Μία μέρα μετά την επίτευξη της πολιτικής συμφωνίας στην Ε.Ε. για το πλαφόν στο φυσικό αέριο, η αρχική ευφορία και η ανακούφιση δίνουν τη θέση τους στον προβληματισμό για το πώς θα λειτουργήσει ο Μηχανισμός και τι μπορεί να επιτύχει.
Με επικριτική διάθεση αντιμετωπίζει τη συμφωνία η Goldman Sachs, σημειώνοντας ότι «ένα ανώτατο όριο τιμής χωρίς σχετικό ανώτατο όριο στη ζήτηση όχι μόνο δεν επιλύει το έλλειμμα φυσικού αερίου στην Ευρώπη αλλά απειλεί να το επιδεινώσει, παρέχοντας κίνητρα στην κατανάλωση». Η αμερικανική επενδυτική τράπεζα προσθέτει ότι «ο περιορισμός των χρηματιστηριακών τιμών του φυσικού αερίου έχει πρόσθετες επιζήμιες συνέπειες, όπως την περαιτέρω μείωση της ρευστότητας σε μια ήδη “σφιχτή” αγορά, την αύξηση του κινδύνου μείωσης της παροχής φυσικού αερίου και την παρεμπόδιση της διαχείρισης εμπορικού κινδύνου». Σύμφωνα με την Goldman, όλα αυτά τα ρίσκα κινδυνεύουν να υλοποιηθούν κατά το καλοκαίρι του 2023. Και τούτο διότι κατά την άποψή της θα χρειαστούν τότε κατά μέσο όρο τιμές 180 ευρώ/MWh για να υπάρξει αρκετή «καταστροφή» της ζήτησης, ώστε η πλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου στην Ευρώπη να είναι επιτυχής όπως το 2022.
Ελληνικός αντίλογος
Τον ρόλο του υπερασπιστή του πλαφόν αναλαμβάνει με ανάρτησή του στο Twitter ο σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα ενέργειας, Νίκος Τσάφος, ένας εκ των αρχιτεκτόνων της συμφωνίας.
Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, «Η εντολή ήταν να περιοριστούν οι “υπερβολικές” τιμές φυσικού αερίου. Τι είναι “υπερβολικό”; Η Ευρώπη δεν κέρδισε σχεδόν τίποτε όταν οι τιμές αυξήθηκαν πάνω από τα 180 ευρώ/ MWh. Ούτε παραπάνω προσφορά υπήρχε, ούτε επιπλέον μείωση της ζήτησης. Αυτές οι τιμές ήταν μη απαραίτητες, άρα υπερβολικές… Ο μηχανισμός διόρθωσης παρεμβαίνει σε μια αγορά υπό ακραία πίεση για να αποτρέψει την άνοδο των τιμών σε υπερβολικά επίπεδα, στα οποία δεν υπάρχουν πρόσθετα οφέλη, ούτε αύξηση προσφοράς, ούτε μείωση ζήτησης. Και συνοδεύεται από αξιολογήσεις και δικλίδες ασφαλείας για την παρακολούθησή του και τη διασφάλιση της επιτυχίας του. Ο Μηχανισμός αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής. Δίνει ένα σημαντικό σήμα σε μια αγορά αποκομμένη από τα fundamentals εδώ και πάνω από έναν χρόνο. Είναι ένα (μεγάλο) βήμα σε μια μακρά πορεία. Η μάχη για τη διασφάλιση της ενέργειας στην Ε.Ε. συνεχίζεται».
Θα παρακάμπτεται
Ο ακαδημαϊκός διευθυντής του Greek Energy Forum, Μιχάλης Μαθιουλάκης, αναφέρει ότι «Το πλαφόν στα 180 ευρώ/MWh θα μπορεί πολύ εύκολα να παρακαμφθεί. Γιατί αν οι τιμές ανεβούν, όσοι θα “καίγονται” για αέριο θα αρχίσουν να αγοράζουν εκτός χρηματιστηρίου με διμερείς συναλλαγές, σε όποια τιμή το βρουν στην ελεύθερη αγορά. Έτσι και οι τιμές δεν θα πέφτουν και θα αυξηθεί η αδιαφάνεια στην αγορά ενέργειας όπως γινόταν παλαιότερα με τα διμερή συμβόλαια με τη Ρωσία». Ο ίδιος τονίζει ότι «τα προβλήματα που μπορούν να δημιουργηθούν στις σχέσεις Ε.Ε.-Νορβηγίας από την επιβολή πλαφόν χρήζουν περισσότερης προσοχής από αυτής που δίνουν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι».
Πράγματι, τη θέση αυτή φαίνεται να επιβεβαιώνει η αιχμηρή δήλωση του Amund Vik, γενικού γραμματέα του υπουργείου Ενέργειας της Νορβηγίας:
«Έχουμε τονίσει τη σημασία της επιλογής μέτρων που δεν κινδυνεύουν να επιδεινώσουν την κατάσταση και κινούνται στο πλαίσιο της αγοράς».
Θα είναι βιώσιμο;
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι και η τοποθέτηση της αναλύτριας του ινστιτούτου Bruegel Σίλβια Μέρλερ, που τονίζει ότι «το πλαφόν στο φυσικό αέριο δεν επιλύει το θεμελιώδες πρόβλημα της Ευρώπης, που είναι αυτό της ποσότητας: Όσο η Ρωσία διατηρεί κλειστές τις στρόφιγγες, οι ζητούμενες ποσότητες είναι υψηλότερες από τις προσφερόμενες. Αυτό ίσχυε και πέρυσι όταν η ζήτηση από την Κίνα ήταν ασυνήθιστα χαμηλή, το πιθανό άνοιγμα της κινεζικής οικονομίας επιδεινώνει τις προοπτικές. Τι θα γίνει λοιπόν όταν η Ευρώπη θα πρέπει να ξαναγεμίσει τις αποθήκες της το επόμενο έτος; Εάν υποθέσουμε ότι η ζήτηση για φυσικό αέριο στην Ε.Ε. δεν μειωθεί (σ.σ.: τα τελευταία στοιχεία της Eurostat πάντως δείχνουν μείωση 20% την περίοδο Αυγούστου-Νοεμβρίου), οι ρωσικές ροές δεν επιστρέψουν (πράγμα σφόδρα πιθανό…) και το άνοιγμα της Κίνας οδηγήσει σε αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης, τότε οι τιμές του καυσίμου θα αυξηθούν… Εάν το πλαφόν ενεργοποιηθεί, τότε το LNG θα πάει σε οποιονδήποτε είναι διατεθειμένος να πληρώσει πάνω από 180 ευρώ/MWh, οδηγώντας σε μείωση των ευρωπαϊκών εισαγωγών, ενώ και οι συναλλαγές μπορεί να φύγουν από το TTF για να αποφύγουν το πλαφόν. Σκεφτείτε το πλαφόν σαν ένα καθεστώς σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας μεταξύ δυο νομισμάτων: Πόσο μπορεί να αντέξει μέχρι να γίνει μη βιώσιμο;».
Από την έντυπη έκδοση
