Αντιμέτωπα με «τσουνάμι» προκλήσεων θα βρεθούν τα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης, προειδοποιεί ο Economist Intelligence Unit (ΕΙU), ερευνητικός βραχίονας του Economist. Στην έκθεσή του για τη Νομισματική Πολιτική του 2023 υπογραμμίζει ότι τα «γεράκια» θα κυριαρχήσουν πλήρως στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με αποτέλεσμα οι επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων να έχουν συνέχεια. Υπό τις συνθήκες αυτές βλέπει κίνδυνο για ξεπούλημα των κρατικών ομολόγων, αλλά και για «κανόνια» στον κόσμο των επιχειρήσεων. Όσο για την κρίση κόστους ζωής, όχι μόνο δεν θα μας αποχαιρετίσει, αλλά θα εντείνει τις πιέσεις στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά.
Σε δίνη η αγορά ομολόγων;
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει ανακοινώσει ότι θα αρχίσει να «μαζεύει» το χαρτοφυλάκιο των ομολόγων της που εν μέσω αλλεπάλληλων κρίσεων «φούσκωσε» στα 5 τρισ. ευρώ, κατά 15 δισ. ευρώ μηνιαίως από τον Μάρτιο του 2023. Τα τελευταία χρόνια η ΕΚΤ έχει απορροφήσει πολύ μεγάλο μέρος των νέων εκδόσεων κρατικών ομολόγων, γεγονός που έχει βοηθήσει τις κυβερνήσεις να αντισταθούν στις πιέσεις των αγορών. Αυτό το στήριγμα τώρα θα χαθεί. Και όπως επισημαίνουν οι αναλυτές του EIU «με τα τεράστια δημοσιονομικά ελλείμματα – καθώς οι κυβερνήσεις επεκτείνουν τα μέτρα στήριξης έναντι της ενεργειακής ακρίβειας- και το κόστος δανεισμού να βαίνει αυξανόμενο, υπάρχει μέτριας έκτασης κίνδυνος οι επενδυτές να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στη δηοσιονομική σταθερότητα ορισμένων χωρών. Πιο ευάλωτες είναι οι υπερχρεωμένες χώρες του Νότου, σημειώνουν, δίνοντας ως παράδειγμα την Ιταλία. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να πυροδοτήσει «ραγδαίο sell off στην αγορά κρατικών ομολόγων και κίνδυνο “μετάδοσης” στις χρηματοοικονομικές αγορές» αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Το βασικό ερώτημα βεβαίως είναι εάν σε ένα τέτοιο σενάριο θα θελήσει η ΕΚΤ να παρέμβει με το νέο εργαλείο «έκτακτης ανάγκης», που έχει δημιουργήσει για να αποτρέψει τις υπερβολικές αποκλίσεις στις αποδόσεις των ομολόγων του «πυρήνα» και της πιο ευάλωτης «περιφέρειας». Η κεντρική τράπεζα έχει εξηγήσει πως το εργαλείο θα ενεργοποιηθεί μόνο σε περιπτώσεις, που οι αναταράξεις στην αγορά δεν είναι αποτέλεσμα «σφαλμάτων εθνικών πολιτικών».
Καμπανάκι και για εταιρικές χρεοκοπίες
Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερο κίνδυνο αφερεγγυότητας το 2023, εκτιμά ο EIU. Τα υψηλότερα επιτόκια θα αυξήσουν το κόστος εξυπηρέτησης χρέους για τις επιχειρήσεις, ειδικά για εταιρείες με μεγάλο μερίδιο χρέους που διαπραγματεύεται με κυμαινόμενο επιτόκιο ή μικρής διάρκειας. Σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα της Γαλλίας οι εταιρείες που εδρεύουν στην Ιταλία και την Ισπανία έχουν πολύ υψηλότερο μερίδιο χρέους κυμαινόμενου επιτοκίου και βραχυπρόθεσμου χρέους από αυτές στη Γαλλία και τη Γερμανία, και ως εκ τούτου θα εκτεθούν νωρίτερα στην τρέχουσα αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής.
Μόνο το 47% και το 62% αντίστοιχα του συνολικού ανεξόφλητου εταιρικού χρέους στην Ιταλία και την Ισπανία είχαν σταθερό επιτόκιο στο τέλος του 2021, σε σύγκριση με 80% στη Γερμανία και 83% στη Γαλλία. Στη Γαλλία και τη Γερμανία η μέση λήξη του εταιρικού χρέους είναι επίσης μεγαλύτερη (στα 3,5 έτη στη Γαλλία και 3,4 στη Γερμανία), σε σύγκριση με μόλις 2,1 έτη στην Ιταλία και 2,6 στην Ισπανία. Σύμφωνα με την τελευταία επισκόπηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της ΕΚΤ, επιχειρήσεις έντασης ενέργειας των οποίων η ανταγωνιστικότητα έχει διαβρωθεί από το υψηλότερο κόστος εισροών και οι οποίες είναι πιο πιθανό να έχουν αναλάβει πρόσθετο χρέος πρόσφατα για την κάλυψη των λειτουργικών τους δαπανών κινδυνεύουν ιδιαίτερα από ζητήματα εξυπηρέτησης του χρέους. Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), των οποίων τα κέρδη δυσκολεύονται να ανακάμψουν μετά την πανδημία του κορωνοϊού, είναι επίσης ευάλωτα.
Το τρίτο τρίμηνο του 2022 ο αριθμός των δηλώσεων πτώχευσης στη ζώνη του ευρώ αυξήθηκε κατά 19,2% σε τρίμηνο, φθάνοντας σε επίπεδα που είχαν καταγραφεί τελευταία φορά το τέταρτο τρίμηνο του 2017. «Αναμένουμε περαιτέρω άνοδο στις εταιρικές χρεοκοπίες το 2023, καθώς τα μέτρα της κρατικής στήριξης θα αποσύρονται σταδιακά, αλλά όχι στα επίπεδα που παρατηρήθηκαν κατά την περίοδο της παγκόσμιας κρίσης του 2007-09.
Η κρίση κόστους ζωής στην Ευρώπη θα επιδεινωθεί
Η ικανότητα εξυπηρέτησης χρέους των ευρωπαϊκών νοικοκυριών θα υποφέρει επίσης από τον συνδυασμό πολύ υψηλού πληθωρισμού (που διαβρώνει το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα και τις αποταμιεύσεις) και την αύξηση των επιτοκίων. Επί πλέον,
η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί το 2023 (αν και από ιστορικά πολύ χαμηλά επίπεδα).
Η αύξηση των επιτοκίων στα στεγαστικά δάνεια θα είναι βασικός παράγοντας που πρέπει να προσέξουμε. Οι αγορές κατοικίας της Ιταλίας και της Ισπανίας είναι μεταξύ των πιο εκτεθειμένων στην περιοχή στον τρέχοντα κύκλο σύσφιξης της ΕΚΤ, δεδομένου του μεγάλου ποσοστού των στεγαστικών δανείων σε συμβάσεις κυμαινόμενου επιτοκίου (σύμφωνα με την ΕΚΤ, μόνο το 25% των ανεξόφλητων στεγαστικών δανείων είναι σταθερού επιτοκίου στην Ιταλία και την Ισπανία, σε σύγκριση με περίπου 90% στη Γαλλία και τη Γερμανία). Αλλά η ισπανική κυβέρνηση ενέκρινε πρόσφατα τη στήριξη στεγαστικών δανείων για ευάλωτα νοικοκυριά.
