Βαρύ θα είναι το πρόγραμμα του νέου οικονομικού επιτελείου με το που θα ολοκληρωθεί η ορκωμοσία και η ανάληψη των καθηκόντων, καθώς θα πρέπει να «τρέξουν» οι προετοιμασίες εν όψει ενός εξαιρετικά κρίσιμου φθινοπώρου, αλλά και χειμώνα.
Το πρόγραμμα, συνοπτικά, περιλαμβάνει κατάρτιση προσχεδίου προϋπολογισμού με μέριμνα ώστε το πρωτογενές πλεόνασμα να ξεπεράσει το 2%, ολοκλήρωση διαβουλεύσεων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να εκταμιευτούν οι επιπλέον πόροι ύψους 5 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης (υπό μορφή δανείων), ψήφιση των μέτρων που περιλαμβάνονται στο προεκλογικό πρόγραμμα, επικοινωνιακή «επίθεση» στις αγορές ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας μέσα στις επόμενες 100 ημέρες, αλλά και αναζήτηση συμμαχιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να διασφαλιστεί το καλύτερο δυνατό στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας. Με τον παράγοντα «αβεβαιότητα» να αποτελεί πάντοτε μέρος της εξίσωσης –οι εξελίξεις στη Ρωσία έδειξαν πόσο εύκολο είναι να αλλάξει το τοπίο μέσα σε μόλις ένα 24ωρο- μέσα στις επόμενες εβδομάδες, συγκεκριμένα, θα πρέπει:
Πρωτογενές πλεόνασμα
1. Να οριστικοποιηθεί το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2024, διαδικασία η οποία έχει δύο βασικά «ζητούμενα»: Πρώτον, να ανέβει ο πήχης του πρωτογενούς πλεονάσματος πάνω από το 2% και, δεύτερον, να «χωρέσουν» οι προεκλογικές εξαγγελίες οι οποίες αφορούν τη νέα χρονιά. Για το 2024, ο προϋπολογισμός πρέπει να «χωρέσει» το κονδύλι για την αύξηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων (περίπου 500 εκατ. ευρώ έχουν προβλεφθεί για την αναθεώρηση του ενιαίου μισθολογίου), το κονδύλι για την αύξηση των συντάξεων με βάση τον μέσο πληθωρισμό του 2023, καθώς και άλλα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί για το νέο έτος, όπως είναι η αύξηση του αφορολογήτου για τις οικογένειες με παιδιά (μέτρο μεπεριορισμένο δημοσιονομικό κόστος, της τάξεως των 80 εκατ. ευρώ). Άλλες παροχές, όπως η μείωση του τέλους επιτηδεύματος και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, ακόμη και αν νομοθετηθούν στις πρώτες ημέρες της νέας διακυβέρνησης, θα ενεργοποιηθούν από το 2025 και μετά.
Επαφές με Κομισιόν
2. Να ολοκληρωθούν οι διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εκταμίευση των επιπλέον 5 δισ. ευρώ από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Η αύξηση των επενδύσεων θα αποτελέσει βασικό στόχο (αυτή τη στιγμή οι επενδύσεις ανέρχονται στο 14% του ΑΕΠ και ο στόχος είναι να προσεγγίσουν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του ’22) και τα επιπλέον 5 δισ. ευρώ θα βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση. Το μεγαλύτερο μέρος θα διατεθεί για τη χορήγηση χαμηλότοκων δανείων σε επιχειρήσεις. Ειδικά οι μικρομεσαίοι έχουν βρει μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης τρόπο να δανείζονται με επιτόκιο πολύ χαμηλότερο της μονάδας, ξεπερνώντας έτσι το βασικό πρόβλημα της περιόδου, που είναι η αύξηση του κόστους του χρήματος. Εκτός από τη λήψη της έγκρισης για την εκταμίευση του νέου ποσού (με το οποίο θα ανέβουν οι διαθέσιμοι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης στα 36 δισ. ευρώ), θα πρέπει να γίνουν και αλλαγές στις κατανομές των κονδυλίων, με τρόπο όμως που δεν θα επηρεάσει τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα.
Μήνυμα στις αγορές
3. Θα σταλούν τα «σήματα» στις αγορές ώστε να επιτευχθεί εντός του έτους ο βασικός στόχος για ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Εκτός από την παρουσίαση του προϋπολογισμού που θα ισοδυναμεί με δέσμευση για δημοσιονομική πειθαρχία, το οικονομικό επιτελείο αναμένεται να παρουσιάσεισε συνεργασία με τον ΟΔΔΗΧ- πρόγραμμα προεξόφλησης χρέους (κυρίως από τα διμερή δάνεια με τις χώρες της Ευρωζώνης), κάτι που θα στείλει μήνυμα σταθερότητας στις αγορές, πόσο μάλλον σε μια περίοδο που άλλες χώρες της Ευρωζώνης αναζητούν τρόπους να καλύψουν τις τρέχουσες δανειακές τους υποχρεώσεις.
Επείγει η επίλυση καθημερινών προβλημάτων
Από τις πρώτες κιόλας ημέρες της νέας διακυβέρνησης θα χρειαστεί να ληφθούν αποφάσεις που σχετίζονται με τα καθημερινά προβλήματα των πολιτών, τα οποία δεν λύθηκαν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου.
To νούμερο ένα πρόβλημα παραμένει η ακρίβεια στα τρόφιμα, με τις μέσες τιμές να έχουν αυξηθεί κατά 25% την τελευταία διετία και να συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, χωρίς μάλιστα να έχει ξεκινήσει να καταγράφεται τάση αποκλιμάκωσης των τιμών. Μέσα στις επόμενες ημέρες τελειώνει η περίοδος εφαρμογής του market pass, εκπνέει ο χρόνος υλοποίησης του «καλαθιού του νοικοκυριού» και λήγει και το μέτρο επιβολής πλαφόν στα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων. Έτσι, θα πρέπει να ληφθούν άμεσα αποφάσεις.
Πρώτον, για το αν θα διατεθεί δημοσιονομικός χώρος για να επεκταθεί το market pass, ώστε να βοηθηθούν ειδικά τα ευάλωτα νοικοκυριά. Η μέχρι τώρα πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού δείχνει ότι θα υπάρξουν τα σχετικά δημοσιονομικά περιθώρια.
Δεύτερον, το αν θα συνεχιστεί το καλάθι του νοικοκυριού ή αν θα ανασταλεί προσωρινά η εφαρμογή του.
Και, τρίτον, αν θα παραμείνει το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων ή όχι. Άμεσες αποφάσεις απαιτούνται και από το υπουργείο Ενέργειας σχετικά με τις επιδοτήσεις των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας. Οι πάροχοι διατήρησαν τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος σταθερές για τον μήνα Ιούλιο, οπότε μια από τις πρώτες αποφάσεις που θα πρέπει να ληφθούν θα έχει να κάνει με το αν θα δοθεί τ ο 1,5 λεπτό ανά κιλοβατώρα και για τον επόμενο μήνα ή όχι. Αν δεν υπάρξουν επιδοτήσεις, τότε η τελική τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος θα ακριβύνει για εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά κατά 10% από μήνα σε μήνα.
