Η επιστροφή του μέσου μισθού στον ιδιωτικό τομέα στα προ μνημονίων επίπεδα, η αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η τόνωση των επενδύσεων -και στα ακίνητα- ώστε να αντιπροσωπεύουν το 20% του ΑΕΠ και η εμφάνιση περισσότερης φορολογητέας ύλης αποτελούν τα επόμενα «στοιχήματα» της οικονομικής πολιτικής.
Η ανεργία προστέθηκε τα τελευταία 24ωρα στον κατάλογο των οικονομικών δεικτών που έχουν επιστρέψει στα προ μνημονίων επίπεδα, κλείνοντας έναν πολύ μεγάλο οικονομικό κύκλο ύστερα από 14 ολόκληρα χρόνια. Από το 2009 μέχρι τώρα, δεν είχε καταγραφεί μονοψήφιο ποσοστό ανεργίας. Το ΑΕΠ, με βάση τις προβλέψεις, θα ανακτήσει σε ονομαστικούς όρους τα προ μνημονίων επίπεδα ή το 2024 ή το 2025, ενώ η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας αποτελεί επίσης ένδειξη επιστροφής στην προ μνημονίων περίοδο.
Βέβαια, ο κατάλογος των δεικτών που πρέπει να επιστρέψουν στα προ μνημονίων επίπεδα ώστε να ολοκληρωθεί η «επιστροφή στην κανονικότητα» είναι πολύ πιο εκτενής. Οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα είναι πολύ χαμηλότεροι σε σχέση με το 2009, ενώ, παρά την αύξηση και τις «ενέσεις» των κοινοτικών κονδυλίων, οι επενδύσεις έχουν μικρή συμμετοχή στο ΑΕΠ, με αποτέλεσμα να γίνεται λόγος για το λεγόμενο «επενδυτικό κενό».
Φοροδιαφυγή και χαμηλοί μισθοί αποτυπώνονται στα δηλωθέντα εισοδήματα στην εφορία, που υπολείπονται κατά τουλάχιστον 10-15 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2009. Η βελτίωση των επιδόσεων σε αυτά τα μέτωπα συνιστά και τον βασικό στόχο της οικονομικής πολιτικής για το επόμενο χρονικό διάστημα.
- Μισθοί: Στις προγραμματικές της δηλώσεις, η κυβέρνηση έχει συμπεριλάβει την αύξηση του μέσου μισθού στον ιδιωτικό τομέα στα επίπεδα των 1.500 ευρώ. Η επίτευξη του στόχου έχει τοποθετηθεί χρονικά για το τέλος της 4ετίας. Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του e-ΕΦΚΑ (αφορούν τον μήνα Ιανουάριο του 2023), ο μέσος μισθός για τους εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση ανέρχεται στα 1.265 ευρώ. Αν συνυπολογιστεί όμως και η μερική απασχόληση, ο πραγματικός μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα διαμορφώνεται στα 1.050 ευρώ. Τον Νοέμβριο του 2009, λίγους μήνες δηλαδή πριν από την είσοδο της χώρας στα μνημόνια, ο μέσος μισθός για την πλήρη απασχόληση ήταν 1.416,9 ευρώ, για τη μερική απασχόληση 561 ευρώ, ενώ ο συνολικός μέσος όρος διαμορφωνόταν στα 1.270 ευρώ. Άρα, ο μέσος μισθός είναι στις αρχές του 2023 περίπου 10,6% χαμηλότερος σε σχέση με το τέλος του 2009, ο μισθός της μερικής απασχόλησης περίπου 20,5% χαμηλότερος σε σχέση με την προ μνημονίων περίοδο και ο μέσος μισθός για το σύνολο του ιδιωτικού τομέα περίπου 17,3% χαμηλότερος. Η νέα αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Απρίλιο του 2024, αλλά και η επαναφορά των τριετιών θα προκαλέσουν νέα αύξηση του μέσου μισθού. Ωστόσο, η ανάκτηση των επιπέδων του 2009 προϋποθέτει χρόνο και υπογραφή περισσότερων συλλογικών ή επιχειρησιακών συμβάσεων εργασίας που θα προβλέπουν αναπροσαρμογές αποδοχών προς τα πάνω.
- Φορολογητέα ύλη: Η εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων το 2009 έφερε το δηλωθέν εισόδημα για το σύνολο των φορολογουμένων πάνω από τα 100 δισ. ευρώ. Από τότε δεν έχει καταγραφεί αντίστοιχη επίδοση. Το 2024 εκτιμάται ότι θα δηλωθούν περισσότερα από 90 δισ. ευρώ, καθώς δόθηκαν οι αυξήσεις στις συντάξεις μέσα στο 2023, ενώ υπήρξε και η αύξηση του κατώτατου μισθού. Με «τεχνικό» τρόπο θα αυξηθεί η φορολογητέα ύλη και λόγω της ενεργοποίησης του νέου μηχανισμού φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων, που εκτιμάται ότι θα προσθέσει ενδεχομένως και πάνω από 5-6 δισ. ευρώ (τα δηλωθέντα εισοδήματα των ατομικών επιχειρήσεων ήταν πέρυσι 7,8 δισ. ευρώ αν συνυπολογιστούν και τα τεκμήρια δια- βίωσης, ενώ με το νέο σύστημα εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν τα 13 δισ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση άνω των 5,5 δισ. ευρώ). Στα εισοδήματα του 2024, που θα αποτυπωθεί και η αύξηση των συντάξεων και η αύξηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και η νέα αύξηση του κατώτατου μισθού για 9 μήνες, αλλά και ο νέος μηχανισμός φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων, εκτιμάται ότι το τελικό δηλωθέν εισόδημα θα ξεπεράσει ενδεχομένως και τα 95 δισ. ευρώ.
- Επενδύσεις: Το 2009, ο λεγόμενος «ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου» συμμετείχε με ποσοστό 20,8% στη διαμόρφωση του ΑΕΠ. Τότε, το ΑΕΠ ήταν 237 δισ. ευρώ και οι επενδύσεις προσέφεραν περίπου τα 49 δισ. ευρώ. Το 2024 που εκτιμάται ότι το ΑΕΠ θα επανέλθει πολύ κοντά στα προ κρίσης επίπεδα, ήτοι πάνω από τα 235 δισ. ευρώ, η συμμετοχή των επενδύσεων στο ΑΕΠ δεν θα είναι μεγαλύτερη από το 16%, καθώς οι επενδύσεις δεν θα ξεπεράσουν τα 37 δισ. ευρώ, παρά τη μεγάλη ποσοστιαία αύξηση που προ- βλέπεται. Αυτό σημαίνει ότι για να κλείσει το λεγόμενο «επενδυτικό κενό» θα χρειαστεί ακόμη μεγαλύτερη κινητοποίηση για την προσέλκυση επενδύσεων. Σημαντική σε σχέση με το 2009 είναι η υστέρηση στις επενδύσεις που αφορούν τον κλάδο των ακινήτων, ειδικά των οικιστικών. Λόγω της αύξησης των επιτοκίων, των χαμηλών εισοδημάτων, αλλά και της μεγάλης αύξησης στις τιμές των ακινήτων και στο κόστος κατασκευής, η διστακτικότητα και των ιδιωτών και των επαγγελματιών του χώρου για μεγάλες επενδύσεις είναι πολύ μεγάλη συγκριτικά με την προ μνημονίων εποχή, κάτι που αποτυπώνεται ξεκάθαρα και στα νούμερα: οι ετήσιες επενδύσεις σε ακίνητα ακόμη και σήμερα δεν ξεπερνούν τα 4-5 δισ. ευρώ, όταν το 2008 και το 2009 έφταναν στα 15-20 δισ. ευρώ.
