Μουδιασμένη υποδοχή επεφύλαξε η ελληνική πλευρά στην χθεσινή πρόταση της Κομισιόν για επιβολή πλαφόν στην τιμή φυσικού αερίου (και για την ακρίβεια στο συμβόλαιο επόμενου μήνα στον κόμβο TTF) στην πολύ υψηλή τιμή των 275 ευρώ/MWh (ενώ οι τιμές κινούνται τώρα λίγο πάνω από τα 100 ευρώ/MWh) και με όρους που σημαίνουν ότι το μέτρο δεν θα ενεργοποιούνταν ούτε στην κορύφωση της κρίσης της των τιμών του φυσικού αερίου τον περασμένο Αύγουστο.
Όπως το έθεσε ο αναλυτής του Bloomberg Javier Blas, «Ακόμα και όταν οι τιμές έφτασαν πρόσκαιρα στο ιστορικό υψηλό των 342 ευρώ/MWh στα τέλη Αυγούστου (σ.σ. τιμή που αντιστοιχεί σε 500 δολ.βαρέλι σε όρους πετρελαίου…) δεν έμειναν πάνω από τα 275 ευρώ/MWh για δεκαπέντε συνεχόμενες ημέρες, επομένως το πλαφόν δεν θα εφαρμοζόταν. Επομένως έχουμε ένα πλαφόν ανεφάρμοστο (a cap that doesn’t cap), ένα κλασικό…βρυξελλιώτικο πλαφόν».
Πράγματι, είναι κοινή η παραδοχή στην Αθήνα ότι η τιμή αυτή -που αποτελεί ην αφετηρία της συζήτησης στην αυριανή Σύνοδο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ- είναι πολύ υψηλή με αρμόδιους αξιωματούχος να εκφράζουν συγκρατημένη ελπίδα για βελτίωση των όρων κατά τη διαπραγμάτευση. «Χάσαμε», σχολίασε κύκλος της εγχώριας βιομηχανίας. «Πρόκειται για αστειότητα. Είναι μια πρόταση από την οποία δεν προκύπτει τίποτε χρήσιμο για κανέναν, ακόμα και υπό τα πιο ακραία σενάρια, και απειλεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στην Επιτροπή αναφορικά με την ικανότητά της να διαχειριστεί την ενεργειακή κρίση», σχολίασε από την πλευρά του ο αναλυτής του ινστιτούτου Βruegel (που συνήθως διάκειται θετικά προς τις πρωτοβουλίες του Berlaymont) Σιμόνε Ταλιαπέτρα.
Η ίδια η Κομισιόν άλλωστε παραδέχθηκε δια της αρμόδιας Επιτρόπου Κάντρι Σίμσον ότι το μέτρο δεν αποτελεί «πανάκεια» για τις τρέχουσες τιμές του φυσικού αερίου που μπορεί να έχουν υποχωρήσει από τα επίπεδα του Αυγούστου, αλλά παραμένουν υπερπολλαπλάσιες σε σχέση με το εύρος τιμών 5-35 ευρώ/MWh της τελευταίας δεκαετίας. Παραδέχθηκε επίσης ότι το μέτρο σχεδιάστηκε με το βλέμμα όχι τόσο στον φετινό χειμώνα -που προδιαγράφεται διαχειρίσιμος εκτός δραματικού απροόπτου χάρη στις υψηλές θερμοκρασίες του φθινοπώρου και το ποσοστό πλήρωσης 95% των αποθηκών της ΕΕ- , αλλά για τον επόμενο χειμώνα και το πιθανό σενάριο να χρειαστεί η ΕΕ να γεμίσει τις αποθήκες -την άνοιξη του 2023- χωρίς καθόλου ρωσικό αέριο.
Και στο προσχέδιο του Σχεδίου Κανονισμού που δημοσιοποιήθηκε χθες υπογραμμίζεται ότι «Στόχος του μηχανισμού είναι να αποφευχθούν ανώμαλες τιμές όπως αυτές που παρατηρήθηκαν τον Αύγουστο και όχι μια διαρθρωτική παρέμβαση στις τιμές που αποτυπώνουν εύλογα το ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης. Και τούτο διότι τα σήματα τιμών είναι σημαντικά για την προσέλκυση των απαραίτητων ποσοτήτων φυσικού αερίου από τρίτες χώρες που χρειάζεται η ΕΕ για να διασφαλίσει την ασφάλεια εφοδιασμού και την οικονομική της ευημερία»
Σε κάθε περίπτωση, η πρόταση προϊδεάζει για μη επίτευξη συμφωνίας αύριο και τη μετατόπιση της λήψης των όποιων αποφάσεων -ενδεχομένως όχι μόνο για το πλαφόν, αλλά ενδεχομένως και για τα υπόλοιπα μέτρα του «πακέτου» για τις τιμές του φυσικού αερίου- εντός του Δεκεμβρίου, είτε στην τακτική Σύνοδο Κορυφής στις 15-16 του μήνα, είτε στην επόμενη σύνοδο των ΥΠΕΝ στις 19 Δεκεμβρίου. Και τούτο διότι διπλωματικές πηγές από πολλές από τις 15 χώρες που έχουν τεθεί υπέρ ενός πλαφόν- με τις ¨Φανατικές Τέσσερις» Ιταλία, Ελλάδα, Βέλγιο και Πολωνία στην εμπροσθοφυλακή- δήλωσαν ότι η τιμή των 275 ευρώ/MWh είναι υπερβολικά υψηλή για να την αποδεχτούν οι κυβερνήσεις τους. «Είναι ένας έμμεσος τρόπος για να σκοτώσει κανείς το πλαφόν», είπε στους Financial Times των Βρυξελλών. Επιβεβαιώνονται έτσι οι ανησυχίες για ένα προσχηματικό πλαφόν, που «γέρνει» σαφώς προς την πλευρά του μπλοκ των χωρών με επικεφαλής τη Γερμανία που είχαν ταχθεί κατά του μέτρου, εμμένοντας ότι απειλεί την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ στο καύσιμο και μπορεί να αυξήσει την κατανάλωση αερίου, τη στιγμή που κεντρικός πυλώνας της ευρωπαϊκής στρατηγικής είναι η μείωση της ζήτησης…
Τα βασικά σημεία της πρότασης
Τα βασικά σημεία του προτεινόμενου Μηχανισμού σύμφωνα με το προσχέδιο του Κανονισμού είναι τα
1.Θα ισχύσει για ένα χρόνο το πολύ, αρχής γενομένης από 1η Ιανουαρίου 2023.
2.Για να ενεργοποιηθεί το πλαφόν θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι εξής δυο προϋποθέσεις, που συνιστούν «συμβάν διόρθωσης των αγορών» (market correction event):
Πρώτον, η τιμή του month ahead συμβολαίου στο TTF να υπερβαίνει τα 275 ευρώ/MWh για δυο συνεχόμενες εβδομάδες
Δεύτερον, αν η τιμή υπερβαίνει κατά 58 ευρώ τις διεθνείς τιμές αναφοράς του LNG για 10 συνεχόμενες ημέρες εντός του διαστήματος των 15 εβδομάδων. Να καταγράφεται δηλαδή μια τεράστια «ψαλίδα» μεταξύ των τιμών TTF και των τιμώ του LNG σε άλλους κόμβους, κάτι που τεκμηριώνει διαταραχή του μηχανισμού σχηματισμού των τιμών μόνο στον ολλανδικό κόμβο και όχι ευρύτερα.
3. Η αρμοδιότητα των αγορών ώστε να διαπιστωθεί εάν συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις ανατίθεται στον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER). Εάν επιβεβαιώσει ότι όντως συντρέχουν, εκδίδεται επίσημη κοινοποίηση στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και ενημερώνονται άμεσα η Κομισιόν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Αρχή Κεφαλαιαγορών (ESMA).
4. Σε κάθε περίπτωση, από την στιγμή που θα ενεργοποιηθεί το πλαφόν, οι εντολές στα παράγωγα επόμενου μηνός πάνω από το όριο δεν θα γίνονται αποδεκτές. Το πλαφόν δεν επεκτείνεται στις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές (over the counter) ούτε και σε άλλα συμβόλαια στο TTF πέραν του Month Ahead, το οποίο εμφανίζει τη μεγαλύτερη ρευστότητα.
5. Κρίσιμη ρύθμιση του προσχεδίου που αποτυπώνει την αγωνία του μπλοκ των «πλαφονομάχων» (Γερμανία, Ολλανδία κλπ.) το πλαφόν να μην ανατρέψει τον σχεδιασμό για μείωση της ζήτησης είναι η υποχρέωση που προβλέπεται για τις χώρες-μέλη να ενημερώνουν την Κομισιόν για τα μέτρα που έχουν λάβει για να αποφευχθεί τυχόν αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ρεύματος μετά την εφαρμογή του πλαφόν. Στο σκεπτικό του Σχεδίου Κανονισμού, μάλιστα, ανοίγεται «παράθυρο» να ζητηθούν και πρόσθετα μέτρα μείωσης της ζήτησης για φυσικό αέριο εν είδει αντίβαρου στους κινδύνους που εγκυμονεί το πλαφόν για την ασφάλεια εφοδιασμού.
6. Με την ενεργοποίηση του πλαφόν, η Κομισιόν θα ζητήσει άμεσα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την εκπόνηση μελέτης για τον κίνδυνο ανεπιθύμητων διαταραχών στην σταθερότητα και την εύρυθμη λειτουργία των αγορών ενεργειακών παραγώγων.
7. Εάν ο ACER -που παρακολουθεί καθημερινά τις αγορές και ενημερώνει σε καθημερινή βάση την Κομισιόν- διαπιστώσει ότι δεν συντρέχουν πλέον οι προϋποθέσεις για τον Μηχανισμό, εκδίδει «ειδοποίηση απενεργοποίησης» που σημαίνει ότι το πλαφόν βγαίνει από την πρίζα.
8. Τέλος, η Κομισιόν με απόφασή της μπορεί να αναστείλει τη λειτουργία του πλαφόν ανά πάσα στιγμή (ακόμα και αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του όπως προαναφέρθηκαν) αν διαπιστωθεί ότι η συνεχιζόμενη εφαρμογή του προκαλεί ανεπιθύμητες παρενέργειες που απειλούν την ασφάλεια εφοδιασμού, τις ροές φυσικού αερίου εντός της ΕΕ και την χρηματοοικονομική σταθερότητα. Μεταξύ άλλων το πλαφόν μπορεί να ανασταλεί εάν διαπιστωθεί ότι:
-Δεν τηρούνται οι στόχοι για υποχρεωτική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου ή καταγραφεί αύξηση της κατανάλωσης του καυσίμου
-Εμποδίζονται οι διασυνοριακές ροές φυσικού αερίου με βάση τα σήματα των αγορών όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ACER
-Επηρεάζεται αρνητικά η λειτουργία των αγορών ενεργειακών παραγώγων όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ESMA και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
-Επηρεάζεται η ισχύς των υφιστάμενων συμβολαίων προμήθειας φυσικού αερίου, περιλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων.
