτωση μη τήρησης των μέτρων δέουσας επιμέλειας από τις εταιρείες εμπορίας καυσίμων, θα τους επιβάλλονται κυρώσεις, οι οποίες θα δημοσιοποιούνται σε ετήσια βάση.
18. Η κύρωση της σφράγισης εγκαταστάσεων επιχειρήσεων εμπορίας πετρελαιοειδών για νοθεία ή λαθρεμπορία καυσίμων, καθώς και για παραποίηση φορολογικών μηχανισμών ορίζεται σε δύο έτη στην εγκατάσταση, ανεξάρτητα από το εάν κατά τον χρόνο επιβολής της σφράγισης, αυτή χρησιμοποιείται από την παραβατική επιχείρηση ή από άλλη που άνοιξε στη θέση της. Για την προστασία των εκμισθωτών, προβλέπεται δικαίωμά τους να ζητούν επιπλέον εγγύηση μισθωμάτων δύο ετών.
19. Αύξηση αφορολόγητων ορίων εισοδήματος: Το αφορολόγητο όριο εισοδήματος για εργαζόμενο, συνταξιούχο ή κατ’ επάγγελμα αγρότη με 1 παιδί αυξάνεται από τα 9.000 στα 10.000 ευρώ, για εργαζόμενο, συνταξιούχο ή αγρότη με δύο παιδιά αυξάνεται από τα 10.000 ευρώ στα 11.000 ευρώ κ.ο.κ.
20. Θεσμοθετείται η πληρωμή της πλειονότητας των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων (επιδόματα τέκνων, επίδομα γέννησης, επιδόματα ανεργίας) μέσω χρεωστικών καρτών. Σε συνδυασμό με τη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, το μέτρο αποκλείει τη διοχέτευση των επιδομάτων προς την παραοικονομία.