Οι μέρες – και νύχτες – της Άγκελα Μέρκελ στην ενεργό πολιτική τελειώνουν οριστικά μετά τις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, ηγέτες και πολίτες της ΕΕ περιμένουν με αγωνία την έκβαση των εκλογών στη Γερμανία για να δουν ποιος ή ποια από τους τρεις ανταπαιτητές της καγκελαρίας θα την διαδεχθεί. Ανατρέχοντας στη μνήμη και στο google θα διαπιστώσει κανείς για άλλη μια φορά τις ατέλειωτες ώρες που την τελευταία δεκαετία η Μέρκελ αφιέρωσε στη δημοσιονομική κρίση και την Ελλάδα. Σε συμβούλια κορυφής της ΕΕ, σε διμερείς συναντήσεις με ξένους αξιωματούχους, αλλά κυρίως με όσους πρωταγωνίστησαν αυτό το διάστημα στη δημιουργία αλλά και την όποια επίλυση της δημοσιονομικής κρίσης.
“Δεν ήταν η μοναδική”
Ανάμεσα σε αυτούς είναι αναμφισβήτητα ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Από το 1995 έως το 2013 ήταν πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και από το 2014 μέχρι το 2019 πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στα 16 χρόνια που η Μέρκελ χειρίστηκε καθοριστικές για την ΕΕ και τη Γερμανία κρίσεις, συνεργάστηκε στενά μαζί του, όσο με κανέναν άλλο ξένο πολιτικό. Η χημεία τους ήταν εμφανής, όχι όμως και οι απόψεις τους για το πώς θα έβγαινε η Ελλάδα από τον στρόβιλο των ελλειμμάτων και του συνεχούς δανεισμού. Διέσωσε λοιπόν η Μέρκελ την Ευρώπη; Διέσωσε και την Ελλάδα; “Τόσο μακριά δεν θα πήγαινα” απαντά ο συνταξιούχος πλέον της πολιτικής Γιούνκερ σε ερώτηση της γερμανικής Die Welt. Πρόκειται για γερμανικό αφήγημα, στο οποίο η Μέρκελ είναι δήθεν η απάντηση σε όλες τις σοβαρές κρίσεις. Ως επιστήμων έθετε πάντα τις σωστές ερωτήσεις και εύρισκε συνεχώς, κατά προσέγγιση και σε δεύτερο βήμα, εκτενείς απαντήσεις. Αλλά δεν ήταν η μοναδική. Υπήρξε μια ολόκληρη ομάδα πρωταγωνιστών που διέσωσε την Ελλάδα. Εγώ θα έλεγα: Έσωσε η Μέρκελ την Ελλάδα; Ναι, γιατί δεν αρνήθηκε το πρόγραμμα διάσωσης. Μας κόστισε πολύ χρόνο; Ναι, γιατί έπρεπε να αντιμετωπίσει διενέξεις μέσα στο κόμμα της και μια πραγματική εξέγερση από το λαό της”.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Tagesspiegel του Βερολίνου ο Γιούνκερ θυμίζει ότι στο απόγειο της ελληνικής κρίσης η Μέρκελ δεν υποστήριξε ποτέ την θέση Σόιμπλε για προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. “Συμφωνούσε μαζί μου ότι τυχόν έξοδος δεν θα ήταν προς το γενικό συμφέρον της Ευρώπης και ότι θα προκαλούσε δυσκολίες στη σταθερότητα του κοινού νομίσματος”.
Στην ίδια συνέντευξη ο τέως πρόεδρος της Κομισιόν επαναφέρει στη μνήμη τη διαφωνία του με την καγκελάριο για συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας. “Τότε ήμουν επικεφαλής του Γιούρογκρουπ και είχα άλλη άποψη, διότι έλεγα ότι η Ευρώπη θα πρέπει να λύσει τα προβλήματά της με τις δικές της δυνάμεις.Αλλά η καγκελάριος ήθελε τη σφραγίδα διεθνών εγγυήσεων του ΔΝΤ. Και τελικά επέβαλε τη θέση της.Αλλά δεν συμμετείχε ποτέ στη λασπολογία γύρω από την Ελλάδα, που τότε ήταν ευρέως διαδεδομένη στη Γερμανία”.
“Δίστασε στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης”
Η ελληνική κρίση δεν ήταν και η μοναδική που κλήθηκε ο Γιούνκερ να αντιμετωπίσει μαζί με την Άγκελα Μέρκελ. Και εδώ η άποψή του είναι σαφής. Ότι παρά τις αντιδράσεις που αντιμετώπισε στο εσωτερικό, η καγκελάριος στο προσφυγικό ενήργησε ως πραγματική ηγέτιδα. “Αυτήν την περίοδο τηλεφωνιόμασταν πολύ συχνά, είχε να αντιμετωπίσει μια πολύ εχθρική κοινή γνώμη και έπρεπε να επιβληθεί απέναντι σε πολλούς εσωκομματικούς επικριτές της” τονίζει στη Welt o Γούνκερ. “Και έδρασε ως υπεύθυνη ηγέτιδα και δημοκρατική χριστιανή. Κανείς άλλος σήμερα μέσα στη Γερμανία και σε μεγάλα τμήματα της Ευρώπης δεν έχει συνειδητοποιήσει την εχθρότητα γύρω από το προσφυγικό”.
Εύσημα Γιούνκερ και για τους χειρισμούς της στην πανδημία, αλλά και ένας ψόγος μαζί στο ζήτημα αυτό: “Το 2003 και 2004 η Μέρκελ εναντιώθηκε στην ιδέα διορατικών μυαλών, στα οποία ανήκα κι εγώ, να διευρυνθούν οι αρμοδιότητες της Κομισιόν και στον τομέα της υγείας” θυμάται. “Οι πολέμιοι της πρότασης νόμιζαν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι πολύ ισχυρή και ότι οι αρμοδιότητες στον τομέα της υγείας θα έπρεπε να μείνουν σε εθνικό πλαίσιο. Η Μέρκελ διαχειρίστηκε σωστά την πανδημία.Εάν δεν είχε εγκρίνει το πακέτο των 750 δις ευρώ για την ανάκαμψη των οικονομιών, δεν θα το είχαμε τώρα. Είχε εναλλακτική; Όχι. Έπρεπε να παίξει το ευρωπαϊκό χαρτί. Κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης δίστασε για καιρό να κάνει ένα τέτοιο βήμα”.
Και μετά τη Μέρκελ, το έρεβος; “Δεν συμμερίζομαι πεσιμιστικές απόψεις” σημειώνει ο Γιούνκερ. “Στην παρακαταθήκη της πολιτικής Μέρκελ ανήκει το ότι κάθε Γερμανός καγκελάριος, ανεξαρτήτως ταυτότητας, είναι φιλοευρωπαίος. Η ευρωπαϊκή ενσωμάτωση από την περίοδο Μέρκελ, και ήδη πριν από αυτή, ανήκει στα αυτονόητα του γερμανικού κράτους. Δεν υποτιμώ το ρόλο που έπαιξε για την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση, αλλά βρίσκομαι πολύ μακριά από το να την υπερεκτιμώ. Επειδή βίωσα τις αμφιβολίες της Μέρκελ σε αυτήν την περίοδο, που ήταν μια από τις δυσκολότερες της ΕΕ”.
