Η Ελλάδα παρουσίασε ισχυρές οικονομικές επιδόσεις σε 2022, δείχνοντας αντοχές απέναντι στις οικονομικές επιπτώσεις λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Απασχόληση, τουρισμός και δημοσιονομικά έσοδα κινήθηκαν ανοδικά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί χώρος για ένα από τα μεγαλύτερα πακέτα στήριξης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών στην ενέργεια μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Το δημόσιο χρέος μειώθηκε κατακόρυφα, αν και μακροπρόθεσμα αποτελεί μία από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία ως προς την αποπληρωμή του. Η Ελλάδα βγήκε από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας τον Αύγουστο του 2022, καταδεικνύοντας την ουσιαστική οικονομική πρόοδο που κατεγράφη τα τελευταία χρόνια. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει η ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) για το 2022. Παρόλα αυτά, συστήνει η Ελλάδα να παραμείνει προσηλωμένη στη δημοσιονομική σύνεση και την αυστηρή εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας.
Όπως τονίζεται στην έκθεση, το 2022 η οικονομική δραστηριότητα αυξήθηκε κατά 5,9%, επιστρέφοντας στα προ-πανδημικά επίπεδα. «H οικονομία επωφελήθηκε από μια ισχυρή αγορά εργασίας, την επιστροφή της τουριστικής δραστηριότητας στα προ πανδημίας επίπεδα και την ώθηση που δημιουργείται από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας – το οποίο επωφελήθηκε από σημαντική οικονομική στήριξη από το πακέτο το Ταμείο Ανάκαμψης».
Στο δημοσιονομικό σκέλος γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα νωρίτερα από το αναμενόμενο, δηλαδή το 2022. Όπως τονίζεται χαρακτηριστικά, «το πρωτογενές ισοζύγιο εκτινάχθηκε στο 0,1% του ΑΕΠ, σημαντικά βελτιώθηκε από το – 4,7% του ΑΕΠ του 2021». Ειδικά στο σκέλος των φορολογικών εσόδων, τονίζεται ότι αυξήθηκαν με ρυθμό ρεκόρ, δίνοντας έτσι περιθώρια στην κυβέρνηση να παρέχουν εκτεταμένη οικονομική στήριξη στα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Αποτέλεσμα αυτού, η προστασία της οικονομίας από τις επιπτώσεις του υψηλού πληθωρισμού.
Όσον αφορά το δημόσιο χρέος, με τη «βοήθεια» της ανάπτυξης και του πληθωρισμού, υποχώρησε κατά 23 ποσοστιαίες μονάδες ως προς το ΑΕΠ στο 171%, που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μείωση μέσα σε ένα χρόνο που έχει καταγραφεί στην ιστορία του ευρώ.
Στα αρνητικά, το γεγονός ότι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών επιδεινώθηκε.
Η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής είχε ως αποτέλεσμα να καταστούν πιο αυστηροί οι όροι χρηματοδότησης κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. «Μπορεί τα ελληνικά spreads να αυξήθηκαν στις 230 μονάδες βάσης το 2022, ωστόσο οι επενδυτές δεν έδειξαν να ανησυχούν εξαιτίας της δέσμευσης της ΕΚΤ ότι θα αντιμετωπίσει την αδικαιολόγητη και άτακτη δυναμική της αγοράς που δημιουργεί σοβαρή απειλή για τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, μέσω της εισαγωγής του Μέσου Προστασίας Μεταφοράς». Τα επιτόκια για το δημόσιο χρέος της Ελλάδας δεν είναι πολύ ευαίσθητα στις εξελίξεις των αγορών, λόγω των εξαιρετικά μεγάλων λήξεων και χαμηλών σταθερών επιτοκίων. Αναφορά γίνεται και στα ταμειακά διαθέσιμα, τα οποία όπως σημειώνεται, παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα.
Τραπεζικό σύστημα
Οι δείκτες φερεγγυότητας των τραπεζών παρέμειναν επαρκείς. «Με τη βοήθεια της προστασίας περιουσιακών στοιχείων που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση και της ισχυρής επενδυτικής ζήτησης, οι τράπεζες μείωσαν τον δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων στο 8,7%. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος δείκτης παραμένει σημαντικά πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης και τα περισσότερα από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι πλέον εκτός των ισολογισμών των ελληνικών τραπεζών, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για αποτελεσματική εφαρμογή του δείκτη αφερεγγυότητας». Σύμφωνα με τον ESM, η τραπεζική χρηματοδότηση παρέμεινε επιφυλακτική, με τις πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα να αυξάνονται κατά 5%, λόγω των δανείων προς μη χρηματοπιστωτικές εταιρείες.
Το «τέλος» της ενισχυμένης εποπτείας
Τον Αύγουστο του 2022 η Ελλάδα βγήκε από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας μετά από σημαντική πρόοδο που κατέγραψε στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων για τις οποίες είχε δεσμευθεί σε ένα ευρύ φάσμα τομέων. «Αξιοσημείωτα τα επιτεύγματα που περιλαμβάνουν τη λειτουργία του νέου πλαισίου αφερεγγυότητας, την ανάπτυξη στρατηγικής αποεπένδυσης του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, τον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου των κρατικών επιχειρήσεων» τονίζεται στην έκθεση.
Οι μακροοικονομικές προοπτικές της Ελλάδας για το 2023 βασίζονται σε αναμενόμενη επιβράδυνση. Η ανάπτυξη εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 1,2% σε 2023, και ο πληθωρισμός στο 4,5%. Η Ελλάδα διατηρεί την ικανότητα εξόφλησης όλων των υποχρεώσεων που οφείλονται στον ESM/EFSF τους επόμενους 12 μήνες. Τα ταμειακά διαθέσιμα προβλέπεται να παραμείνουν σε ικανοποιητικά επίπεδα ενώ οι αξιολογήσεις για τη χώρα βελτιώθηκαν καθώς οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης μετέφεραν το χώρα πιο κοντά στην επενδυτική βαθμίδα.
Οι προκλήσεις
Σύμφωνα με την ανάλυση του ESM, η ανησυχία της αγοράς δείχνει χαμηλούς κινδύνους πίεσης στην αγορά βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, σε πιο μακροχρόνιο ορίζοντα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει προκλήσεις σχετικά με τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους και την ικανότητα αποπληρωμής του λόγω του υψηλού επιπέδου του, των μεγάλων και διευρυμένων εξωτερικών ελλειμμάτων, την αδύναμη ανάπτυξη της παραγωγικότητας και τις ευπάθειες του τραπεζικού τομέα. «Για να μετριάσει αυτές τις προκλήσεις, η Ελλάδα είναι σταθερά προσηλωμένη στη δημοσιονομική σύνεση και την αυστηρή εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας» επισημαίνει στην έκθεση.
