Επτά χιλιάδες πεντακόσια δέκα επτά (7.517) έργα ύψους 3,83 δισ. ευρώ χρηματοδότησε ανά τη χώρα το «πρόγραμμα» δημοσίων συμβάσεων κατά το 2022, φέρνοντας και πάλι τη συγκεκριμένη κατηγορία (έργα) στην κορυφή των δαπανών.
Από τα στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) τα οποία επεξεργάστηκε η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ) προκύπτει ότι το προηγούμενο έτος «εκτελέστηκαν» 222.404 δημόσιες συμβάσεις, συνολικού ύψους 11,14 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό είναι ελαφρώς υψηλότερο από το αντίστοιχο του 2021, όπου επί 217.762 συμβάσεων ανήλθε στα 11,09 δισ. ευρώ και κατά 3 δισ. ευρώ μεγαλύτερο από τις 213.814 συμβάσεις συνολικής αξίας 8,1 δισ. ευρώ του 2020.
Όπως προαναφέρθηκε, πρώτα στη λίστα των συμβάσεων έρχονται τα έργα, για να ακολουθήσουν με σχεδόν 3,8 δισ. ευρώ οι προμήθειες, με 3,35 δισ. ευρώ οι υπηρεσίες, με 121,8 εκατ. ευρώ οι μελέτες και με 63,3 εκατ. ευρώ οι τεχνικές ή λοιπές συναφείς υπηρεσίες.
Διαδικασίες ανάθεσης
Ως προς τη διαδικασία ανάθεσης, στην κορυφή από απόψεως ποσού βρίσκονται οι συμβάσεις με ανοικτή διαδικασία, ενώ ως προς τον αριθμό οι συμβάσεις με απευθείας ανάθεση, καθώς με τον συγκεκριμένο τύπο ανατέθηκαν περισσότερες από δύο στις τρεις συμβάσεις.
Συγκεκριμένα, με ανοικτή διαδικασία εκτελέστηκαν 33.913 συμβάσεις συνολικού ύψους 7,9 δισ. ευρώ. Με τον τύπο της ανταγωνιστικής διαδικασίας με διαπραγμάτευση υπογράφηκαν 3.273 συμβάσεις αξίας 48 εκατ. ευρώ, ενώ με τη διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου 3.832 συμβάσεις συνολικής αξίας 35,2 εκατ. ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τις συμβάσεις με απευθείας ανάθεση, αυτές ανήλθαν στις 159.923, με το συνολικό ύψος τους να διαμορφώνεται στο 1,7 δισ. ευρώ. Στην ίδια κατηγορία, δηλαδή της απευθείας ανάθεσης, αλλά για τις ανάγκες του Covid-19 υπογράφηκαν κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους 3.047 συμβάσεις αξίας 63,7 εκατ. ευρώ.
Τύποι συμβάσεων
Στους άλλους τύπους συμβάσεων, με τη διαδικασία του άρθρου 128 εκτελέστηκαν 2.840 συμβάσεις αξίας 113,8 εκατ. ευρώ, με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης με προηγούμενη προκήρυξη διαγωνισμού 2.092 συμβάσεις αξίας 51,2 εκατ. ευρώ, με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (Covid-19) 279 συμβάσεις αξίας 40 εκατ. ευρώ.
Επίσης, με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση υπογράφηκαν 5.775 συμβάσεις αξίας 661,6 εκατ. ευρώ, με κλειστή διαδικασία 1.269 συμβάσεις ύψους 258,5 εκατ. ευρώ, με τη διαδικασία της σύμπραξης καινοτομίας 16 συμβάσεις αξίας 1,15 εκατ. ευρώ, με τη διαδικασία του συνοπτικού διαγωνισμού 6.016 συμβάσεις αξίας 87,25 εκατ. ευρώ, ενώ με ειδικές διαδικασίες (παραχωρήσεις, κανονισμό μεταφορών, εκχώρηση αρμοδιότητας κ.λπ.) υπογράφηκαν 129 συμβάσεις συνολικής αξίας 157,5 εκατ. ευρώ.
Αναφορικά με τον τύπο σύμβασης, οι 119.113 αφορούν προμήθειες, οι 90.568 υπηρεσίες, οι 7.517 έργα, οι 2.909 τεχνικές ή λοιπές συναφείς υπηρεσίες και οι 2.297 μελέτες.
Πλατφόρμα ανώνυμων καταγγελιών
Με δεδομένο ότι ο αριθμός και τα ποσά των δημοσίων συμβάσεων είναι μεγάλα, η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων έχει ενσωματώσει στη λειτουργία της την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/1937, εισάγοντας διατάξεις για την προστασία των προσώπων που υποβάλλουν αναφορές για παραβιάσεις, απειλές ή βλάβες του δημοσίου συμφέροντος (γνωστά και ως «whistleblowers»). Πολύ συχνά τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται στο στόχαστρο αντιποίνων, ζώντας υπό καθεστώς φόβου και απειλών.
Ειδικότερα, προβλέπονται κριτήρια όσον αφορά τον σχεδιασμό, τη θέσπιση και τη λειτουργία φιλικών προς τον χρήστη διαύλων αναφοράς. Τέτοια κριτήρια είναι η ρητή υποχρέωση εμπιστευτικότητας των πληροφοριών, η πρόσβαση σε αυτές μόνο σε εξουσιοδοτημένα όργανα, η ρητή προστασία της ταυτότητας του προσώπου που υποβάλλει αναφορά, η θέσπιση διαδικασιών προστασίας τόσο στην επεξεργασία των αναφορών όσο και στα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας.
Μάλιστα, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος, η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ) υιοθέτησε τη σχετική πλατφόρμα υποβολής αναφορών, που πληροί τις προϋποθέσεις εφαρμογής της Οδηγίας, παρέχοντας έτσι ένα ασφαλές εργαλείο για την υποβολή τους.
Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του τρόπου υποβολής αναφορών είναι τα εξής:
- Η αναφορά γίνεται με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίου, το οποίο αποστέλλεται ανώνυμα, εφόσον το πρόσωπο που την υποβάλλει το επιθυμεί. Οι ανώνυμες αναφορές λαμβάνονται υπόψη μόνο εάν είναι επαρκώς λεπτομερείς.
- Η αναφορά παραλαμβάνεται από το αρμόδιο στέλεχος ή τμήμα, το οποίο τη διαχειρίζεται, διατηρώντας την εμπιστευτικότητα ως προς το πρόσωπο που υποβάλλει την αναφορά.
- Κατά την αποστολή της αναφοράς, ο υποβάλλων την αναφορά λαμβάνει έναν 16ψήφιο αριθμητικό κωδικό, ο οποίος πρέπει να φυλάσσεται, για να μπορεί να διατηρεί την πρόσβαση στην αναφορά του, να επαληθεύει την απάντηση του αρμόδιου στελέχους ή τμήματος της ΕΑΔΗΣΥ και να επικοινωνεί με τον παραλήπτη της αναφοράς, απαντώντας σε αιτήματα για διευκρινίσεις ή περαιτέρω πληροφορίες.
- Η αναφορά μπορεί να γίνει από οποιαδήποτε ψηφιακή συσκευή (προσωπικό υπολογιστή, ταμπλέτα, έξυπνο κινητό). Η προστασία της ανωνυμίας είναι εγγυημένη σε κάθε περίπτωση.
- Οι αναφορές υποβάλλονται στην ιστοσελίδα https://whistle2eaadhsy.disclosers.eu/#/
