Η ιδιαιτερότητα της ελληνικής χονδρεμπορικής αγοράς ρεύματος όσον αφορά την ενσωμάτωση του κόστους του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή (το οποίο αντανακλά τις τιμές του προηγούμενου μήνα) «ερμηνεύει», σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, τη μεγάλη ψαλίδα τιμών που καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες σε σχέση με τις βασικές αγορές στην Ευρώπη: Η Ελλάδα εμφανίζει για σήμερα την υψηλότερη χονδρεμπορική τιμή (248,24 ευρώ/MWh) και είναι η μοναδική χώρα -μαζί με τη συζευγμένη Ιταλία- όπου παρατηρούνται όχι μόνο τιμές πάνω από τα 200 ευρώ/MWh, αλλά και τριψήφια νούμερα.
Αντιθέτως, στις υπόλοιπες χώρες καταγράφονται διψήφιες τιμές ρεύματος – που κυμαίνονται από 13,58 ευρώ/MWh στη Γερμανία (επίπεδα που είχαν «ξεχαστεί» για μήνες ελέω ενεργειακής κρίσης…) έως 94,50 ευρώ/MWh σε Βουλγαρία και Ρουμανία. Στο πλαίσιο αυτό, δεν προξενεί εντύπωση που οι εισαγωγές καλύπτουν και σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της «πίτας» της ηλεκτροπαραγωγής, με ποσοστό 36,40%.
Ακολουθούν το φυσικό αέριο (31,60%) και οι ΑΠΕ (16,48%), ενώ υποχωρεί σε μονοψήφιο ποσοστό (8,54%) ο λιγνίτης. Οι χαμηλές τιμές στην Ευρώπη αντανακλούν τόσο την αισθητά μειωμένη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της εορταστικής περιόδου σε συνδυασμό με τις ήπιες -για την εποχή- καιρικές συνθήκες όσο και την υποχώρηση των τιμών του φυσικού αερίου στη spot αγορά στα επίπεδα των 80-85 ευρώ/MWh. Στην Ελλάδα, πάλι, όπως προαναφέρθηκε, η διαφοροποίηση της εικόνας εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από το μοντέλο τιμολόγησης month ahead.
Σύμφωνα με αυτό, οι παραγωγοί αγοράζουν το αέριο του επόμενου μήνα με τις τιμές του προηγούμενου εξαιτίας της απουσίας spot αγοράς. Συνεπώς η τελική τιμή της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας σήμερα ενσωματώνει το κόστος του καυσίμου τον μήνα Νοέμβριο οπότε και αγοράστηκε και όχι την τρέχουσα spot τιμή που έχει υποχωρήσει στα επίπεδα όπου βρισκόταν στις αρχές του έτους, πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Στο πλαίσιο αυτό, πηγές του ΥΠΕΝ σημειώνουν ότι η χονδρεμπορική τιμή ρεύματος προκύπτει από τον μέσο όρο του μήνα και από αυτή προκύπτει ότι για τον Δεκέμβριο η Ελλάδα (με τιμή 278,36 ευρώ/MWh για το Δεκέμβριο) είναι φθηνότερη από χώρες με πυρηνική ενέργεια, όπως λ.χ. η Γαλλία (μέση τιμή 288,78 ευρώ/MWh) ή από χώρες με οργανωμένες αγορές, όπως η Μεγάλη Βρετανία (299,35 ευρώ/MWh) και η Ιταλία (301 ευρώ/MWh).
Ξεκινούν οι δημοπρασίες για μείωση της ζήτησης
Στις 18-19 Ιανουαρίου 2023 εξάλλου κάνει «πρεμιέρα» η Υπηρεσία Μείωσης Ζήτησης Ηλεκτρικής Ενέργειας. Ο λόγος για τον μηχανισμό που θέσπισε η κυβέρνηση προκειμένου να εκπληρώσει την υποχρέωση που απορρέει από τον κανονισμό της Ε.Ε. για μείωση της ζήτησης ρεύματος κατά 5% στις ώρες αιχμής (18.00-21.00) την περίοδο Δεκεμβρίου 2022-Μαρτίου 2023. Μέσω αυτού θα διασφαλίζεται η μείωση της κατανάλωσης από εταιρείες υψηλής και μέσης τάσης με μειοδοτικές δημοπρασίες από τις οποίες θα επιλέγονται οι βιομηχανικοί καταναλωτές που θα διεκδικήσουν τις μικρότερες αποζημιώσεις για να περιορίσουν τη ζήτησή τους. Σημειώνεται ότι το ανώτατο όριο της προσφερόμενης τιμής για τις δημοπρασίες είναι τα 400 ευρώ/ μεγαβατώρα. Ο μηχανισμός θα ισχύσει έως τις 31 Μαρτίου 2023, οπότε και εκπνέει η υποχρέωση των κρατώνμελών της Ε.Ε. για περιορισμό της ζήτησης ρεύματος στις ώρες αιχμής που θεσπίστηκε μέσω κανονισμού, στο πλαίσιο των μέτρων αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης. Οι αποζημιώσεις θα καταβάλλονται από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης και θα καλύπτονται από τους πόρους του. Το συνολικό ποσό που θα δοθεί ως αντιστάθμισμα για τη μείωση της ζήτησης και θα καταβληθεί στους συμμετέχοντες εκτιμάται στα 47 ευρώ κατά μέγιστο καθ’ όλη τη διάρκεια εφαρμογής του μέτρου.
Αν οι δημοπρασίες ξεκινούν με καθυστέρηση άνω του ενός μήνα σε σχέση με το αρχικό χρονοδιάγραμμα (που προέβλεπε ενεργοποίηση της Υπηρεσίας στις αρχές Δεκεμβρίου όταν ξεκίνησε να ισχύει ο πανευρωπαϊκός «κόφτης» 5%), εκτιμάται ότι αυτό δεν δημιουργεί ουσιαστικό πρόβλημα συμμόρφωσης για την Ελλάδα. Και τούτο διότι η μείωση της κατανάλωσης ρεύματος καθ’ όλο το 24ωρο, που καταγράφεται στη χώρα το τελευταίο εξάμηνο υπό το βάρος των υψηλών τιμών ενέργειας, υπολογίζεται ότι θα καλύψει την υποχρέωση μείωσης της ζήτησης ρεύματος στις ώρες αιχμής, ακόμα και χωρίς δημοπρασίες για τον τρέχοντα μήνα.
Δικαίωμα συμμετοχής στους διαγωνισμούς θα έχουν οι Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ) Απόκρισης Ζήτησης, καθώς και μεγάλοι καταναλωτές που εκπροσωπούν χαρτοφυλάκια με μία ή περισσότερες θέσεις κατανάλωσης. Προϋπόθεση είναι η συνολική ετήσια κατανάλωση κάθε χαρτοφυλακίου για το 2021 να είναι τουλάχιστον 13 γιγαβατώρες. Προβλέπονται δύο κατηγορίες δημοπρασιών, οι τριμηνιαίες και οι μηνιαίες. Να σημειωθεί, τέλος, ότι προβλέπονται και χρεώσεις μη συμμόρφωσης στην περίπτωση που οι πάροχοι, στους οποίους έχει απονεμηθεί ποσότητα μείωσης της ζήτησης για μία ώρα αιχμής τον μήνα, δεν πετύχουν τη μείωση αυτή κατά τις ώρες αιχμής τουλάχιστον μέχρι το συμφωνημένο επίπεδο ή και μετατοπίσουν τη ζήτηση σε
