Το δικαίωμα εξαγοράς 25.482 καταπατημένων ακινήτων του Δημοσίου απ’ όσους ιδιώτες τα κατέχουν αυθαίρετα εδώ και δεκαετίες σε όλη την Ελλάδα προβλέπει νομοσχέδιο που προωθεί το υπουργείο Οικονομικών.
Μέσω του σχεδίου αυτού, η ηγεσία του υπουργείου επιδιώκει να διασφαλίσει πρόσθετα έσοδα για τον κρατικό προϋπολογισμό, δίνοντας ταυτόχρονα τέλος στις πολύχρονες δικαστικές διαμάχες που κοστίζουν χρόνο και χρήμα στις αρμόδιες υπηρεσίες του Δημοσίου.
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Οικονομικών, το νομοσχέδιο είναι ήδη έτοιμο. Όμως, πριν τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και εν συνεχεία πάρει τον δρόμο για τη Βουλή, θα πρέπει να επιλυθεί μία εκκρεμότητα: να ξεμπλοκαριστούν οι καταπατημένες εκτάσεις που έχουν περιληφθεί στα χαρτοφυλάκια της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) και του Υπερταμείου. Μόλις ξεπεραστούν τα προβλήματα αυτά, το νομοσχέδιο θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα opengov.gr, για δημόσια διαβούλευση.
Η προώθηση του νομοσχεδίου προαναγγέλλεται από την ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών στις σελίδες 217-218 της εισηγητικής έκθεσης του κρατικού προϋπολογισμού του 2023, που κατατέθηκε τη Δευτέρα στη Βουλή. Στις σελίδες αυτές η ηγεσία του υπουργείου επισημαίνει: «Η τακτοποίηση των κατεχομένων δημοσίων και ανταλλαξίμων κτημάτων αναμένεται να εξασφαλίσει σημαντικά έσοδα για τον κρατικό προϋπολογισμό και αποτελεί λύση αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας με πολλαπλή στόχευση:
– την εξάλειψη κοινωνικών αδικιών ιστορικά τεκμηριωμένων, συγκρούσεων και διεκδικήσεων κάθε μορφής, που εκδηλώνονται κάθε φορά που η Πολιτεία προσπαθεί να προστατεύσει με συγκεκριμένα μέτρα, αλλά με χρονική υστέρηση, την περιουσία της,
– την εισροή σημαντικών εσόδων στον κρατικό προϋπολογισμό και την αποτελεσματική προστασία της κοινόχρηστης περιουσίας του Δημοσίου, καθώς και της περιουσίας που θα αποκαλυφθεί με την ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου και
– την απελευθέρωση των αρμόδιων διοικητικών υπηρεσιών και των δικαστηρίων από σημαντικό αριθμό δικών, εξόδων και γραφειοκρατικών διαδικασιών».
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι βασικότερες διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπουν τα εξής:
1) Συγκρότηση επιτροπής στην οποία ο κάθε δικαιούχος θα καταθέτει αίτηση μαζί με τα δικαιολογητικά που διαθέτει. Κατά την εξέταση από την επιτροπή θα συνεκτιμάται και το εάν έχει κατατεθεί προσφυγή στη Δικαιοσύνη.
2) Οι κάτοχοι των δημόσιων εκτάσεων θα μπορούν να εξαγοράσουν από το κράτος τις καταπατημένες εδαφικές εκτάσεις καταβάλλοντας τίμημα το ύψος του οποίου θα υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων.
3) Θα υπάρχει ειδικό ποσοστό έκπτωσης επί του ύψους του τιμήματος το οποίο θα είναι κλιμακωτό ανάλογα με τον χρόνο και το είδος της κατοχής του ακινήτου.
4) Για τον καθορισμό του τιμήματος θα λαμβάνονται υπόψη και κοινωνικά κριτήρια, ώστε το τελικό ποσό να είναι χαμηλότερο για τους οικονομικά αδύναμους και τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως οι πολύτεκνοι, οι ανάπηροι κ.ά., καθώς και στις περιπτώσεις στις οποίες στα καταπατημένα κτήματα έχουν ανεγερθεί κτίσματα που χρησιμοποιούνται ως κύριες κατοικίες.
5) Το τίμημα θα μπορεί να εξοφλείται σε δόσεις ανάλογα με το ύψος του.
6) Απαραίτητη προϋπόθεση για να εγείρει κάποιος αξιώσεις εξαγοράς καταπατημένης έκτασης ακινήτου του Δημοσίου είναι να αποδείξει ότι έχει στην κατοχή του το ακίνητο πάνω από 40 χρόνια. Ειδικά για την εξαγορά αγροτικών εκτάσεων θα πρέπει ο κάτοχος να αποδεικνύει ότι είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότης.
Εξαιρέσεις
Δεν θα είναι δυνατή η εξαγορά ακινήτου, εφόσον συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος, αναγόμενοι αποκλειστικά σε ζητήματα εθνικής άμυνας ή δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας ή άλλης αιτιολογημένης κρατικής ανάγκης. Επιπλέον θα εξαιρούνται της εξαγοράς ακίνητα ή τμήματα αυτών τα οποία:
· εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής αποφάσεων που κηρύσσουν απαλλοτρίωση ή επιβάλλουν ρυμοτομία,
· εμπίπτουν στις απαγορευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας για την αντίστοιχη χρήση,
· κείνται εντός ζώνης αιγιαλού, παλαιού αιγιαλού και παραλίας,
· εμπίπτουν σε χώρο που έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός, σύμφωνα με βεβαίωση που έχει εκδώσει ή εκδίδει η αρμόδια Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Στοιχεία από καταγραφή που έγινε παλαιότερα
Το πρόβλημα των καταπατήσεων δημόσιων εκτάσεων είναι τεράστιο και χρονίζον. Σύμφωνα με στοιχεία των Περιφερειακών Διευθύνσεων Δημόσιας Περιουσίας της χώρας:
– Τα καταπατημένα ακίνητα του Δημοσίου έχουν ήδη καταγραφεί και ομαδοποιηθεί ανά περιφέρεια και έχει διαπιστωθεί ότι ανέρχονται σε 25.482 σε όλη την Ελλάδα.
– Η καταπάτηση της ακίνητης περιουσίας που ανήκει στο Δημόσιο είναι τεράστια και ανεξέλεγκτη. Στην Αττική το ποσοστό των καταπατημένων δημόσιων εκτάσεων προσεγγίζει το 80% του συνόλου των δημόσιων ακινήτων, ενώ σε άλλες περιοχές της χώρας τα ποσοστά των καταπατημένων δημόσιων κτημάτων κυμαίνονται από 47% έως και 70%.
Ειδικότερα:
1) Τα δημόσια ακίνητα στην περιοχή της Αττικής είναι μερικώς ή εξ ολοκλήρου καταπατημένα, σε ποσοστό που πιθανόν προσεγγίζει το 80%.
2) Τα δημόσια κτήματα στις περιοχές της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδος σε ένα μεγάλο ποσοστό, το οποίο μπορεί να φθάνει και το 70%, είναι καταπατημένα. Ένα τμήμα περίπου 10% δεν μπορεί να εντοπιστεί λόγω ελλιπών στοιχείων προσδιορισμού εντός των φακέλων των Υπηρεσιών. Μεγάλο μέρος τους είναι καταπατημένο από τους δήμους με τη μορφή των κοινόχρηστων χώρων.
3) Σε Ήπειρο και Δυτική Μακεδονία κατέχονται αυθαίρετα 498 δημόσια κτήματα.
4) Στα νησιά του Αιγαίου τα ποσοστά της αυθαίρετης κατοχής της δημόσιας αστικής και αγροτικής γης είναι, αντίστοιχα, 47% και 64%.
5) Στην Κρήτη:
– Από τα καταγεγραμμένα δημόσια κτήματα χωρικής αρμοδιότητας Ν. Ηρακλείου, 24 είναι καταπατημένα, άλλα εξ ολοκλήρου και άλλα σε τμήματα αυτών.
– Από τα καταγεγραμμένα δημόσια κτήματα χωρικής αρμοδιότητας Ν. Χανίων έχουν καταπατηθεί τμηματικά 18 παλαιοί αιγιαλοί, 3 στρατιωτικά δημόσια κτήματα και ένα αρχαιολογικό δημόσιο κτήμα.
– Από τα καταγεγραμμένα δημόσια κτήματα χωρικής αρμοδιότητας Ν. Ρεθύμνου έχουν καταπατηθεί 61 δημόσια κτήματα, μερικά εξ αυτών (παλαιοί αιγιαλοί) εν μέρει.
– Από τα καταγεγραμμένα δημόσια κτήματα χωρικής αρμοδιότητας Ν. Λασιθίου έχει καταπατηθεί 1 δημόσιο κτήμα.
6) Στη Μακεδονία και τη Θράκη, τα καταπατημένα δημόσια ακίνητα ανέρχονται σε 1.281.
7) Τα καταγεγραμμένα ακίνητα του Ελληνικού Δημοσίου στον νομό Αχαΐας είναι 1.706 και το μεγαλύτερο μέρος αυτών είναι καταπατημένα.
Από την έντυπη έκδοση
