Η πρώτη «νίκη» έναντι του υψηλού κλαδικού πληθωρισμού στα τρόφιμα καταγράφηκε τον Σεπτέμβριο, ωστόσο η μάχη κατά της ακρίβειας στο ράφι δεν έχει κερδηθεί. Τουναντίον, γίνεται ακόμα πιο σκληρή.
Αυτό συμβαίνει καθώς ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας, η διατήρηση των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις από τις εγχώριες φυσικές καταστροφές, εντείνουν την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια στην αγορά, πυροδοτώντας εκ νέου το εκρηκτικό ανατιμητικό κοκτέιλ.
Σε ό,τι αφορά το «ανάχωμα» των κυβερνητικών παρεμβάσεων κατά της ακρίβειας, τόσο η αγορά όσο κυρίως οι καταναλωτές κρατούν «μικρό καλάθι» για το κατά πόσο είναι ικανό να αναχαιτίσει μια νέα πληθωριστική εισβολή στα εγχώρια νοικοκυριά.
Αναλυτικότερα, τον Σεπτέμβριο ο πληθωρισμός των τροφίμων στη χώρα μας για πρώτη φορά από τον Μάρτιο του 2022 υποχώρησε σε μονοψήφιο ποσοστό, το οποίο, σύμφωνα με την Eurostat, διαμορφώθηκε στο 9,6%, κατά τι υψηλότερο από το σύνολο της Ευρωζώνης, που κυμάνθηκε στο ίδιο διάστημα στο 9,1%.
Σε σημαντικές κατηγορίες όπως το γάλα και το γιαούρτι καταγράφηκε υποχώρηση του ανατιμητικού κύματος, ωστόσο η ένταση των αυξήσεων σε αρκετά βασικά προϊόντα παρέμεινε υψηλότερη στο εγχώριο ράφι σε σχέση με αυτό της Ευρωζώνης.
Σε 25 κατηγορίες
Αναλυτικότερα, με βάση τη λίστα της Eurostat που εξετάζει τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή σε 25 βασικές κατηγορίες τροφίμων, στην Ελλάδα 14 κατηγορίες κράτησαν επιδόσεις «πρωταθλητισμού» στις ανατιμήσεις.
Μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, αυγά, βούτυρο, τυρί, φρούτα και λαχανικά διατήρησαν το έντονο ανατιμητικό τέμπο και τον Σεπτέμβριο, ενώ στο ελαιόλαδο -μολονότι η αύξηση είναι σημαντικά πιο μικρή σε σχέση με τη μέση επίδοση στην Ευρωζώνη- άγγιξε το 28,8%, όταν τον Αύγουστο η αύξηση στην τιμή διαμορφώθηκε στο 23,5%.
Επίσης, η κατηγορία κατά την οποία η Ελλάδα καταγράφει εμφανώς πιο βελτιωμένη εικόνα στις αυξήσεις είναι η ζάχαρη, καθώς η πορεία των ανατιμήσεων στο εγχώριο ράφι κινείται μεν με ρυθμό 22,3%, ωστόσο το ποσοστό είναι σημαντικά χαμηλότερο από το 43,9% που εμφανίζεται σε επίπεδο Ευρωζώνης.
«Βελτίωση» κατέγραψαν οι τιμές στο φρέσκο γάλα και το γιαούρτι, καθώς τον Σεπτέμβριο εμφάνισαν ηπιότερο ποσοστό αυξήσεων, της τάξης του 3% και του οριακού 0,1% αντίστοιχα, εξέλιξη που επιβεβαιώνει τις αναφορές των κτηνοτρόφων ότι οι τιμές παραγωγού γάλακτος είχαν αρχίσει να υποχωρούν από το καλοκαίρι.
Τα πρώτα σημάδια αποκλιμάκωσης της έντασης του κλαδικού πληθωρισμού στα τρόφιμα ωστόσο είναι πολύ εύθραυστα, καθώς οι εξελίξεις στο δίμηνο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο απομακρύνουν το ενδεχόμενο «εξασφάλισης» μιας περιόδου «εκεχειρίας» στις ανατιμήσεις.
Οι απώλειες σε ζωικό και φυτικό κεφάλαιο από τις φυσικές καταστροφές στη Θεσσαλία, η ενίσχυση των εισαγωγών σε βασικά είδη διατροφής, οι επιπτώσεις σε ενέργεια, μεταφορές και κόστος χρήματος του πολέμου στο Ισραήλ σε συνδυασμό με τη διατήρηση του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας εξακολουθούν να κρατούν «ασφυκτικό» το περιβάλλον για τις αγορές.
Τα σούπερ μάρκετ
Από πλευράς αλυσίδων σούπερ μάρκετ αναφέρεται ότι ο πληθωρισμός των τροφίμων έχει αρχίσει να διαγράφει μια καθοδική πορεία.
Όπως σημειώνουν στη «Ν» στελέχη των σούπερ μάρκετ, «η μέση ανατίμηση στους καταλόγους χονδρικής διαμορφώνεται αυτή την περίοδο λίγο κάτω από τους δείκτες της ΕΛΣΤΑΤ, ήτοι μεταξύ 8,5% και 9%. Η ενεργοποίηση του μέτρου για το “καρτελάκι” στον βαθμό που υποστηριχθεί από μια ικανοποιητική μερίδα των προμηθευτών θα βοηθήσει περαιτέρω στην υποχώρηση του κλαδικού πληθωρισμού, ωστόσο το περιβάλλον παραμένει ρευστό και οι διεθνείς εξελίξεις έχουν καταλυτικό ρόλο για την πορεία των αγορών σε γενικότερο επίπεδο.
Εδώ και τρία χρόνια έχει πάψει να υφίσταται “κανονικότητα” στην αγορά, η οποία έχει αντικατασταθεί με ένα απαιτητικό περιβάλλον παρατεταμένης διαχείρισης κρίσεων.
Οι δείκτες βιωσιμότητας κάθε επιχείρησης είναι αυτοί που ορίζουν την πορεία των εμπορικών πολιτικών που θα ακολουθήσουν. Όσο τα δεδομένα ανατρέπονται, δεν μπορεί να εξασφαλιστεί ένα περιβάλλον αποκλιμάκωσης των τιμών».
Το κυβερνητικό ανάχωμα στο κύμα της ακρίβειας
Η διατήρηση της πρωτοβουλίας για «το καλάθι του νοικοκυριού» και η ενεργοποίηση του νέου μέτρου για το «καρτελάκι» μειωμένης τιμής από 5% για έξι μήνες, αποτελούν το βασικό ανάχωμα που βάζει η κυβέρνηση για τη στήριξη των καταναλωτών ένα- ντι της ακρίβειας.
Σε ό,τι αφορά το καρτελάκι, μέχρι στιγμής θετικά προσκείμενες στη συμμετοχή τους στο μέτρο έχουν εμφανιστεί οι βιομηχανίες: Νίκας, Καραμολέγκος, Coca Cola, Όλυμπος, Γιώτης, Βιολάντα, Μύλοι Λούλη, Δέλτα, γεγονός που εκτιμάται ότι θα ενεργοποιήσει κι άλλες εταιρείες στο πλαίσιο του ανταγωνισμού, ενώ θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξει και συμμετοχή κωδικών ιδιωτικής ετικέτας από τους λιανέμπορους.
Έως 120 κωδικοί
Ο αντίκτυπος του μέτρου στους καταναλωτές αναμένεται να αρχίσει να διαφαίνεται από τις αρχές του Νοεμβρίου και έπειτα, όταν δηλαδή θα υπάρξει πλήρης ανάπτυξή του στα εγχώρια ράφια. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ότι η συμμετοχή τόσο στο μέτρο για το «καρτελάκι» όσο και στο «καλάθι του νοικοκυριού» είναι προαιρετική για τη βιομηχανία, ενώ η απόφαση των προμηθευτών να διαθέσουν κάποιους κωδικούς της επιλογής τους σε μειωμένες τιμές δεν συνεπάγεται τη γενικότερη υποχρέωσή τους να «παγώσουν» συνολικά τις τιμές τους και να μην προχωρήσουν σε νέες ανατιμήσεις σε άλλα προϊόντα του χαρτοφυλακίου τους.
Ωστόσο, το γεγονός ότι και οι πολυεθνικοί παίκτες εμφανίστηκαν θετικοί στη συμμετοχή τους στο μέτρο για το καρτελάκι, σε αντίθεση με το «καλάθι του νοικοκυριού», ενεργοποιεί περαιτέρω τον ανταγωνισμό και στο όνομα αυτού μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερο όφελος για τους καταναλωτές.
Πάντως, όπως επισημαίνουν στη «Ν» αναλυτές της αγοράς, «οι αποδόσεις των μέτρων είναι άμεσα συνυφασμένες με τις επιλογές των κωδικών που θα ενταχθούν σε αυτά».
Μέχρι στιγμής η λίστα των προϊόντων που θα ενταχθούν στο καθεστώς μειωμένης τιμής για ένα εξάμηνο περιλαμβάνει περί τους 110-120 κωδικούς, οι οποίοι αφορούν: γάλα, γιαούρτι, φέτα, αλλαντικά, προϊόντα ζαχαροπλαστικής και προϊόντα για παιδιά, αναψυκτικά, ψωμί του τοστ, αλεύρι και μπισκότα. Να σημειωθεί ότι, με βάση τα στοιχεία των εταιρειών ερευνών, τα πιο ταχυκίνητα προϊόντα στο ράφι ανέρχονται σε 4.400 κωδικούς, με τις προσδοκίες για την ένταξη στο μέτρο για το καρτελάκι να αφορούν το 11,3% αυτών, ήτοι περί τους 500 κωδικούς.
