Είναι τελικά το υδρογόνο το βιώσιμο μέλλον του πλανήτη; Το ερώτημα μπαίνει όλο και πιο έντονα στην παγκόσμια δημόσια συζήτηση μετά την ιστορική ενεργειακή κρίση, αλλά οι απαντήσεις διίστανται.
Ο Έλον Μασκ ήταν ανάμεσα σε εκείνους που πρωτοστάτησαν στον σκεπτικισμό για τη χρησιμότητα και την αποτελεσματικότητα του υδρογόνου, ενώ τον πιο έντονο προβληματισμό τροφοδοτεί το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα της παραγωγής του εξακολουθεί να βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα.
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη σχετική έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, το 2021 η παραγωγή υδρογόνου χαμηλών εκπομπών αντιπροσώπευε λιγότερο από το 1% της παγκόσμιας παραγωγής υδρογόνου. Η δε παραδοχή στην οποία καταλήγουν οι περισσότεροι ειδικοί είναι πως εάν πρόκειται όντως να παίξει σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση, τότε η παραγωγή υδρογόνου πρέπει να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό.
«Το πρώτο πράγμα που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι το υδρογόνο δεν υπάρχει σε φυσική μορφή, επομένως πρέπει να παραχθεί», λέει στο CNBC η Ρέιτσελ Ρόθμαν, συνδιευθύντρια του Grantham Center for Sustainable Futures στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ. «Έχει πολλές δυνατότητες για να περιορίσουμε το ενεργειακό αποτύπωμα στο μέλλον, αλλά πρέπει να βρούμε τρόπους παραγωγής με χαμηλές εκπομπές άνθρακα», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι τέσσερα είναι σήμερα τα χρώματα του υδρογόνου, με βάση τη μέθοδο παραγωγής: το γκρίζο, το πράσινο, το μπλε και το ροζ. «Περίπου το 95% του υδρογόνου σήμερα προέρχεται από την επεξεργασία μεθανίου με ατμό και έχει σχετικά μεγάλο αποτύπωμα άνθρακα. Αυτό ονομάζεται “γκρίζο” υδρογόνο», λέει η Ρόθμαν.
Η μέθοδος αυτή είναι καθαρά αντίθετη με τους στόχους του μηδενικού ενεργειακού αποτυπώματος. Ως συνέπεια, δοκιμάζεται μια σειρά από εναλλακτικές λύσεις. Η πρώτη είναι το πράσινο υδρογόνο, το οποίο αναφέρεται στο υδρογόνο που παράγεται με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ηλεκτρόλυσης, με το ηλεκτρικό ρεύμα να διασπά το νερό σε οξυγόνο και υδρογόνο. Το μπλε υδρογόνο, από την άλλη πλευρά, υποδηλώνει τη χρήση φυσικού αερίου -που είναι ορυκτό καύσιμο- και εμπεριέχει τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα. Ως εκ τούτου υπάρχει έντονη συζήτηση και για τον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει το μπλε υδρογόνο στην απανθρακοποίηση. Εκτός από το μπλε και το πράσινο όμως, το χρώμα που τραβάει εσχάτως την προσοχή είναι το ροζ. Όπως το πράσινο υδρογόνο, η διαδικασία του ενσωματώνει ηλεκτρόλυση, αλλά υπάρχει μια βασική διαφορά: το ροζ χρησιμοποιεί πυρηνική ενέργεια.
«Αν χωρίσεις νερό, παίρνεις υδρογόνο και οξυγόνο», επισημαίνει η Ρόθμαν. «Αλλά η διάσπαση του νερού απαιτεί ενέργεια, οπότε εκείνη που δίνει το ροζ υδρογόνο είναι η διάσπαση του νερού χρησιμοποιώντας ενέργεια που προέρχεται από πυρηνικά». Αυτό σημαίνει ότι «όλο το σύστημα είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα, γιατί δεν υπάρχει άνθρακας στο νερό. Και η ίδια η πηγή ενέργειας είναι επίσης πολύ χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα επειδή είναι πυρηνική».
Το ροζ υδρογόνο έχει ήδη δυνητικά σημαντικούς υποστηρικτές. Ανάμεσά τους είναι η γαλλική EDF Energy, η οποία έχει ρίξει στο τραπέζι την ιδέα παραγωγής υδρογόνου στο Sizewell C, έναν πυρηνικό σταθμό 3,2 gigawatt στο Ηνωμένο Βασίλειο. Και η EDF ωστόσο αναγνωρίζει ότι υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις για την ανάπτυξη του συγκεκριμένου πυρηνικού μοντέλου παραγωγής, με πρώτη το κόστος. «Το υδρογόνο είναι επί του παρόντος ένα σχετικά ακριβό καύσιμο και επομένως η βασική πρόκληση για το ηλεκτρολυτικό υδρογόνο με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, είτε παράγεται από ανανεώσιμες πηγές είτε από πυρηνική ενέργεια, είναι να μειωθεί το κόστος παραγωγής», ανέφερε εκπρόσωπος της εταιρείας στο CNBC.
Διαφωνούν ΙΕΑ και Greenpeace
Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) είναι ανάμεσα σε εκείνους που υποστηρίζουν ότι το υδρογόνο που παράγεται από πυρηνική ενέργεια, το ροζ υδρογόνο, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην πράσινη μετάβαση. Στον αντίποδα, η μέθοδος έχει και ισχυρούς επικριτικές, όπως την Greenpeace. «Η πυρηνική ενέργεια διαφημίζεται ως λύση στα ενεργειακά μας προβλήματα, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύπλοκη και εξαιρετικά δαπανηρή», υποστηρίζει η περιβαλλοντική οργάνωση, προειδοποιώντας: «Δημιουργεί επίσης τεράστιες ποσότητες επικίνδυνων αποβλήτων».
