Παρά τις προσπάθειες για περιορισμό της χρήσης μετρητών σε όλες τις αναπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης, τα μετρητά παραμένουν στην κορυφή των προτιμήσεων των καταναλωτών, όπως έδειξε πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Tούτου δοθέντος, η ΕΚΤ δεσμεύεται να διατηρήσει διαθέσιμες όλες τις μορφές πληρωμών, επομένως και τα μετρητά, ενώ εξετάζει σενάρια για νέα και προφανώς ασφαλέστερα τραπεζογραμμάτια. Επίσης εξετάζει την εξέλιξη των ηλεκτρονικών πληρωμών και το ψηφιακό ευρώ. Η έρευνα αυτή φαίνεται να βάζει ένα άτυπο φρένο στην «τάση» κατάργησης των μετρητών, κυρίως για λόγους διαφάνειας, που φαίνεται να έχει κερδίσει έδαφος κυρίως στις ευρωπαϊκές χώρες με μεγαλύτερη φοροδιαφυγή, όπως η δική μας.
Οι τάσεις
Η ΕΚΤ ρώτησε τους πολίτες της Ευρωζώνης πώς πληρώνουν και ποιους τρόπους πληρωμής προτιμούν. Βάσει της έρευνας, τα μετρητά παραμένουν το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο μέσο πληρωμής. Περισσότερες από τις μισές καθημερινές συναλλαγές σε καταστήματα, εστιατόρια κ.λπ. γίνονται με νομίσματα και τραπεζογραμμάτια. Η έρευνα καταγράφει πως το 60% των πολιτών θέλει να έχει την επιλογή να χρησιμοποιεί μετρητά.
Η μελέτη για τη στάση των καταναλωτών όσον αφορά τις πληρωμές διεξάγεται σε τακτική βάση και ρίχνει φως στις σχετικές τάσεις. Η μελέτη καταδεικνύει πως η χρήση μετρητών στην Ευρωζώνη έχει μειωθεί. Το 2016 και το 2019 το 79% και το 72% του συνόλου των συναλλαγών σε σημεία πώλησης, όπως καταστήματα και εστιατόρια, έγιναν σε μετρητά. Το 2022 το ποσοστό αυτό είχε πέσει στο 59%. Αν και ο λόγος αυτής της αλλαγής δεν μπορεί να προσδιοριστεί κατηγορηματικά, φαίνεται ότι οι συμπεριφορές κατανάλωσης και πληρωμής κατά τη διάρκεια της πανδημίας ξεπέρασαν τους περιορισμούς που τις προκάλεσαν.
Αν και οι περισσότερες πληρωμές εξακολουθούσαν να γίνονται σε μετρητά, το 55% των καταναλωτών της Ευρωζώνης προτιμά να πληρώνει με κάρτα ή άλλα μέσα πληρωμής. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ευκολία των πληρωμών χωρίς μετρητά. Ωστόσο, τα μετρητά είναι το προτιμώμενο μέσο πληρωμής για το 22% των ερωτηθέντων, που επιθυμούν μεγαλύτερη ιδιωτικότητα στην καταναλωτική τους συμπεριφορά. Παρά την προτίμηση για πληρωμές χωρίς μετρητά, το 60% των καταναλωτών της Ευρωζώνης δηλώνει ότι εκτιμά τη δυνατότητα πληρωμής σε μετρητά.
Το ψηφιακό ευρώ
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Ένα υγιές σύστημα πληρωμών εγγυάται την πρόσβαση σε διαφορετικές επιλογές πληρωμής, καθώς και την ελευθερία επιλογής. Η ΕΚΤ θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη διαθεσιμότητα διαφορετικών μέσων πληρωμής. Επίσης η ΕΚΤ εργάζεται πάνω σε νέα θέματα και σχέδια για μελλοντικό σχεδιασμό τραπεζογραμματίων, που η εμφάνισή τους θα σχετίζεται περαιτέρω με τους Ευρωπαίους πολίτες, αλλά και με την ασφάλεια.
Στο πλαίσιο της εξέλιξης, η ΕΚΤ εργάζεται και για την πιθανή έκδοση ψηφιακού ευρώ.
