Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Η κρίση στην Ευρωζώνη δεν τελείωσε πραγματικά ποτέ. Τα χειρότερα σίγουρα πέρασαν, οι κίνδυνοι περιορίστηκαν και οι φόβοι μετάδοσης από τον έναν ασθενή στον άλλο αμβλύνθηκαν, αλλά δεν χάθηκαν τελείως. Τα όσα συμβαίνουν με την Ιταλία αυτό το διάστημα το μαρτυρούν. Αποκαλύπτουν, όμως, και κάτι άλλο. Ότι η περιβόητη περιφέρεια δεν αντιμετωπίζεται πλέον ενιαία ως ο αδύναμος κρίκος απέναντι στην ισχυρό πυρήνα.
Την ώρα που οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων απογειώνονται, ορθώνοντας εμπόδια και στα ελληνικά σχέδια για έξοδο στην αγορά, οι τίτλοι Ισπανίας και Πορτογαλίας αντιστέκονται σθεναρά. Το κόστος δανεισμού των δύο οικονομιών της Ιβηρικής έχει αυξηθεί σε πολύ μικρότερο βαθμό – όπως εξάλλου έχει συμβεί και με της Γερμανίας, της Γαλλίας ή της Ολλανδίας. Πού πήγε το χάσμα Βορρά – Νότου, περιφέρειας – πυρήνα; Η διάκριση φαίνεται να είναι πια άλλη: μεταξύ εκείνων που προχωρούν και εκείνων που μένουν πίσω.
Εάν κοιτάξει κανείς γραφήματα με την πορεία του 10ετούς ομολόγου Ιταλίας, Ελλάδας, Ισπανίας και Πορτογαλίας, από το 2008, το έτος που ξέσπασε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, έως και σήμερα, θα διαπιστώσει ότι έως και τα μέσα του 2017 ακολουθούν παράλληλη πορεία. Η καμπύλη που σχηματίζεται είναι έως και εκείνη την περίοδο παρόμοια, παρά τις διαφορές στο ύψος της απόδοσης.
Το σχήμα έχει ως εξής: Την περίοδο 2008-09 καταγράφονται νευρικές διακυμάνσεις, το 2010, με την είσοδο της Ελλάδας στο μνημόνιο, αρχίζει η άνοδος και την περίοδο 2011-12 έχουμε μία έκρηξη η οποία και πυροδοτεί την παρέμβαση του Μάριο Ντράγκι, που δεσμεύεται να κάνει «ό,τι χρειαστεί». Αρχίζει στη συνέχεια η αποκλιμάκωση και περί τα μέσα του 2015 ο αποδόσεις ακολουθούν και πάλι την ανιούσα. Αφορμή και πάλι η Ελλάδα και το «καλοκαίρι του διχασμού». Οι επενδυτές είχαν αποφασίσει όλα αυτά τα χρόνια ότι στη μία πλευρά βρίσκονταν οι απείθαρχες, άσωτες, μη ανταγωνιστικές, Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, και στην άλλη όλοι οι υπόλοιποι. Εξαίρεση για ένα διάστημα η Ιρλανδία, απέναντι στην οποία ήταν αναποφάσιστοι, με αποτέλεσμα να αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στα ακρωνύμια PIGS (Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία) και PIIGS (Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία).
Όταν το ελληνικό δράμα περνάει στο επεισόδιο του τρίτου μνημονίου, τα πράγματα αρχίζουν να ηρεμούν. Πιέσεις ασκούνται εκ νέου από τα τέλη του 2016 και τις αρχές του 2017. Από τα μέσα εκείνης της χρονιάς, όμως, αρχίζει η κοινή πορεία να χαλαρώνει.
Φέτος έχει σπάσει ο δεσμός, με τα πορτογαλικά και ισπανικά ομόλογα να επηρεάζονται από τις ιταλικές ανησυχίες, αλλά να μη γίνονται δέσμιοί τους, να ακολουθούν περισσότερο τη διεθνή τάση. Οι PIGS δεν υπάρχουν πια. Έμειναν οι δύο μεσαίοι χαρακτήρες μόνοι.
Το spread (διαφορά απόδοσης) ιταλικών – ισπανικών ομολόγων έχει εκτιναχθεί στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 20 ετών. H απόδοση του ιταλικού 10ετούς εκτινάχθηκε την περασμένη εβδομάδα έως και το 3,81% και σταθεροποιήθηκε τελικά κοντά στο 3,5%, εν μέσω προσδοκιών ότι η Ρώμη θα βάλει νερό στο κρασί της, μετά την αυστηρή επιστολή της Κομισιόν, αλλά και υπό την πίεση των οίκων αξιολόγησης, που την οδηγούν κοντά στην κατηγορία των «σκουπιδιών». Η απόδοση του ισπανικού δεκαετούς ανέβηκε έως και το 1,82% και έχει σταθεροποιηθεί κοντά στο 1,7%, ενώ του πορτογαλικού είναι κοντά στο 2%. Να σημειωθεί δε πως όταν ξέσπασε και όταν κορυφώθηκε η ευρωπαϊκή κρίση χρέους το κόστος δανεισμού της Ιταλίας ήταν ελαφρώς χαμηλότερο από της Ισπανίας και κατά πολύ χαμηλότερο από εκείνο της Πορτογαλίας. Ο μεγάλος του Νότου απέφυγε το μνημόνιο, αλλά έμεινε ο μεγάλος ασθενής.
Πώς κέρδισαν την εμπιστοσύνη Ισπανία, Πορτογαλία;
Οι επενδυτές έχουν λόγο να αντιμετωπίζουν καλύτερα τις δύο οικονομίες της Ιβηρικής. Βοηθά βεβαίως το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις τους έχουν αποφύγει τις κορόνες εντυπωσιασμού, τις επιθέσεις και τις προσβολές (ακόμη και όταν αποφασίζουν να αλλάξουν τη συνταγή της οικονομικής πολιτικής και να πουν τέλος στη λιτότητα, όπως η Πορτογαλία). Πρωτίστως όμως βοηθούν οι επιδόσεις, τα αποτελέσματα. Η Ισπανία ανέπτυξε υψηλές ταχύτητες την περίοδο 2016-2017 (ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 3%), αφήνοντας πίσω της τα περισσότερα μέλη του ευρώ. Και η Πορτογαλία βελτίωσε παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα και μείωσε την ανεργία. Και οι δύο επιβραβεύθηκαν από τους οίκους αξιολόγησης με αναβαθμίσεις.
