Πηγές «παραγωγής» δημοσιονομικού χώρου μέσα στο 2023 αναζητεί το οικονομικό επιτελείο, διαβλέποντας ότι είναι πολύ πιθανό να χρειαστούν πρόσθετα μέτρα στήριξης με το «καλημέρα» της νέας χρονιάς.
Το ενδιαφέρον στρέφεται και στην ομιλία του πρωθυπουργού το απόγευμα στη Βουλή, στο πλαίσιο της ψήφισης του προϋπολογισμού, προκειμένου να φανεί αν θα «δείξει» κάποιες παρεμβάσεις από τώρα για την επόμενη χρονιά. Ειδικά στο πρώτο τρίμηνο της νέας χρονιάς, οι πιέσεις στα εισοδήματα των νοικοκυριών αναμένεται ότι θα κορυφωθούν, καθώς θα συνδυαστούν τα υψηλότερα επιτόκια από το ξέσπασμα της κρίσης με τις υψηλότερες τιμές τροφίμων των τελευταίων πολλών ετών και φυσικά με το υψηλό ενεργειακό κόστος, παρά την αποκλιμάκωση των τελευταίων ημερών στα ορυκτά καύσιμα.
Ο πήχης έχει μπει ψηλά για το 2023 σε δημοσιονομικό επίπεδο, καθώς, εν μέσω ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης, αλλά και κινδύνου ύφεσης στην Ευρωζώνη, η Ελλάδα θέλει να επιστρέψει στα πρωτογενή πλεονάσματα. Και όχι μόνον αυτό: το οικονομικό επιτελείο αναζητεί και πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο για να μπορέσει να καλύψει ανάγκες που αναμένεται να παρουσιαστούν από το ξεκίνημα της χρονιάς. Τα προβλήματα έχουν ήδη φανεί:
1. Ο πληθωρισμός των τροφίμων καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, με αποτέλεσμα να πλήττονται κυρίως τα χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια. Έτσι, είναι πιθανό να κριθεί αναγκαία η επανάληψη της άμεσης εισοδηματικής ενίσχυσης και μέσα στο 2023. Υπενθυμίζεται ότι το 2022 χρηματοδοτήθηκαν δύο άμεσες ενισχύσεις για τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, με τις τιμές των τροφίμων να είναι χαμηλότερες από αυτές που θα ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου 2023. Η δεύτερη επιταγή ακρίβειας θα χορηγηθεί στους δικαιούχους την επόμενη εβδομάδα.
2. Οι τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος έχουν αυξηθεί σε τέτοια επίπεδα, που πλέον είναι σαφές ότι η χρονιά θα ξεκινήσει με την ανάγκη να συνδράμει ο κρατικός προϋπολογισμός για να επιδοτηθεί η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό θα μειώσει με το «καλημέρα» της νέας χρονιάς το αποθεματικό που έχει μπει στην άκρη για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών. Πρόκειται για το μαξιλάρι του 1 δισ. ευρώ, το οποίο έχει ήδη «δεσμευτεί» σε ποσοστό 40% για να καλυφθούν οι επιδοτήσεις του πετρελαίου θέρμανσης (θα παραταθούν και στις αρχές του 2023 παρά την κάθετη πτώση των τιμών), αλλά και οι αυξημένες ενεργειακές ανάγκες των φορέων της γενικής κυβέρνησης.
3. Η επικείμενη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών εκατοντάδων χιλιάδων αυτοαπασχολούμενων έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις. Πληροφορίες αναφέρουν ότι αναζητείται τρόπος να μην περάσει ολόκληρη η αύξηση στους επαγγελματίες με το ξεκίνημα της νέας χρονιάς, κάτι όμως που «μετριέται» από το υπουργείο Οικονομικών για να διαπιστωθεί η επίπτωση σε δημοσιονομικό επίπεδο.
4. Η επικείμενη αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ -η τέταρτη διαδοχική- θα ανεβάσει το κόστος εξυπηρέτησης του ιδιωτικού χρέους στο υψηλότερο επίπεδο των 15 τελευταίων ετών για εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά που εξυπηρετούν δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου. Σε αυτό το μέτωπο, βέβαια, επιδίωξη της κυβέρνησης είναι το κόστος να καλυφθεί από τις ίδιες τις τράπεζες. Η παρουσίαση των τελικών προτάσεων φαίνεται ότι είναι θέμα ωρών.
«Κλειδί» τα φορολογικά έσοδα
H δυνατότητα χρηματοδότησης πρόσθετων μέτρων στήριξης θα εξαρτηθεί κατά κύριο λόγο από την πορεία των φορολογικών εσόδων. Μεθαύριο ανακοινώνονται τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού για το 11μηνο και θα φανεί αν παραμένει η «δυναμική» που έχει αναπτυχθεί από τις αρχές της χρονιάς. Οι στόχοι αναθεωρήθηκαν με το που κατατέθηκε ο προϋπολογισμός στη Βουλή και ήδη καταγράφηκε υπέρβαση. Στο ενδεχόμενο νέας υπέρβασης και μέσα στον Νοέμβριο, δεν αναμένεται να ληφθούν αποφάσεις που θα επηρεάσουν τον φετινό προϋπολογισμό (άλλωστε τα χρονικά περιθώρια είναι πλέον ασφυκτικά), αλλά το γεγονός θα εκληφθεί ως «καλή ένδειξη» για το ξεκίνημα της νέας χρονιάς
Για το 2023, ο πήχης των φορολογικών εσόδων έχει ήδη μπει ψηλότερα σε σχέση με το 2022 και για να δημιουργηθεί δημοσιονομικός χώρος θα πρέπει τα φορολογικά έσοδα να ξεπεράσουν τα 57 δισ. ευρώ στο σύνολο του έτους. Τουλάχιστον κατά το ξεκίνημα της νέας χρονιάς, οι φόροι που θα πρέπει να πληρωθούν θα είναι αρκετοί. Με μια παράταση στα τέλη κυκλοφορίας (η οποία μάλλον θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη), την καταβολή της πρώτης δόσης του ΦΠΑ του δ’ τριμήνου και τις τελευταίες δόσεις του ΕΝΦΙΑ και του φόρου εισοδήματος θα μαζευτούν τέσσερις διαφορετικοί φόροι. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα δημιουργηθεί πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος, διότι τα έσοδα του πρώτου διμήνου της νέας χρονιάς ουσιαστικά αφορούν τον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους. Κατά συνέπεια, εικόνα για την πορεία των φορολογικών εσόδων του 2023 θα υπάρξει μετά το τέλος Φεβρουαρίου και πολύ κοντά στον χρόνο των εκλογών.
Οι «πηγές» του κλάδου ενέργειας
Προσδοκίες για χρηματοδότηση μέτρων στήριξης έχει δημιουργηθεί από την εφάπαξ εισφορά που θα κληθούν να πληρώσουν οι διυλιστηριακές επιχειρήσεις. Το ποσό που θα καταλογιστεί, ωστόσο, θα πρέπει να στηριχτεί στον ισολογισμό της χρήσης του 2022, ο οποίος θα εκδοθεί το καλοκαίρι του 2023. Άρα, το ποσό δεν πρόκειται να υπολογιστεί (πόσο μάλλον να εισπραχθεί) πριν από το ερχόμενο καλοκαίρι. Φυσικά, μπορεί να γίνει η σχετική πρόβλεψη, ωστόσο υπάρχουν περιορισμοί και ως προς τη χρήση. Ο μοναδικός σκοπός για τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα χρήματα από τη φορολόγηση των διυλιστηρίων είναι η κάλυψη των αυξημένων αναγκών ενέργειας. Άρα, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι τα χρήματα θα καταλήξουν στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης. Παρόμοια πηγή εσόδων θα αποτελέσει και η φορολόγηση των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας. Και αυτό το ποσό, όμως, δεν μπορεί να υπολογιστεί από τώρα, καθώς εξαρτάται από την εξέλιξη των τιμών λιανικής και χονδρικής του ηλεκτρικού ρεύματος.
Από την έντυπη έκδοση
