Το περίγραμμα του υπό εξέταση μηχανισμού για προσωρινό πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου υπό την κωδική ονομασία «Market Correction Mechanism” παρουσίασε μέσω non paper η Κομισιόν (μαζί με προσχέδιο νομοθετικής ρύθμισης), για να υπάρχει μια βάση συζήτησης στην έκτακτη Σύνοδο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ την ερχόμενη εβδομάδα, όπου η επίτευξη συμφωνίας για το θέμα παραμένει εξαιρετικά αβέβαιη.
Το ταβάνι ασφαλείας
Η βασική πρόβλεψη του Μηχανισμού που επιδιώκεται να λειτουργήσει ως «αντίβαρο σε υπέρμετρες τιμές φυσικού αερίου ή επεισόδια ακραία υψηλών τιμών» -όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται- είναι η θέσπιση ενός προσωρινού «ταβανιού ασφαλείας» στα παράγωγα φυσικού αερίου επόμενου μηνός (month ahead) στον κόμβο TTF της Ολλανδίας, το οποίο δεν θα εφαρμόζεται στις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές και θα ενεργοποιούνταν για ένα χρόνο κατά μέγιστο αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου 2023 και μόνο εάν συντρέχουν σωρευτικά δυο προϋποθέσεις:
- Πρώτον, η τιμή του month ahead συμβολαίου να φτάσει σε ένα συγκεκριμένο ύψος που δεν έχει προσδιοριστεί (και αναμένεται να αποτελέσει σημείο τριβής…) με την Κομισιόν να «προδιαγράφει» ωστόσο ένα υψηλό πλαφόν, καθώς αναφέρεται στο ξέφρενο ράλι του περασμένου Αυγούστου (όταν οι τιμές έφτασαν στο αδιανόητο επίπεδο των 350 ευρώ/MWh, ενώ τώρα κινούνται στα επίπεδα των 100-120 ευρώ/MWh.
- Δεύτερον, να υπάρχει διαφορά μεταξύ της spot τιμής στον κόμβο TTF και ενός «καλαθιού» τιμών LNG σε άλλες αγορές, δηλαδή η άνοδος των τιμών στο TTF να είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τυχόν αντίστοιχη άνοδο των διεθνών τιμών LNG.
Ευελιξία και παρενέργειες
Προκειμένου ο μηχανισμός να έχει άμεση ισχύ προτείνεται ότι το επίπεδο τιμών που θα τον ενεργοποιήσει να έχει προκαθοριστεί, ώστε να αποφευχθούν χρονοβόρες διαδικασίες λήψης αποφάσεων που θα οδηγούσαν σε καθυστερήσεις και θα υπονόμευαν την αποτελεσματικότητά του.
Παράλληλα, η Κομισιόν εισηγείται την πρόβλεψη ευέλικτων δικλίδων ασφαλείας και για την γρήγορη απενεργοποίησή του εάν διαπιστωθεί ότι προκαλεί ανεπιθύμητες παρενέργειες που απειλούν την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ και τις διασυνοριακές ροές φυσικού αερίου. Προτείνεται επίσης «ρήτρα αυτόματης απενεργοποίησης» σε περίπτωση που από την μηνιαία παρακολούθηση της λειτουργίας του μηχανισμού διαπιστωθεί ότι οι δεν συντρέχουν πια οι προϋποθέσεις.
Σύμφωνα πάντα με την Κομισιόν, μεταξύ των πλεονεκτημάτων του μηχανισμού είναι ότι μπορεί να περιορίσει προσωρινά επεισόδια ακραίων τιμών και να εμποδίζει τους οριακούς «παίκτες» να θέτουν τα επίπεδα τιμών για όλους. Μπορεί επίσης να αμβλύνει τις κερδοσκοπικές τάσεις στις προθεσμιακές αγορές, επηρεάζοντας τις προσδοκίες για τις μελλοντικές τιμές. Το ότι δεν επεκτείνεται στις εξωχρηματιστηιρακές συναλλαγές περιορίζει τα ρίσκα για την ασφάλεια εφοδιασμού, όπως και οι προβλέψεις για την ταχεία απενεργοποίησή του εάν διαπιστωθούν παρενέργειες.
Τα μειονεκτήματα
Στον αντίποδα, η Επιτροπή περιγράφει και μια σειρά μειονεκτημάτων, όπως τον κίνδυνο μεταφοράς συναλλαγών εκτός χρηματιστηρίου προκειμένου να παρακαμφθεί ο μηχανισμός, σε ένα περιβάλλον πιο αδιαφανές με αυξημένο κίνδυνο να μην τηρηθούν τα υπεσχημένα. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος οι συναλλασσόμενοι να επιδιώξουν να αντισταθμίσουν τους κινδύνους σε άλλες αγορές εκτός ΕΕ –ανάλογα με το ύψος του πλαφόν-. Επισημαίνεται επίσης ότι ένα «χαμηλό ταβάνι» θα υπονόμευε τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις και κατ’ επέκταση την μακροπρόθεσμη ασφάλεια εφοδιασμού, ενώ τυχόν μείωση των συναλλαγών στην προθεσμιακή αγορά θα μπορούσε να αυξήσει τις πιέσεις στην spot αγορά και να αυξήσει την μεταβλητότητα των τιμών αντί να την μειώσει, όπως είναι το ζητούμενο.
Η πρόταση αναμενόταν να συζητηθεί χθες από τους εκπροσώπους των κυβερνήσεων των 27 στις Βρυξέλλες (COREPER). Μια μεγάλη ομάδα κρατών-μελών – με επικεφαλής Ιταλία, Πολωνία, Ελλάδα και Βέλγιο – έχουν απαιτήσει πλαφόν στην τιμή του αερίου προκειμένου να υπάρξει συγκράτηση του ενεργειακού κόστους, ωστόσο χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία αντιμετωπίζουν το θέμα με σκεπτικισμό.
