Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η τουρκική λίρα και το νοτιοαφρικανικό ραντ διέγραφαν παράλληλη πορεία στις αγορές συναλλάγματος. Ωστόσο, από το 2016 έχουν ακολουθήσει διαφορετικούς δρόμους. Έτσι, ενώ το νοτιοαφρικανικό νόμισμα υποτιμήθηκε κατά 20% τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η καθίζηση για την τουρκική λίρα ξεπέρασε το 60%, με την ισοτιμία έναντι του αμερικανικού δολαρίου να υπερβαίνει τις 8 λίρες/δολάριο.
Έκθεση της γερμανικής συνεταιριστικής τράπεζας DZ αποδίδει την εξέλιξη αυτή στην αλλαγή του πολιτικού πλαισίου. «Στο επίκεντρο βρίσκεται ο Ερντογάν, ο οποίος μετατρέπει τη Τουρκία σε ένα αυταρχικό κράτος» δηλώνει στη Deutsche Welle ο Ζέρεν Χέτλερ, συντάκτης της έκθεσης και ειδικός σε ζητήματα συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Στόχος ο αποπροσανατολισμός από εσωτερικά προβλήματα
Ο Γερμανός αναλυτής εκτιμά ότι την πορεία της τουρκικής λίρας επιβαρύνει και η εξωτερική πολιτική του Ερντογάν, ο οποίος έχει ανοίξει πολλά μέτωπα, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την στρατιωτική σύγκρουση Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν για την αμφισβητούμενη περιοχή Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Συμπεραίνει δε, ότι μια τέτοια εξωτερική πολιτική δεν συμβάλλει σε ένα κλίμα εμπιστοσύνης στις αγορές. «Ο πρόεδρος Ερντογάν αναζητεί συνεχώς τη σύγκρουση, όπως για παράδειγμα με την Ε.Ε. για τους υδρογονάνθρακες της Μεσογείου ή τη διένεξη για το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Στόχος του είναι να αποπροσανατολίσει από εσωτερικά προβλήματα και να ενισχύσει την εξουσία του».
Η έκθεση σημειώνει, επίσης, ότι η σοβαρή παρενέργεια της αυταρχικής πολιτικής Ερντογάν στο εσωτερικό και τα πολλά ανοιχτά μέτωπα στην εξωτερική πολιτική προκαλούν μεγάλη ανασφάλεια στους επενδυτές. Και επειδή οι επενδυτές απαιτούν ολοένα και υψηλότερα επιτόκια για τις επενδύσεις τους, ο πρόεδρος Ερντογάν αποδίδει σε εκείνους την ευθύνη για τη δεινή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας.
Έμαθε από τα παθήματα η τουρκική Κεντρική Τράπεζα;
Καταστροφική για την εμπιστοσύνη διεθνών επενδυτών είναι, σύμφωνα με τον Ζέρεν Χέτλερ, οι παρεμβάσεις Ερντογάν στις αποφάσεις της τουρκικής κεντρικής τράπεζας, από την οποία απαιτεί να κρατά χαμηλά το βασικό επιτόκιο. Το αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής δεν ήταν ο περιορισμός, αλλά η εκτίναξη του πληθωρισμού και η συνεχιζόμενη υποτίμηση της λίρας.
Η έκθεση της γερμανικής τράπεζας επιβεβαιώνει αυτή την αρνητική εξέλιξη, σημειώνοντας ότι η κεντρική τράπεζα δεν αντέδρασε όπως έπρεπε -με αύξηση του βασικού επιτοκίου- στην υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και την αύξηση των τιμών. Στο μεταξύ πάντως, φαίνεται ότι αρχίζει να μαθαίνει από τα μέχρι τώρα παθήματα και έτσι στα τέλη Σεπτεμβρίου προχώρησε σε αύξηση του βασικού επιτοκίου από 8,25% σε 10,25%.
Η έκθεση της DZ σημειώνει τέλος, ότι οι διαφορετικές εξελίξεις στις συναλλαγματικές ισοτιμίες της Τουρκίας και της Νότιας Αφρικής οφείλονται κυρίως σε πολιτικούς παράγοντες. Και στην Νότια Αφρική καταγράφονται προβλήματα πολιτικής σταθερότητας, καθυστερήσεις καθοριστικών μεταρρυθμίσεων, οικονομική κακοδιαχείριση και διαφθορά. Υπάρχουν ωστόσο, δημοκρατικές ελευθερίες, ελευθεροτυπία και μια ανεξάρτητη δικαιοσύνη. Σύμφωνα με τον Ζέρεν Χέτλερ η ειδοποιός διαφορά είναι ότι στη Νότια Αφρική, «όλες οι προσπάθειες επηρεασμού των αποφάσεων της ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας, αποτράπηκαν εν τη γενέσει τους».
