Άμεση συσχέτιση έχει η διαδικασία της παραγραφής οφειλών με τα αιτήματα που υποβάλλουν οι ασφαλισμένοι για χορήγηση σύνταξης και τα οποία βρίσκονται σε εκκρεμότητα.
Προβλήματα παρουσιάζει την ίδια στιγμή η μείωση του χρόνου παραγραφής των ληξιπρόθεσμων χρεών προς τον ΕΦΚΑ, από 20 σε 10 χρόνια, με αποτέλεσμα οι παραγραφόμενες οφειλές μέχρι τώρα να είναι ελάχιστες.
Αναλυτικότερα, γενικό έγγραφο του ΕΦΚΑ ξεκαθαρίζει ότι το δικαίωμα της παραγραφής, που μειώθηκε στα 10 έτη, από 20 έτη που ίσχυε παλιότερα, συνδέεται με την ημερομηνία υποβολής συνταξιοδοτικού αιτήματος, επειδή τότε διενεργείται η ασφαλιστική και οικονομική τακτοποίηση του ασφαλισμένου. Μάλιστα, τονίζεται ότι εάν ο συνταξιούχος επιλέξει να παραγράψει οφειλές σε μεταγενέστερο χρόνο από εκείνον που υπέβαλε την αίτηση συνταξιοδότησης, τότε κινδυνεύει να χάσει και τυχόν αναδρομικά ποσά που θα του προκύψουν από τις συντάξεις που δεν του καταβλήθηκαν.
Η διαδικασία πάντως της παραγραφής δεν φαίνεται να αποδίδει τα αναμενόμενα, μια και μεγάλος όγκος οφειλών είναι παλαιότερος της δεκαετίας και, άρα, δεν μπορεί να παραγραφεί. Επίσης, μεγάλη μερίδα ασφαλισμένων, κύρια μη μισθωτών, διαπιστώνουν στην πράξη ότι εάν επιλέξουν την παραγραφή μιας οφειλής τους θα απολέσουν τον αντίστοιχο ασφαλιστικό χρόνο.
Σε πολλές περιπτώσεις ο χρόνος αυτός είναι απαραίτητος για να θεμελιωθεί συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Άρα, η συγκεκριμένη παράμετρος λειτουργεί αποτρεπτικά ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία παραγραφής. Υπολογίζεται ότι έως τώρα προσεγγίζουν τις 1.600 οι αιτήσεις που έχουν υποβληθεί προς τις αρμόδιες υπηρεσίες, έχουν περάσει από τον απαραίτητο έλεγχο και έχει προχωρήσει η παραγραφή των οφειλών. Συνολικά, όμως, οι αιτήσεις που έχουν υποβληθεί για την εν λόγω διαδικασία κινούνται στα επίπεδα των 4.000, πολύ λιγότερες από τις αρχικές προσδοκίες του ΕΦΚΑ και της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, το γενικό έγγραφο του ΕΦΚΑ αποσαφηνίζει ότι οι διατάξεις για την παραγραφή οφειλών έχουν αναδρομική ισχύ από 12/05/2016 και μετά, δηλαδή από την έναρξη ισχύος του «νόμου Κατρούγκαλου» (Ν. 4387/16). Άρα, καταλαμβάνουν και ασφαλισμένους που έχουν υποβάλει αίτημα για χορήγηση σύνταξης σε μεταγενέστερο χρόνο και το οποίο εκκρεμεί σε οποιοδήποτε στάδιο της διοικητικής διαδικασίας.
Συνεπώς, σε περιπτώσεις υποψήφιων συνταξιούχων οι οποίοι εν συνεχεία υποβάλλουν αίτημα για παραγραφή οφειλόμενων εισφορών, το δικαίωμα παραγραφής θα πρέπει να εξετάζεται κατά την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος συνταξιοδότησης. Έτσι, ο υποψήφιος μπορεί να δικαιούται και καταβολής των αναδρομικών συντάξεων, που ενδεχόμενα να προκύψουν.
Σε περίπτωση που ο υποψήφιος συνταξιούχος επιθυμεί τη διενέργεια παραγραφής με ημερομηνία μεταγενέστερη της ημερομηνίας υποβολής του συνταξιοδοτικού αιτήματος, θα πρέπει να γνωρίζει ότι επέρχεται απώλεια των αναδρομικά δικαιούμενων συντάξεων. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ως ημερομηνία υποβολής του αιτήματος συνταξιοδότησης θα θεωρείται η ημερομηνία της αιτήσεως για παραγραφή οφειλών.
Παράδειγμα: Έστω ότι ασφαλισμένος με οφειλόμενες εισφορές από 10/2004 έως 12/2012 υποβάλλει αίτημα συνταξιοδότησης λόγω γήρατος στις 28.11.2019, το οποίο βρίσκεται σε εκκρεμότητα. Στις 15.03.2023 υποβάλλει αίτηση για παραγραφή οφειλόμενων εισφορών. Προκειμένου ο συγκεκριμένος υποψήφιος συνταξιούχος να λάβει τις αναδρομικά δικαιούμενες συντάξεις από 01.12.2019, έχει τη δυνατότητα να παραγράψει οφειλές με βάση την ημερομηνία αιτήσεως, δηλαδή από 10/2004 έως 12/2008 (με αντίστοιχη διαγραφή του χρονικού αυτού διαστήματος ασφάλισης), εφόσον δεν υπάρχουν διακοπτικά /ανασταλτικά γεγονότα.
Εάν ο υποψήφιος συνταξιούχος επιθυμεί την παραγραφή των οφειλών του βάσει της ημερομηνίας υποβολής της αίτησης για παραγραφή (15.03.2023), τότε δύναται, υπό προϋποθέσεις, να παραγράψει το σύνολο των οφειλών του από 10/2004 έως 12/2012, πλην όμως θα έχει απώλεια των αναδρομικών του συντάξεων και ως ημερομηνία αίτησης συνταξιοδότησης θα λογιστεί η 15.03.2023, δηλαδή η αίτηση για παραγραφή.
Για την αποφυγή λαθών:
- Θα πρέπει επί του σώματος της αίτησης για παραγραφή ο ασφαλισμένος να δηλώνει εάν έχει υποβάλει αίτημα συνταξιοδότησης που βρίσκεται σε εκκρεμότητα (δεν έχει ολοκληρωθεί με εγκριτική ή απορριπτική απόφαση ή έχει ολοκληρωθεί και έχει υποβληθεί ένστασή του κατά της όποιας απόφασης).
- Εφόσον ο ασφαλισμένος επιθυμεί τη διενέργεια της παραγραφής όχι με την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος για συνταξιοδότηση αλλά βάσει της μεταγενέστερης αίτησης για παραγραφή, θα πρέπει να υποβάλει υπεύθυνη δήλωση ότι ενημερώθηκε για την απώλεια των αναδρομικών του συντάξεων και ότι ως ημερομηνία αίτησης συνταξιοδότησης θα λογιστεί η ημερομηνία της αίτησης για παραγραφή. Η υπεύθυνη δήλωση θα πρέπει να επισυνάπτεται στα σχετικά έγγραφα που εκδίδονται από το αρμόδιο Τμήμα Ασφάλισης και Εσόδων (έκθεση ελέγχου & εξέταση αίτησης/ένστασης παραγραφής οφειλών μη μισθωτού) και να τίθεται υπόψη του Τμήματος Συντάξεων, που θα ολοκληρώσει τη συνταξιοδοτική διαδικασία βάσει αυτής.
