Eνα βήμα παραπέρα κάνει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) Γιάννης Στουρνάρας καταθέτοντας τις δικές του προτάσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Στην έκθεση της για τη Νομισματική Πολιτική, η ΤτΕ αφιερώνει ειδικό κεφάλαιο για την αναβάθμιση των εργαλείων της ΑΑΔΕ ώστε να βελτιωθεί η εισπραξιμότητα των φόρων, ενώ προτείνει συγκεκριμένες παρεμβάσεις.
Υπό την προϋπόθεση, λοιπόν, ότι θα συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, η ΤτΕ εκτιμά ότι η υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων θα συνεχιστεί και τα επόμενα έτη. Αυτό θα συμβεί σε συνδυασμό με:
- τη συνεχιζόμενη αναβάθμιση των ηλεκτρονικών εργαλείων της ΑΑΔΕ μέσω της διεύρυνσης των δυνατοτήτων διαχείρισης και αξιοποίησης των πληροφοριών που συλλέγονται μέσω των ηλεκτρονικών συναλλαγών. «Η εν εξελίξει διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τις φορολογικές αρχές θα συμβάλει θετικά προς την ίδια κατεύθυνση» τονίζεται στην έκθεση.
- τα υψηλότερα φορολογικά έσοδα θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση αποτελεσματικότερων φορολογικών κινήτρων όπως με τη μορφή φοροαπαλλαγών για την αποκάλυψη συναλλαγών σε κλάδους υψηλής φοροδιαφυγής, που θα αποδυνάμωναν αντίστοιχα τα κίνητρα φοροδιαφυγής.
- την αύξηση του αφορολόγητου ορίου η οποία όμως θα πρέπει να συνοδεύεται από τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης μέσω της βελτίωσης της φορολογικής συμμόρφωσης.
Υπενθυμίζεται ότι κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ο κ. Στουρνάρας είχε δηλώσει ότι η φοροδιαφυγή αποτελεί ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί, επικαλούμενος μάλιστα στοιχεία που δείχνουν ότι ενώ τα εισοδήματα που δηλώνονται ανέρχονται σε 80 δισ. ευρώ, η κατανάλωση φτάνει στα 140 δισ. ευρώ.
Ξεκινώντας από την αύξηση της χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, ειδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η ΤτΕ επισημαίνει ότι έχει συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ διευκολύνοντας έτσι το έργο των ελεγκτικών μηχανισμών αλλά και περιορίζοντας τα περιθώρια φοροδιαφυγής. «Είναι ενδεικτικό ότι το μερίδιο της ιδιωτικής κατανάλωσης που δαπανάται μέσω καρτών πληρωμών αυξήθηκε από περίπου 20% το 2019 σε πάνω από 37% κατά τη διάρκεια του 2022». Πριν την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων το 2015 και τη συνακόλουθη διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μια αύξηση της φορολογικής βάσης κατά μία ποσοστιαία μονάδα εκτιμάται ότι οδηγούσε σε αύξηση των εσόδων ΦΠΑ κατά περίπου 0,8%. Στο τέλος του 2022 η ελαστικότητα των εσόδων ΦΠΑ εκτιμάται ότι είχε υπερβεί τις 1,7%, εκ των οποίων περίπου 0,4% προστέθηκε στη διάρκεια της πανδημίας.
Επιπλέον οφέλη προσφέρει στη φορολογική διοίκηση η περαιτέρω διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών με την επέκταση της χρήσης των POS σε περισσότερες οικονομικές δραστηριότητες και την παροχή κινήτρων για πληρωμές μέσω χρεωστικών καρτών, αλλά και μέσω τραπεζών.
Με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ, παρά τη θεαματική αύξηση που έχει σημειωθεί τα τελευταία έτη, το μερίδιο της ιδιωτικής κατανάλωσης που δαπανάται μέσω καρτών στην Ελλάδα (ανήλθε σε περίπου 37% το 2022) εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου της ευρωζώνης, ο οποίος το 2021 ανερχόταν σε 46%.
Προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της εισπραξιμότητας των φόρων, σημαντικός, σύμφωνα με την ΤτΕ, είναι ο ρόλος της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). «Μαζί με την ανεξαρτησία αυτής, δρομολογήθηκε σειρά δράσεων για την αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό των μεθόδων ελέγχου και είσπραξης (π.χ. χρήση ανάλυσης κινδύνου για την επιλογή ελέγχων, διασταύρωση με πληροφορίες από τρίτες πηγές κ.λπ.), αποδίδοντας προτεραιότητα στις νέες φορολογικές υποθέσεις, στους μεγάλους οφειλέτες και στους στρατηγικούς κακοπληρωτές». Αυτό κατέστη δυνατόν χάρη στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και την εισαγωγή νέων ηλεκτρονικών εργαλείων για την ανταλλαγή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο μέσω του κεντρικού πληροφοριακού συστήματος Τaxis της ΑΑΔΕ (π.χ. εφαρμογή “myDATA”, ηλεκτρονική διασύνδεση συσκευών POS με ταμειακές μηχανές κ.λπ.).
Σε θεσμικό επίπεδο, η κύρωση του επικαιροποιημένου και απλοποιημένου Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων ενίσχυσε την εισπραξιμότητα των δημοσίων εσόδων μειώνοντας το κόστος συμμόρφωσης, καθώς με τον νέο κώδικα καταπολεμείται η πολυνομία, συστηματοποιούνται και αποσαφηνίζονται διάσπαρτες διατάξεις νόμων, ενώ παράλληλα καταργούνται παρωχημένες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ παρεμβάσεις με τις οποίες μειώθηκε το ανώτατο όριο πληρωμών με μετρητά για τις λιανικές συναλλαγές (σήμερα ανέρχεται στα 500 ευρώ) λειτούργησαν επιβοηθητικά για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, βελτιώνοντας την εισπραξιμότητα των εσόδων. Οι τάσεις βελτίωσης της εισπραξιμότητας αποτυπώνονται στους Δείκτες Απόδοσης Φορολογικής Διοίκησης τους οποίους δημοσιεύει η ΑΑΔΕ. Από τους δείκτες αυτούς διαπιστώνεται βαθμιαία αύξηση της εισπραξιμότητας στην περίπτωση νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών όπου οι εισπράξεις έχουν αυξηθεί από 2 δισ. ευρώ το 2014 σε περίπου 2,5 δισ. ευρώ στο τέλος του 2022.
Παράλληλα, η παροχή δυνατότητας εξόφλησης φορολογικών υποχρεώσεων νωρίτερα και σε μεγαλύτερο αριθμό δόσεων υποβοήθησε σημαντικά τους δείκτες φορολογικής συμμόρφωσης, ιδιαίτερα στην περίπτωση της φορολογίας εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων αλλά και στην περίπτωση του ΦΠΑ και του ΕΝΦΙΑ.
