Στην εποχή του ακριβού ευρώ και του πληθωρισμού, που σαρώνει μισθούς και συντάξεις, οι 3 ευρωπαϊκές αρχές EBA (Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών), ESMA (Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών & Αγορών) και eiopa (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων) συνέταξαν έναν οδηγό επιβίωσης για τους Ευρωπαίους πολίτες.
Η «Ν» παρουσιάζει αυτό το ενημερωτικό δελτίο, με βασικό ερώτημα: Πώς επηρεάζουν τα χρήματά μου ο πληθωρισμός και η αύξηση των επιτοκίων; Επίσης δίνονται απαντήσεις με εύχρηστο τρόπο για τις επιπτώσεις του πληθωρισμού σε δάνεια, επενδύσεις και ασφαλιστικές τοποθετήσεις. Μάλιστα, καταγράφονται και τα 5 βασικά βήματα που οι πολίτες πρέπει να έχουν κατά νου για τη διαχείριση των οικονομικών τους σε ένα πλαίσιο πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων.
Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτό το ενημερωτικό δελτίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά με τη συνεργασία των ευρωπαϊκών φορέων σε τρεις βασικούς πυλώνες ανάπτυξης, που είναι οι τράπεζες, τα χρηματιστήρια και οι ασφαλιστικές εταιρείες με τις επαγγελματικές συντάξεις.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι καταγράφεται με απλό και κατανοητό τρόπο ποια βήματα μπορεί να κάνει κάθε πολίτης που θέλει να διασφαλίσει τις επενδύσεις του, αλλά και να προστατευτεί από τον πληθωρισμό, που είναι ο μεγάλος εχθρός κάθε νοικοκυριού, αφού μειώνει την αγοραστική του δύναμη.
Η προσπάθεια αυτή από τις τρεις ευρωπαϊκές αρχές, τραπεζών, κεφαλαιαγορών και ασφαλιστικών εταιρειών, έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς ο πληθωρισμός ήρθε για να μείνει τουλάχιστον μία διετία στην Ευρωζώνη ως αποτέλεσμα της ενεργειακής και επισιτιστικής κρίσης που εξελίχθηκε το δεύτερο εξάμηνο του 2022.
Πληθωρισμός της απληστίας
Ο «πληθωρισμός της απληστίας», που είναι σε πλήρη εξέλιξη αυτή την περίοδο στις χώρες της Ευρωζώνης, προκλήθηκε από την πρόθεση μεγάλων και μικρότερων επιχειρήσεων να αυξήσουν τις τιμές των προϊόντων υπερβολικά πάνω από τις τιμές κόστους για να καλύψουν τη ζημιά της διετίας 2021-2022 που προκάλεσαν ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά και η πανδημία, που δημιούργησε στρεβλώσεις στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.
5 βασικά βήματα για τη διαχείριση των οικονομικών σας σε ένα πλαίσιο πληθωρισμού και αύξησης επιτοκίων
1.Μάθετε πόσα χρήματα ξοδεύετε και για ποιον λόγο. Ο πληθωρισμός αυξάνει το κόστος ζωής. Επομένως, είναι καλή ιδέα να ελέγξετε αν πρέπει να προσαρμόσετε τις δαπάνες σας. Να το κάνετε πριν από τη λήψη οιωνδήποτε χρηματοοικονομικών αποφάσεων. Θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε και να προγραμματίσετε καλύτερα τα οικονομικά σας και να χρησιμοποιήσετε αποτελεσματικά το εισόδημά σας. Ακολουθούν μερικές συμβουλές για την κατάρτιση ενός απλού προϋπολογισμού:
- Απαριθμήστε όλα τα μηνιαία/ ετήσια έσοδα και έξοδά σας και ελέγξτε τα αντίγραφα κίνησης τραπεζικών λογαριασμών και χρεωστικών/πιστωτικών καρτών παρελθόντων μηνών. Πολλοί ιστότοποι και εφαρμογές προσφέρουν εργαλεία κατάρτισης προϋπολογισμού που μπορούν να σας βοηθήσουν να καταρτίσετε έναν προϋπολογισμό. Για παράδειγμα, ρίξτε μια ματιά σε ένα ηλεκτρονικό εργαλείο υπολογισμού που είναι διαθέσιμο στη χώρα σας. Μπορείτε επίσης να ρωτήσετε την τράπεζα ή τον χρηματοοικονομικό σας σύμβουλο αν μπορούν να σας βοηθήσουν.
- Μην αμελήσετε να συμπεριλάβετε τα περιστασιακά έξοδα (π.χ. αν πρέπει να επισκευάσετε το αυτοκίνητό σας) και να διαθέτετε ένα αποθεματικό χρηματοοικονομικής ασφάλειας για απρόβλεπτες δαπάνες (π.χ. για την αντικατάσταση μιας οικιακής συσκευής που χάλασε).
2. Ιεραρχήστε τις δαπάνες σας και σχεδιάστε τον προϋπολογισμό σας. Όταν γνωρίζετε όλα τα έσοδα και τα έξοδά σας, μπορείτε να υπολογίσετε το υπόλοιπο και να εκτιμήσετε αν μπορείτε να πληρώσετε όλα τα έξοδά σας και αν έχετε αρκετό περιθώριο για αποταμιεύσεις. Στη συνέχεια, κατά τον σχεδιασμό του προϋπολογισμού σας, καθορίστε πρώτα τις οικονομικές σας προτεραιότητες: ενυπόθηκο δάνειο/ ενοίκιο, φυσικό αέριο/ηλεκτρική ενέργεια, τρόφιμα, λογαριασμοί, κ.λπ. Εν συνεχεία, ελέγξτε πώς μπορείτε να πληρώσετε τα υπόλοιπα έξοδά σας (π.χ. χρησιμοποιώντας πιο προσιτές εναλλακτικές λύσεις) και να τα μειώσετε, εάν χρειαστεί και εάν είναι δυνατόν. Πάντα να προϋπολογίζετε πρώτα τις προτεραιότητές σας και στη συνέχεια να προγραμματίζετε το υπόλοιπο του εισοδήματός σας. Εάν είναι δυνατόν, χρησιμοποιείτε αυτόματες πληρωμές για πάγιες δαπάνες. Προσπαθήστε πάντα να δαπανάτε λιγότερα από όσα κερδίζετε.
3. Δώστε προσοχή στα διάφορα τέλη. Πολλά χρηματοοικονομικά προϊόντα, όπως οι πιστωτικές κάρτες, οι τραπεζικοί λογαριασμοί και τα ασφαλιστικά προϊόντα ζωής, χρεώνουν τέλη. Ενώ ορισμένα τέλη είναι αναπόφευκτα, ελέγξτε αν κάποια άλλα μπορούν να μειωθούν ή να αποφευχθούν. Για παράδειγμα, πάντα να ρωτάτε την τράπεζά σας για τα διάφορα εφαρμοζόμενα τέλη και για τα ακριβή τέλη που ισχύουν για τον τραπεζικό σας λογαριασμό. Ομοίως, εάν έχετε οποιεσδήποτε χρηματοοικονομικές επενδύσεις, όπως επενδυτικά κεφάλαια [π.χ. οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ)], συγκρίνετε πάντοτε το κόστος για να διαπιστώσετε εάν υπάρχουν διαθέσιμες φθηνότερες εναλλακτικές λύσεις.
4. Ζητήστε συμβουλές για την προσαρμογή του χρηματοοικονομικού σας σχεδίου. Ίσως αναρωτηθείτε πώς να διαχειριστείτε τα οικονομικά σας σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού. Θα μπορούσατε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να επικοινωνήσετε με έναν αδειοδοτημένο χρηματοοικονομικό σύμβουλο. Μπορεί να σας βοηθήσει να λάβετε πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις, για παράδειγμα, για να αξιολογήσετε την ανάγκη επικαιροποίησης του προφίλ σας και να επανεκτιμήσετε την καταλληλότητα των επενδύσεών σας ή, σε περίπτωση που θα θέλατε να τερματίσετε την ασφάλιση ζωής σας νωρίτερα, για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα πληρώσετε υπερβολικά πρόστιμα. Εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα με τις πληρωμές των δανείων σας, επικοινωνήστε με την τράπεζά σας ή τον δανειστή σας το συντομότερο δυνατό για να βρείτε μια λύση και, ενδεχομένως, να επωφεληθείτε από την παροχή συμβουλών για χρέη. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσατε να εξοικονομήσετε χρήματα από την καταβολή προστίμων για εκπρόθεσμες πληρωμές και να αποφύγετε τις ληξιπρόθεσμες οφειλές και τις κατασχέσεις. Θα μπορούσατε επίσης να διασφαλίσετε ότι δεν θα αντιμετωπίσετε περιορισμούς σε περίπτωση που επιθυμείτε να σας χορηγηθεί νέο δάνειο.
5. Έχετε υπόψη ότι τα επιτόκια της κεντρικής τράπεζας ενδέχεται να σας επηρεάσουν. Οι κεντρικές τράπεζες συχνά αυξάνουν τα επιτόκια για να αντιμετωπίσουν τον υψηλό πληθωρισμό. Εάν έχετε δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο, η ενέργεια αυτή θα αυξήσει τους τόκους που πρέπει να καταβάλετε. Να ενημερώνεστε για τις ανακοινώσεις των κεντρικών τραπεζών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα είστε έτοιμοι για να αντιμετωπίσετε πιθανές αλλαγές στην αποπληρωμή του δανείου σας.
4 μέτρα για να αντιμετωπίσετε τις επιπτώσεις του πληθωρισμού και της αύξησης των επιτοκίων στα δάνεια και τις αποταμιεύσεις σας
1. Να συγκρίνετε πάντοτε τα επιτόκια. Συγκρίνεται τα δάνεια εξετάζοντας το συνολικό ετήσιο πραγματικό επιτόκιο (ΣΕΠΕ). Αυτό είναι το ετήσιο επιτόκιο που χρεώνεται για ένα δάνειο. Λαμβάνει υπόψη όλα τα τέλη και τις λοιπές πρόσθετες δαπάνες. Παρακολουθείτε τα επιτόκια των αποταμιεύσεών σας και συγκρίνετε διάφορες επιλογές, προορατική διαχείριση των αποταμιεύσεών σας.
2. Να ελέγχετε τα μέτρα προστασίας των καταθετών. Βεβαιωθείτε ότι οι αποταμιεύσεις σας τηρούνται σε τράπεζα που έχει λάβει άδεια λειτουργίας στην Ε.Ε., καθώς αυτό σας επιτρέπει να επωφεληθείτε από την προστασία των καταθετών για ποσό κατάθεσης έως και 100.000 ευρώ ανά άτομο σε περίπτωση πτώχευσης της τράπεζάς σας.
3. Αξιολογήστε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των δανείων με σταθερό έναντι κυμαινόμενου επιτοκίου, ώστε να προβείτε στη βέλτιστη επιλογή για εσάς όταν λάβετε νέο δάνειο.
ΔΑΝΕΙΑ ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ
- Ένα δάνειο σταθερού επιτοκίου θα είναι κατά πάσα πιθανότητα πιο ακριβό και ενδέχεται να συνδέεται με το εν λόγω επιτόκιο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, αν αυξηθούν τα επιτόκια, οι μηνιαίες δόσεις του δανείου σας θα παραμείνουν οι ίδιες.
- Το καλό είναι ότι, σε περίπτωση πτώσης των επιτοκίων της αγοράς, έχετε τη δυνατότητα να επαναδιαπραγματευθείτε το δάνειό σας ή να το μεταβιβάσετε σε άλλη τράπεζα ή άλλον πιστωτικό φορέα, ώστε να εξασφαλίσετε ευνοϊκότερους όρους δανεισμού και εξόφλησης.
ΔΑΝΕΙΑ ΚΥΜΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ
- Εάν πρόκειται να συνάψετε δάνειο κυμαινόμενου επιτοκίου, εξετάστε προσεκτικά πώς θα μπορούσαν να επηρεαστούν οι μηνιαίες πληρωμές σας από πιθανές αυξήσεις των επιτοκίων στο μέλλον.
- Ρωτήστε την τράπεζά σας ή τον πιστωτικό φορέα που παρέχει την πίστωση πώς θα μεταβάλλονταν οι μηνιαίες πληρωμές σας εάν αυξάνονταν τα επιτόκια (π.χ. σε περίπτωση αύξησης του επιτοκίου από 2% σε 3%). Θα είστε σε θέση να πραγματοποιήσετε αυτές τις πληρωμές;
4. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στους κινδύνους υπερχρέωσης. Στο πλαίσιο του υψηλού πληθωρισμού, πριν από τη λήψη δανείου, εξετάστε τον αντίκτυπο της αποπληρωμής του δανείου στον μηνιαίο/ετήσιο προϋπολογισμό σας και την ενδεχόμενη ανάγκη μείωσης άλλων δαπανών (όπου αυτό είναι δυνατό). Ελέγξτε την ικανότητά σας να αποπληρώσετε το δάνειό σας, μη δανείζεστε υπερβολικά και λάβετε μόνο δάνεια που μπορείτε να αποπληρώσετε. Αν νομίζετε ότι θα αντιμετωπίσετε προβλήματα στην αποπληρωμή των δανείων σας, επικοινωνήστε όσο το δυνατόν νωρίτερα με την τράπεζά σας ή τον φορέα χορήγησης πιστώσεων για να αναζητήσετε λύσεις.
3 βήματα για να αντιμετωπίσετε τις επιπτώσεις του πληθωρισμού και της αύξησης των επιτοκίων στις χρηματοοικονομικές σας επενδύσεις
1. Δώστε προσοχή στην πραγματική απόδοση των χρηματοοικονομικών επενδύσεών σας. Kατά τη σύγκριση των επενδυτικών ευκαιριών ή την ανάλυση των δυνητικών κινδύνων και οφελών ενός χρηματοοικονομικού μέσου:
- λαμβάνετε υπόψη πάντοτε τον κίνδυνο πληθωρισμού και τις πιθανές επιπτώσεις του στην πραγματική αξία και την πραγματική απόδοση της επένδυσης
- μην ξεχνάτε ότι ο κίνδυνος πληθωρισμού προστίθεται στο σύνηθες κόστος των επενδύσεων σε χρηματοοικονομικά προϊόντα, όπως: τέλη προσχώρησης και αποχώρησης και κόστος συναλλαγής, κ.λπ. Αξιολογήστε το κόστος των χρηματοοικονομικών επενδύσεών σας και ελέγξτε αν υπάρχουν φθηνότερες εναλλακτικές λύσεις
2. Εξετάστε το ενδεχόμενο διαφοροποίησης των επενδύσεών σας. Έχετε πάντοτε υπόψη τις βασικές αρχές των επενδύσεων:
- διατήρηση ενός δεόντως διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου
- διασφάλιση ότι οι επενδύσεις παραμένουν ευθυγραμμισμένες με τους στόχους σας
Η διαφοροποίηση των ειδών των μέσων που επενδύονται σε ένα χαρτοφυλάκιο μπορεί να δημιουργήσει μια απόδοση αρκετά υψηλή ώστε να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις του πληθωρισμού. Τα ισορροπημένα χαρτοφυλάκια που περιλαμβάνουν επενδυτικά κεφάλαια, μετοχές και ομόλογα μπορούν να συμβάλουν στην αντιστάθμιση του κινδύνου πληθωρισμού:
- Οι μετοχές υπόκεινται σε υψηλότερους κινδύνους και μεταβλητότητα σε σύγκριση με τα ομόλογα. Ωστόσο, αναμένεται να παρέχουν συνήθως υψηλότερες αποδόσεις.
- Τα ομόλογα ενδέχεται να επηρεάζονται πιο άμεσα από τον πληθωρισμό και τις επακόλουθες αυξήσεις των επιτοκίων, αλλά η τιμή τους είναι λιγότερο ευμετάβλητη από την τιμή των μετοχών.
- Η επένδυση σε επενδυτικά κεφάλαια μπορεί να βοηθήσει στη διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου σας.
3. Ζητήστε συμβουλές για την προσαρμογή των επενδύσεών σας. Ένας χρηματοοικονομικός σύμβουλος μπορεί να σας βοηθήσει να λάβετε πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις. Αν ως επενδυτής έχετε αμφιβολίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ο πληθωρισμός μπορεί να επηρεάσει τις χρηματοοικονομικές επενδύσεις σας, συζητήστε με έναν αδειοδοτημένο χρηματοοικονομικό σύμβουλο.
