Ελεύθεροι επαγγελματίες: Επιβάρυνση έως 151% στον φόρο – Τα κριτήρια

Σημαντικά αυξημένες φορολογικές επιβαρύνσεις, έως και κατά 151% σε σύγκριση με αυτές που πληρώνουν φέτος, θα κληθούν να καταβάλουν στο Δημόσιο το 2024 περίπου 473.000 αυτοαπασχολούμενοι οι οποίοι δηλώνουν ετησίως εισοδήματα χαμηλότερα των 10.000-12.000 ευρώ, καθώς από το επόμενο έτος θα εφαρμοστεί ένα νέο σύστημα αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης των εισοδημάτων τους.

Το σύστημα αυτό θα υποχρεώσει τους συγκεκριμένους φορολογούμενους, που αντιστοιχούν στο 60% του συνόλου των αυτοαπασχολουμένων, να εμφανίσουν στην εφορία εισοδήματα αυξημένα έως και 300% σε σύγκριση με τα πολύ χαμηλά τα οποία δηλώνουν κάθε χρόνο.

Στον αντίποδα, περίπου 262.000 αυτοαπασχολούμενοι που δηλώνουν πάνω από 10.000-12.000 ευρώ δεν θα επιβαρυνθούν με επιπλέον φόρους ή θα δουν τις επιβαρύνσεις τους να μειώνονται έως και κατά 325 ευρώ το επόμενο έτος με την εφαρμογή του νέου συστήματος.

Η κυβέρνηση αποφάσισε ναε πιστρατεύσει αντικειμενικά κριτήρια προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος για τους 735.320 φορολογούμενους που ασκούν ατομικά επιχειρήσεις ή ελευθέρια επαγγέλματα, με στόχο να καταπολεμήσει τα εκτεταμένα φαινόμενα απόκρυψης εισοδημάτων τα οποία καταγράφηκαν από τα στατιστικά στοιχεία εκκαθάρισης των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος που υπέβαλαν οι εν λόγω φορολογούμενοι για το 2022,αλλά και για τα προηγούμενα έτη.

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι περίπου 7 στους 10 αυτοαπασχολούμενους φορολογούμενοι δηλώνουν ετήσια εισοδήματα κάτω από τα 10.920 ευρώ, που είναι οι ετήσιες μικτές αποδοχές ιδιωτικού υπαλλήλου αμειβομένου με τον κατώτατο μισθό.

Το νέο σύστημα αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων -το οποίο ενέκρινε χθες το υπουργικό συμβούλιο υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και παρουσίασαν ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωνσταντίνος Χατζηδάκης, ο υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Χάρης Θεοχάρης και ο διοικητής της ΑΑΔΕ Γιώργος Πιτσιλής- θα ισχύσει από τα φετινά εισοδήματα, δηλαδή από τις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβληθούν το 2024.

Φορολογικό νομοσχέδιο: Όλες οι αλλαγές στην φορολογία των επαγγελματιών (παραδείγματα)

Βασίζεται στη λογική ότι το ελάχιστο ετήσιο καθαρό φορολογητέο εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου που ασκεί ατομικά, για 6 έτη, εμπορική επιχείρηση, επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριο επάγγελμα, συνυπολογιζόμενων και τυχόν εισοδημάτων από μισθούς, δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από τις ετήσιες μικτές αποδοχές (συμπεριλαμβανομένων φόρων και ασφαλιστικών εισφορών) ενός υπαλλήλου του ιδιωτικού τομέα που αμείβεται με τον κατώτατο μηνιαίο μισθό των 780 ευρώ. Δηλαδή, το ελάχιστο αποδεκτό όριο ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος για κάθε αυτοαπασχολούμενο που έχει συμπληρώσει 6 έτη άσκησης του επαγγέλματός του δεν μπορεί να είναι κατώτερο από 10.920 ευρώ και, ως εκ τούτου, ο αναλογούν φόρος δεν μπορεί να είναι κατώτερος των 1.102,40 ευρώ.

Μεταβολή φορολογικών επιβαρύνσεων για τη χρήση του 2023 με το νέο σύστημα αντικειμενικών αξιών για αυτοαπασχολούμενους χωρίς υπαλλήλους

Από κει και πέρα:

• Για όσους ασκούν το επάγγελμα για λιγότερα από 4 έτη, είναι δηλαδή νέοι επιχειρηματίες ή επαγγελματίες, δεν θα ισχύει κανένα ελάχιστο όριο φορολογητέου εισοδήματος βάσει του νέου συστήματος. Με πιο απλά λόγια, στα 3 πρώτα έτη λειτουργίας κάθε επιχείρησης ή γραφείου το νέο σύστημα δεν θα εφαρμόζεται.
•  Στο 4ο έτος λειτουργίας θα ισχύει ελάχιστο όριο φορολογητέου εισοδήματος μειωμένο κατά 67% σε σύγκριση με το ποσό των 10.920 ευρώ, δηλαδή ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα 3.620 ευρώ.
• Στο 5ο έτος λειτουργίας θα ισχύει ελάχιστο όριο φορολογητέου εισοδήματος μειωμένο κατά 33% σε σύγκριση με το ποσό των 10.920 ευρώ, δηλαδή 7.280 ευρώ.
• Για όσους ασκούν το επάγγελμα για περισσότερα από 6 και μέχρι 9 έτη, το ελάχιστο ποσό ετησίου φορολογητέου εισοδήματος των 10.920 ευρώ θα υπολογίζεται προσαυξημένο κατά 10%, δηλαδή θα ανέρχεται σε 12.012 ευρώ.
• Για όσους ασκούν το επάγγελμα για περισσότερα από 9 και μέχρι 12 έτη, το ποσό των 10.920 ευρώ θα προσαυξάνεται κατά 20% και θα διαμορφώνεται στα 13.104 ευρώ.
• Για όσους ασκούν το επάγγελμα για περισσότερα από 12 έτη, το ποσό των 10.920 ευρώ θα προσαυξάνεται κατά 30% και θα διαμορφώνεται στα 14.196 ευρώ

Το κάθε ένα από τα παραπάνω ποσά θεωρείται ως μια «ελάχιστη αμοιβή», η οποία προσδιορίζεται με αντικειμενικό τρόπο σε σημείο που αντανακλά την ελάχιστη εισφερόμενη αξία της προσωπικής εργασίας του αυτοαπασχολούμενου στην επιχείρησή του.

Προσαυξήσεις

Σε περίπτωση που ο αυτοαπασχολούμενος έχει υπαλλήλους:

1. Το εκάστοτε ισχύον ποσό ελάχιστης αμοιβής, όπως προσδιορίστηκε παραπάνω, θα συγκρίνεται με το ποσό του ανώτερου ετήσιου μισθού που καταβάλλεται στο προσωπικό. Το ποσό σύγκρισης δεν θα μπορεί να είναι υψηλότερο των 30.000 ευρώ. Όποιο από τα δύο ποσά είναι μεγαλύτερο θα λαμβάνεται αυτό υπόψη ως ελάχιστη αμοιβή για τον περαιτέρω αντικειμενικό προσδιορισμό του ετησίου φορολογητέου εισοδήματος.
2. Η ελάχιστη αμοιβή, όπως αυτή θα διαμορφώνεται με βάση τη σύγκριση της προηγούμενης παραγράφου, θα προσαυξάνεται περαιτέρω με 2 τρόπους, σωρευτικά:

• κατά το 10% του ετήσιου κόστους μισθοδοσίας του προσωπικού (στο οποίο περιλαμβάνονται μισθοί, εργοδοτικές εισφορές, παροχές σε είδος) της επιχείρησης, με ανώτατο όριο προσαύξησης τις 15.000 ευρώ.
• κατά 35% έως 100% όταν ο ετήσιος τζίρος του αυτοαπασχολούμενου είναι σημαντικά μεγαλύτερος από τον μέσο όρο του ετήσιου τζίρου του Κωδικού Αριθμού Δραστηριότητας (ΚΑΔ).

Συγκεκριμένα, η προσαύξηση θα ανέρχεται σε:

• 35% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 100%του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων,
• 70% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 150%του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων,
• 100% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 200%του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων.

Το ανώτατο όριο στο οποίο θα μπορεί να φθάσει το αντικειμενικά προσδιοριζόμενο με το νέο αυτό σύστημα φορολογητέο εισόδημα είναι τα 50.000 ευρώ. Ο φόρος εισοδήματος που αναλογεί στο ποσό αυτό ανέρχεται σε13.900 ευρώ.

Εφόσον το δηλούμενο εισόδημα του αυτοαπασχολούμενου είναι μεγαλύτερο από το αντικειμενικά προσδιοριζόμενο εισόδημα, δηλαδή από την ελάχιστη αμοιβή, ως φορολογητέο εισόδημα θα λαμβάνεται υπόψη το δηλούμενο.

Εφόσον το δηλούμενο εισόδημα είναι μικρότερο της ελάχιστης αμοιβής, ως φορολογητέο εισόδημα θα λαμβάνεται υπόψη το αντικειμενικά προσδιοριζόμενο εισόδημα της ελάχιστης αμοιβής.

Το νέο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος θα εφαρμοστεί σε όλες τις ατομικές επιχειρήσεις, εξαιρουμένων των αγροτών και των αυτοαπασχολούμενων που εργάζονται ως μισθωτοί αλλά εκδίδουν αποδείξεις ή τιμολόγια παροχής υπηρεσιών από «μπλοκάκια».

Μειώσεις-απαλλαγές

• Κατά τον υπολογισμό της ελάχιστης αμοιβής, λαμβάνονται υπόψη τυχόν εισοδήματα από μισθωτή εργασία του αυτοαπασχολούμενου.
• Ο χρόνος κατά τον οποίο ο ελεύθερος επαγγελματίας είχε παύση εργασιών δεν θα λαμβάνεται υπόψη κατά τον υπολογισμό της ελάχιστης αμοιβής.
• Όταν ο φορολογούμενος ασκεί την επιχειρηματική δραστηριότητά του και έχει την κύρια κατοικία του σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά κάτω από 3.100 κατοίκους, η ελάχιστη αμοιβή θα μειώνεται κατά 50%.
• Όταν ο αυτοαπασχολούμενος έχει αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%, η ελάχιστη αμοιβή θα μειώνεται κατά 50%.
• Η ελάχιστη αμοιβή αποτελεί μαχητό τεκμήριο που θα μπορεί να αμφισβητηθεί από τον φορολογούμενο με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία (π.χ. θα μπορεί να ζητηθεί απαλλαγή λόγω στρατιωτικής θητείας, νοσηλείας σε νοσοκομείο, κράτησης σε φυλακή, κ.λπ.).

Τέλος επιτηδεύματος

Για όσους δηλώσουν για το φορολογικό έτος 2023 (στις φορολογικές δηλώσεις του 2024) εισοδήματα υψηλότερα από την ελάχιστη αμοιβή, θα ισχύσει μείωση του τέλους επιτηδεύματος κατά 50%. Δηλαδή, για τους φορολογούμενους αυτούς το βασικό ποσό του τέλους επιτηδεύματος θα μειωθεί από τα 650 στα 325 ευρώ.

Όσοι δηλώσουν για το 2023 εισοδήματα χαμηλότερα από την ελάχιστη αμοιβή, θα έχουν-στις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβάλουν το 2024- μείωση του τέλους επιτηδεύματος κατά 25%. Δηλαδή, το τέλος θα μειωθεί από τα 650 στα 487,50 ευρώ για τους συγκεκριμένους φορολογούμενους.

Το τέλος επιτηδεύματος θα καταργηθεί πλήρως από το φορολογικό έτος 2024, δηλαδή από τις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβληθούν το 2025.

Τα αποτελέσματα

Σύμφωνα με τα όσα παρουσίασαν οι κ.κ. Χατζηδάκης και Θεοχάρης, οι επιπτώσεις της εφαρμογής του συστήματος αυτού στα εισοδήματα, τους φόρους και τα έσοδα του κράτους θα είναι οι εξής:

Σε σύνολο 735.320 ελεύθερωνεπαγγελματιών:

• Οι 473.000 θα πληρώσουν περισσότερο φόρο, κατά μέσο όρο1.444 ευρώ ο καθένας.
• Οι 124.000 δεν θα έχουν επιβάρυνση ή ελάφρυνση.
• Οι 138.000 θα έχουν μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης κατά 560 ευρώ κατά μέσο όρο ο καθένας.

Το Δημόσιο εισπράττει σήμερα από τη φορολογία των ελεύθερων επαγγελματιών 1,709 δισ. ευρώ (1,331 δισ. από τον φόρο εισοδήματος και 378 εκατ. από το τέλος επιτηδεύματος). Με την εφαρμογή του νέου συστήματος προβλέπεται ότι τα έσοδα θα αυξηθούν κατά 874 εκατ. ευρώ, ενώ αν συνυπολογιστεί η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος η τελική αύξηση των εσόδων θα ανέλθει σε 606 εκατ. ευρώ.

Τα κοινωνικά επιδόματα

Από την εφαρμογή του συστήματος αναμένεται μείωση του ύψους των επιδομάτων τέκνων και στέγασης που θα λαμβάνουν οι αυτοαπασχολούμενοι, λόγω αύξησης και ανόδου των φορολογητέων εισοδημάτων τους σε επίπεδα υψηλότερα, από τα χαμηλά σε υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια χορήγησης των συγκεκριμένων επιδομάτων, όπου τα ποσά που αντιστοιχούν είναι μειωμένα. Η συνολική εξοικονόμηση που θα προκύψει έχει εκτιμηθεί στα 100 εκατομμύρια ευρώ.