Ιδιαίτερα προσεκτικοί στις αγορές τους, παρά την κίνηση που παρατηρείται στα καταστήματα, είναι οι καταναλωτές αυτές τις γιορτινές ημέρες.
Η καλοκαιρία βοήθησε σημαντικά τις βόλτες στους εμπορικούς δρόμους, με τους καταναλωτές όμως να παραμένουν αρκετά φειδωλοί στις αγορές τους λόγω των ανατιμήσεων, που συμπιέζουν περαιτέρω τα εισοδήματα των νοικοκυριών.
Το 2023, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, θα είναι μια δύσκολη οικονομικά χρονιά, η οποία θα δοκιμάσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού που προβλέπονται σε όλη την Ευρώπη και την Ελλάδα συμπίπτουν με μια επιβράδυνση της οικονομίας και χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αυτό θα οδηγήσει, όπως εκτιμάται, πολίτες και επιχειρήσεις στο να επιδείξουν σύνεση και να εστιάσουν στον μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Κρίσιμοι παράγοντες
Η χρονιά που έρχεται θα κριθεί από τις εξελίξεις στο μέτωπο της ακρίβειας, της ενεργειακής κρίσης και του πολέμου, αλλά και από την παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, εκτιμούν εκπρόσωποι των παραγωγικών τάξεων. Παραδοσιακά, η περίοδος πριν από τις εκλογές συνδέεται με μείωση της κατανάλωσης, εκτιμά ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, άποψη που συμμερίζονται και εκπρόσωποι των εμπόρων. Ο πρόεδρος του ΕΕΑ προσθέτει ότι φέτος την εορταστική περίοδο υπήρξε μεν μεγαλύτερη κινητικότητα, με περισσότερους καταναλωτές να ψωνίζουν συγκριτικά με πέρυσι, αλλά συνδυάστηκε με σημαντική μείωση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης.
Αναλυτικότερα, ο κ. Χατζηθεοδοσίου δήλωσε στην «Ν»: «Η ακρίβεια εξακολουθεί να καλπάζει και οι εκτιμήσεις των ειδικών κάνουν λόγο για νέες ανατιμήσεις, από τις αρχές του 2023. Αυτό σημαίνει πως, αν επιβεβαιωθούν, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα νέο σφυροκόπημα της κατανάλωσης, μετά το εορταστικό διάλειμμα στην αγορά, που ναι μεν τόνωσε την κίνηση και τους τζίρους αλλά δεν φαίνεται να έπιασε τα προ πανδημίας επίπεδα.
Για τις επιχειρήσεις, το νούμερο ένα πρόβλημα εξακολουθεί να είναι το ενεργειακό κόστος, που φτάνει και ξεπερνά σε πολλές περιπτώσεις αυτό του ενοικίου. Ένα υπέρογκο κόστος, που πυροδοτεί αλυσιδωτές αυξήσεις σε όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες.
Στην ενεργειακή ακρίβεια, δε, και τον πληθωρισμό έρχεται να προστεθεί ένας ακόμη επιβαρυντικός παράγοντας, αυτός της προεκλογικής περιόδου, καθώς το κλίμα αναμονής και αβεβαιότητας που πάντα επικρατεί, λειτουργεί ανασταλτικά για την κατανάλωση».
Άμεσα μέτρα
«Για την αντιμετώπιση της διαρκούς και συσσωρευμένης πίεσης προς την κοινωνία και τις επιχειρήσεις απαιτούνται άμεσα μέτρα. Μεγαλύτερη στήριξη για την αντιμετώπιση του κόστους της ενέργειας, μείωση του ΦΠΑ στα είδη πρώτης ανάγκης από το 13% στο 6%, μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα, μια νέα ρύθμιση οφειλών που θα δώσει προοπτικές βιωσιμότητας σε πάρα πολλές επιχειρήσεις, αλλά και διευκόλυνση της πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στα κοινοτικά κονδύλια του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» πρόσθεσε ο πρόεδρος του ΕΕΑ.
Χαρακτηριστική και η δήλωση του προέδρου της ΓΣΕΒΕΕ, Γιώργου Καββαθά, ότι «το 6,5% του συνόλου των επιχειρήσεων βρίσκεται υπό τον φόβο λουκέτου, δεδομένου ότι το 92% των ΜμΕ δεν έχει πρόσβαση στις χρηματοδοτήσεις από τα προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ».
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Γιώργος Καρανίκας, εκτιμά ότι «ο μέσος όρος των αποδείξεων είναι με μικρότερα ποσά και αυτό θα φανεί στο τέλος, όταν θα γίνει σύγκριση στοιχείων».
Ειδικότερα, οι μεγάλες αλυσίδες καταγράφουν αυξημένη κίνηση, αλλά κυρίως στα πιο οικονομικά είδη, ενώ οι μικρομεσαίοι έμποροι κάνουν λόγο για συνολική πτώση του τζίρου ακόμα και 40%, λόγω των ανατιμήσεων, την οποία δεν μπορεί να αναπληρώσει η κίνηση της χριστουγεννιάτικης αγοράς. Αρκετοί εκφράζουν έντονο προβληματισμό για το αν θα κατορθώσουν να είναι βιώσιμοι τους επόμενους μήνες, καθώς οι πρώτες ενδείξεις για το 2023 προμηνύουν ένα νέο κύμα ανατιμήσεων σε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης.
Ο τουρισμός
Πάντως, τονωτική ένεση στην αθηναϊκή αγορά συνεχίζει να δίνει η αυξημένη, για τα δεδομένα της εποχής, τουριστική κίνηση, με αρκετούς τουρίστες τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό να συνδυάζουν τις διακοπές τους με ψώνια.
Ωστόσο, τα επιδόματα, η επιταγή ακρίβειας και το Δώρο που καταβλήθηκε τις προηγούμενες μέρες, αναφέρουν εκπρόσωποι του λιανεμπορίου, δεν κατάφερε να ζεστάνει όσο αναμενόταν την αγορά, καθώς είναι πολλές οι συσσωρευμένες υποχρεώσεις των καταναλωτών.
Σε κάθε περίπτωση, συνεχίζουν, μπορεί σε μια πρώτη εικόνα το εύρος των ανατιμήσεων να μη γίνεται αντιληπτό στην πλήρη του διάσταση. Όμως, όταν τα συγκρίνει κανείς με την εικόνα προ ενός έτους, τα δεδομένα είναι απογοητευτικά. Τούτο προκύπτει και από τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που κατέδειξαν τεράστιες και συνεχιζόμενες αυξήσεις σε όλη τη διάρκεια του 2022, που σε ορισμένες περιπτώσεις προϊόντων εκτινάχθηκαν ακόμη και στο 30% και μάλιστα δεν ανακόπηκαν παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός σημείωσε μια έστω και μικρή υποχώρηση, τόσο τον περασμένο Οκτώβριο όσο και κατά τον Νοέμβριο. Οι αυξήσεις που κυρίως εμφανίζονται στις τιμές στα ράφια συνεχίζονται με αμείωτη ένταση και η πρόσφατη αποκλιμάκωση των τιμών στα καύσιμα αλλά και στο ηλεκτρικό ρεύμα δεν φαίνεται να τις έκαμψε. Γεγονός που έχει προκαλέσει τη δυσαρέσκεια των καταναλωτών, καθώς η πλειονότητα των επιχειρήσεων, από το στάδιο της παραγωγής των πρώτων υλών μέχρι την παραγωγή των προϊόντων και τη μεταφορά και διανομή τους στα καταστήματα λιανικής πώλησης, επικαλούνται ως πρώτο λόγο για τις συνεχείς ανατιμήσεις τη σφοδρή ενεργειακή κρίση.
Η έκθεση της ΤτΕ
Μάλιστα, από τα στοιχεία 11μήνου, τα οποία έχουν ενσωματωθεί και στην ενδιάμεση Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ), αναδεικνύεται ένα ντόμινο μεγάλων αυξήσεων σε βασικά είδη διατροφής, οι οποίες έρχονται να προκαλέσουν και την κοινωνική δυσαρέσκεια, που αποτυπώνεται σε όλες τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Με βάση τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» σημειώνει συνεχείς ανόδους για 18 μήνες.
Πλέον η αγορά αναμένει νέες ανατιμήσεις σε βασικά προϊόντα από τις αρχές του 2023, κάτι το οποίο προκαλεί έντονη ανησυχία στους καταναλωτές. Η ακρίβεια στο ράφι των σούπερ μάρκετ όχι μόνο δεν μετριάζεται, τονίζεται από τους ίδιους παράγοντες, αλλά, με βάση τα αυξημένα τιμολόγια χονδρικής που έχουν φθάσει στα λογιστήρια των αλυσίδων από τους προμηθευτές, οι όποιες αποπληθωριστικές τάσεις θα καθυστερήσουν αρκετά να φανούν στις τσέπες των καταναλωτών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αναμένονται νέες ανατιμήσεις στα τρόφιμα, οι οποίες σε κάποιες κατηγορίες φτάνουν ακόμη και το 12% και θα ισχύσουν από τον Ιανουάριο του 2023. Σύμφωνα με πληροφορίες από το λιανεμπόριο τροφίμων, οι νέοι τιμοκατάλογοι που παραλαμβάνουν τις ημέρες αυτές από τους προμηθευτές και τη βιομηχανία εμπεριέχουν ανατιμήσεις σε μια σειρά προϊόντων.
