Τρεις στόχοι που θα επιτευχθούν σε τρεις χρονικές περιόδους έως το τέλος της τετραετίας είναι το βασικό σενάριο της ομιλίας του πρωθυπουργού στη φετινή ΔΕΘ.
Πιο συγκεκριμένα, στοχευμένη στήριξη για να ενισχυθούν οι ευάλωτοι εν όψει του φετινού δύσκολου χειμώνα, διαβεβαιώσεις στη διεθνή κοινότητα ότι η χώρα θα παραμείνει πιστή στις μεταρρυθμίσεις και τη συνετή και δημοσιονομική πολιτική, αλλά και «μήνυμα» στην κοινωνία ότι μπορούν να υπάρξουν και νέες μειώσεις φόρων στο άμεσο μέλλον, εφόσον περιοριστεί η φοροδιαφυγή, αναμένεται να συμπεριλάβει ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στη ΔΕΘ.
Η ομιλία θα καλύψει τρεις περιόδους: Οι μήνες που υπολείπονται μέχρι το τέλος του χρόνου είναι η 1η και το ζητούμενο θα είναι να βοηθηθούν οι έχοντες τη μεγαλύτερη ανάγκη για να αντιμετωπίσουν το κύμα ακρίβειας. Το 2024 είναι η 2η περίοδος, με τον πρωθυπουργό να επαναλαμβάνει τη δέσμευση για την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος με τελικό στόχο τα 1.500 ευρώ μέσο μισθό στο τέλος του 2027. Όσο για την 3η περίοδο, θα καλύπτει την τριετία μέχρι τη λήξη της παρούσας κυβερνητικής θητείας στην οποία θα μπει το μεγάλο «στοίχημα»: να αποδώσουν τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής που θα νομοθετηθούν από το φθινόπωρο, ώστε να χρηματοδοτηθούν νέα μέτρα ελάφρυνσης των πολιτών.
Εντός και εκτός συνόρων
Λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση της έκθεσης αξιολόγησης από την DBRS -με τις πιθανότητες ο συγκεκριμένος οίκος να γίνει και ο πρώτος αναγνωρισμένος από την ΕΚΤ που θα επιστρέψει στην Ελλάδα την επενδυτική βαθμίδα-, ο πρωθυπουργός θα απευθυνθεί -μέσω της ομιλίας του στα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης- στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, στέλνοντας μηνύματα προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Είτε έχει ανακτηθεί από το βράδυ της Παρασκευής η επενδυτική βαθμίδα είτε όχι, στις αγορές και στους θεσμούς θα δοθούν για μια ακόμη φορά διαβεβαιώσεις ότι η Ελλάδα θα τηρήσει τα συμφωνηθέντα και ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι που έχουν αποτυπωθεί στο πρόγραμμα σταθερότητας θα τηρηθούν. Στο εσωτερικό της χώρας θα σταλεί το μήνυμα ότι με την ασκούμενη οικονομική πολιτική θα στηρίζονται πλέον αυτοί που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη με στοχευμένες παρεμβάσεις στα πεδία του χρειάζονται.
Στήριξη εισοδημάτων
Τα «επίκαιρα» αιτήματα της κοινωνίας αφορούν προφανώς τη στήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος το οποίο πλήττεται από την ακρίβεια και την αύξηση του κόστους του χρήματος, αλλά και την αποκατάσταση των καταστροφών που προκάλεσαν οι πυρκαγιές. Η εξαγγελία έκτακτων μέτρων στήριξης θα «κλειδώσει» μέσα στην εβδομάδα, αφού το οικονομικό επιτελείο θα αποκτήσει καλύτερη εικόνα για την πορεία των φορολογικών εσόδων μέσα στον Αύγουστο, αλλά και για την πορεία της οικονομίας μέσα στο β’ τρίμηνο (η ΕΛΣΤΑΤ ανακοινώνει τα σχετικά στοιχεία στις 6 Σεπτεμβρίου). Τα όποια μέτρα επιλεγούν από τον κατάλογο των προτεινόμενων παρεμβάσεων -επέκταση market pass, ενίσχυση συνταξιούχων που δεν θα πάρουν αύξηση, ενισχυμένο επίδομα θέρμανσης- θα έχουν δημοσιονομικό κόστος που δεν θα επηρεάζει τον φετινό στόχο για παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος 0,7% έως 1%. «Μήνυμα» στην κοινωνία αναμένεται να στείλει ο πρωθυπουργός και για την περίοδο που θα ξεκινήσει από το νέο έτος. Το 2024 θα είναι έτος αύξησης των εισοδημάτων, καθώς έχουν ήδη δρομολογηθεί οι αναπροσαρμογές σε μισθούς (από το 2024 και του Δημοσίου) αλλά και σε συντάξεις. Το μεγάλο στοίχημα στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής θα είναι να αποδώσουν τα μέτρα που θα προωθηθούν για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής -αναμένεται να γίνει εκτενής αναφορά-, ώστε τα νέα μέτρα μόνιμου χαρακτήρα -η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και του τέλους επιτηδεύματος- να χρηματοδοτηθούν με φόρους που θα πληρώσουν όσοι μέχρι σήμερα τους υπεξαιρούν.
Έως το τέλος του χρόνου
Μέσα στην εβδομάδα, η Ελληνική Στατιστική Αρχή θα δημοσιεύσει τα αναλυτικά στοιχεία για την εξέλιξη του πληθωρισμού τον Αύγουστο και σε αυτά θα φανεί ότι οι τιμές των τροφίμων θα αποτελέσουν και για τους επόμενους μήνες τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο των νοικοκυριών. Από τις 15 Σεπτεμβρίου θα ξεκινήσει η διαδικασία υποβολής των αιτήσεων για την καταβολή του market pass, ώστε να καταβληθούν μέσα στον Οκτώβριο τα περίπου 250 εκατ. ευρώ που έχουν ήδη προγραμματιστεί. Το ερώτημα είναι αν θα ανακοινωθεί από το βήμα της ΔΕΘ η επέκταση του μέτρου μέχρι το τέλος του χρόνου, κάτι που προϋποθέτει την εξεύρεση πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου της τάξεως των 250 εκατ. ευρώ. Ανοικτό είναι το ενδεχόμενο η ανακοίνωση να αναβληθεί για αργότερα ούτως ώστε να διασφαλιστεί η ύπαρξη του απαιτούμενου δημοσιονομικού χώρου. Για τη φετινή χρονιά κρίνεται απολύτως αναγκαίο να παραχθεί πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 0,7%-1% του ΑΕΠ (ήτοι από 1,8 έως 2,5 δισ. ευρώ), ώστε να μην αμφισβητηθεί από τις αγορές και τους οίκους αξιολόγησης η επιμονή στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων. Μέχρι και τον Ιούλιο, δεν είχαν προκύψει… αδιάσειστα στοιχεία ότι μπορεί να δοθεί ένα ποσό της τάξεως των 250 εκατ. ευρώ. Η τελική εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων, που ανέβασε το ποσό της εκκαθάρισης κατά 440 εκατ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι, αλλά και η συνολική πορεία των εσόδων μέσα στον Αύγουστο φαίνεται να αυξάνουν τη σχετική αισιοδοξία, ωστόσο κρίνεται ότι απαιτούνται προσεκτικές κινήσεις, καθώς οι επόμενοι μήνες είναι γεμάτοι αβεβαιότητες. Η κυριότερη αφορά το πώς θα εξελιχθούν οι τιμές στο ενεργειακό μέτωπο, αλλά και το αν θα επηρεαστεί η οικονομική δραστηριότητα από τη συνεχιζόμενη αύξηση των επιτοκίων και του κόστους διαβίωσης.
Η τιμή του πετρελαίου
Η υψηλή διεθνής τιμή του πετρελαίου (διαμορφώθηκε την Παρασκευή στα 89 δολάρια το βαρέλι) προσθέτει ακόμη έναν πονοκέφαλο, καθώς, χωρίς την οριζόντια κρατική επιδότηση της τιμής, η λιανική τιμή του πετρελαίου θέρμανσης θα βγει ακόμη και στο 1,5 ευρώ, πέραν βεβαίως των επιβαρύνσεων που θα προκύψουν στα καύσιμα κίνησης αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση. Έτσι, στον… λογαριασμό των μέτρων στήριξης εξετάζεται να προστεθεί και ένα σημαντικό κονδύλι για το φετινό επίδομα θέρμανσης. Οριζόντια επιδότηση της τιμής δεν αναμένεται να υπάρξει φέτος, καθώς πέραν του δημοσιονομικού κόστους υπάρχει και η σαφής απόφαση του Eurogroup που αντιτάσσεται στις παρεμβάσεις οριζόντιου χαρακτήρα, ζητώντας επαναφορά στον δρόμο της δημοσιονομικής σταθερότητας από όλες τις χώρες. Ο πρωθυπουργός έχει εξαγγείλει την έκτακτη οικονομική ενίσχυση στους συνταξιούχους που δεν θα λάβουν αύξηση από την 1η/1/2024 λόγω προσωπικής διαφοράς. Ωστόσο, το ποσό που θα δοθεί -πιθανότατα μέσα στον Δεκέμβριο ώστε να χρηματοδοτηθεί από τον φετινό προϋπολογισμό- θα είναι μειωμένο σε σχέση με πέρυσι. Η λογική είναι ότι από τη στιγμή που οι αυξήσεις στις συντάξεις από την 1η Ιανουαρίου 2024 δεν θα ξεπερνούν το 3%-3,5%, δεν θα μπορούσε και η έκτακτη ενίσχυση των υπόλοιπων συνταξιούχων να κινηθεί στα επίπεδα των 200-300 ευρώ που δόθηκαν για το 2023, έτος κατά το οποίο οι αυξήσεις των συντάξεων έφτασαν στο 7,75%.
Η οικονομική πολιτική του 2024 έχει «κλειδώσει»
Η οικονομική πολιτική για το 2024 έχει σε μεγάλο βαθμό «κλειδώσει». Ο προϋπολογισμός της επόμενης χρονιάς θα πρέπει να παραγάγει πρωτογενές πλεόνασμα 2% (το διπλάσιο σε σχέση με το 2023), ενώ έχει ήδη δρομολογηθεί η αύξηση των συντάξεων, των μισθών του Δημοσίου, η νέα αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά και του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος κατά 8%. Θα αναζητηθεί ο δημοσιονομικός χώρος για την επέκταση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε εστίαση και μεταφορές και για το α’ εξάμηνο του 2024, ενώ ο πρωθυπουργός αναμένεται να σταθεί ιδιαίτερα στο ότι η επόμενη χρονιά θα είναι έτος αύξησης του ονομαστικού εισοδήματος εκατομμυρίων πολιτών. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την αύξηση των συντάξεων κατά 3,5% (θα εξαρτηθεί από την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό της φετινής χρονιάς), την αύξηση των μισθών στο δημόσιο ύστερα από 14 χρόνια, αλλά και την αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Έχουν δρομολογηθεί (και ενσωματωθεί στον προϋπολογισμό) και η αύξηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος κατά 8% από την 1η/1 αλλά και το ξεκαθάρισμα του τοπίου όσον αφορά στα βαρέα ανθυγιεινά με κόστος περίπου 80 εκατ. ευρώ. Εκτός από τις μόνιμες αυξήσεις στο εισόδημα, το 2024 θα είναι το έτος ενεργοποίησης των μέτρων καταπολέμησης της φοροδιαφυγής που έχουν εξαγγελθεί: η επέκταση των POS και η σύνδεσή τους με τις ταμειακές μηχανές, η υποχρεωτική έκδοση των ηλεκτρονικών τιμολογίων με τη θέσπιση των προστίμων του συστήματος Mydata, η ηλεκτρονική έκδοση των δελτίων αποστολής, η επανεξέταση του πλαισίου κινήτρων για τις ηλεκτρονικές πληρωμές κ.λπ. Ο πρωθυπουργός αναμένεται να κάνει εκτενή αναφορά στο θέμα της φοροδιαφυγής, επαναλαμβάνοντας την πρόθεση της κυβέρνησης να καταφέρει αποφασιστικό πλήγμα κατά της φοροδιαφυγής.
