Σε προσκλητήριο του συνόλου των δυνάμεών της προχωρά η Ευρωπαϊκή Ένωση έναντι της πανδημίας του κορωνοϊού που δοκιμάζει τις αντοχές των κρατών μελών της από τα μέσα του 2020. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, Νταβίντ Σασόλι, «η Ε.Ε. αποτελεί το μοναδικό πλαίσιο όπου τα κράτη μέλη μπορούν πραγματικά να συνεργαστούν προκειμένου να βρουν διέξοδο από την τρέχουσα κρίση». Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ε.Ε. στηρίζεται στα εργαλεία της που είναι η ανταλλαγή πληροφοριών, ο συντονισμός, η χρηματοδότηση και η εμπειρογνωμοσύνη και αποτελούν όλα μέρος της αλληλεγγύης της Ε.Ε. και επί του παρόντος τίθενται σε κινητοποίηση, συγκροτώντας μια πραγματικά συλλογική απόκριση στην κρίση που σοβεί στην υγεία, την οικονομία, την εσωτερική αγορά-κατανάλωση αλλά και την ενημέρωση-πληροφόρηση.
H Ευρώπη συζητά και θεωρεί ότι η συγκυρία της πανδημίας αποτελεί ευκαιρία να απομακρυνθεί η Ένωση από μια λογική διαφορών μεταξύ κρατών-μελών (βορράς/νότος, αλληλέγγυοι και μη ….) και να επικεντρωθεί στις κοινές αξίες, τις αξίες που καθορίζουν την Ε.Ε. ως ολότητα. Η πανδημία του κορωνοϊού αποτελεί αφορμή να αναλογιστεί το σύνολο της Ε.Ε. πού βρισκόμαστε σχετικά με τις προτεραιότητες που είχε θέσει η Επιτροπή πριν ένα χρόνο, και κυρίως με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, για μια Ευρώπη πιο ισχυρή στον κόσμο, για την ανάγκη για νέα «ώθηση» για τη δημοκρατία της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένης και της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης, που έχει ανακοινωθεί)
Στην πλειοψηφία τους, οι ευρωβουλευτές έχουν εκφραστεί θετικά ως προς τη πρόταση ανάκαμψης της Επιτροπής. Ωστόσο επισημαίνουν ότι η βραχυπρόθεσμη ανάκαμψη δεν πρέπει να είναι εις βάρος των μακροπρόθεσμων επενδύσεων και των πολιτικών προτεραιοτήτων για το μέλλον. Τομείς που προκαλούν μεγαλύτερη ανησυχία περιλαμβάνουν προγράμματα όπως το Erasmus, η έρευνα, και θέματα ψηφιακής, ενεργειακής και κλιματικής μετάβασης. Η αναθεώρηση των ιδίων πόρων της ΕΕ κρίνεται απαραίτητη ώστε το σχέδιο ανάκαμψης να μην αποβεί εις βάρος του φορολογούμενου. Το Next Generation EU («επόμενη γενικά ΕΕ», δηλαδή το Σχέδιο Ανάκαμψης από τον κορωνοϊό), δεν μπορεί να μετατραπεί σε βαρίδι για την ….. next generation, την επόμενη γενιά.
Ο δεκάλογος της Ε.Ε. για τη στήριξη της ανάκαμψης περιλαμβάνει ενίσχυση της οικονομικής ανάκαμψης, επένδυση στην υγεία, προστασία μικρομεσαίων επιχειρήσεων, παροχή βοήθειας στους άνεργους, ενίσχυση της τουριστικής βιομηχανίας, δέσμη τραπεζικών μέτρων για την ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, υποστήριξη αγροτών και αλιέων, βοήθεια προς τις χώρες της Ε.Ε., κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, προστασία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Στον τομέα της οικονομίας το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας από την ΕΚΤ ύψους 750 δισ. ευρώ θα βοηθήσει τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις να συνεχίσουν να δανείζονται με ευνοϊκούς όρους. Η κινητοποίηση επιπλέον 500 δις. ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, όπως προτείνεται από ορισμένες πλευρές, θα μπορούσε να οδηγήσει σε συνολική χρηματοδοτική παρέμβαση ύψους περίπου 2 τρις. ευρώ. Η Ευρώπη έχει αναγνωρίσει ότι πρόκειται για κρίση που επιτρέπει στα κράτη μέλη να υπερβαίνουν τα όρια δαπανών που επιβάλλει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που σημαίνει δημοσιονομικά ελλείμματα υψηλότερα από το 3 % του ΑΕγχΠ μίας χώρας, το χρέος μπορεί να είναι υψηλότερο από το 60% του ΑΕγχΠ μίας χώρας. Για να βοηθήσει τις εθνικές κυβερνήσεις να στηρίξουν τις οικονομίες τους η Επιτροπή ενέκρινε ένα προσωρινό πλαίσιο που τις επιτρέπει να παρεκκλίνουν από τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις τουλάχιστον μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020. Επίσης όλα τα μη δαπανηθέντα ποσά από την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 διατέθηκαν μέσω της «Πρωτοβουλίας επενδύσεων για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού» («Corona Response Investment Initiative»). Υπολογίζεται πως 37 δις. ευρώ από τα διαθέσιμα κονδύλια της Ε.Ε. θα διοχετευθούν το συντομότερο δυνατό στους πολίτες, τις περιφέρειες και τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία του κορωνοϊού. Όπως τονίζεται από τα αρμόδια όργανα, θα υπάρξει μέγιστη ευελιξία για τα 3 μείζονος σημασίας ταμεία -Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείο Συνοχής, Κοινωνικό Ταμείο και οι χώρες θα είναι σε θέση να λάβουν 100 % χρηματοδότηση για συναφή έργα μεταξύ της 1ης Ιουλίου 2020 και της 30ής Ιουνίου 2021. Η ΕΤΕπ θα κινητοποιήσει έως και 40 δισ. ευρώ για χρηματοδοτήσεις, με στόχο τη γεφύρωση δανείων, τις αναστολές καταβολής δόσεων και άλλα μέτρα. Με το πρόγραμμα Sure 100 δισ. ευρώ σε δάνεια διατέθηκαν στα κράτη μέλη για τη στήριξη των εργαζομένων σε βραχυχρόνιες θέσεις εργασίας.
Στην εσωτερική αγορά, ως το κύριο επίτευγμα της ΕΕ, είναι και θα είναι στο επίκεντρο της κοινής αντίδρασης της ΕΕ στην κρίση COVID-19. Η δημιουργία πράσινων ζωνών διασφαλίζει ανοιχτούς διαύλους για τη μεταφορά τροφίμων και ζωτικού ιατρικού και προστατευτικού εξοπλισμού, ενώ παράλληλα λαμβάνονται συντονισμένα μέτρα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι απάτες εις βάρος των καταναλωτών που σχετίζονται με τον κορωνοϊό. Το Ευρωκοινοβούλιο δίνει ιδιαίτερη σημασία στη σωστή, έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών και των καταναλωτών.
Στα 3 δις. ευρώ ανέρχεται η στήριξη έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας και θα κινητοποιηθεί στα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο, για διανομή ιατρικού εξοπλισμού, όπως μάσκες και αναπνευστήρες, χρηματοδοτική στήριξη και συντονισμό της κάλυψης των επιτακτικών αναγκών όπως η διασυνοριακή μεταφορά ιατρικού εξοπλισμού και ασθενών, η στήριξη της κατασκευής κινητών νοσοκομειακών μονάδων. Η Επιτροπή έχει συστήσει μια συμβουλευτική ομάδα COVID-19, αποτελούμενη από επτά εμπειρογνώμονες επιδημιολόγους και ιολόγους της ΕΕ, προκειμένου η ομάδα αυτή να διατυπώσει τις επιστημονικά τεκμηριωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την απόκριση της ΕΕ και για τον συντονισμό των μέτρων διαχείρισης των κινδύνων. Επιπλέον υπάρχει πρόταση ύψους 47,5 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» για τη χρηματοδότηση 17 προεπιλεγμένων ερευνητικών προγραμμάτων προκειμένου να ενισχυθεί η γνώση γύρω από τη νόσο COVID-19 και να βελτιωθεί η κλινική διαχείριση. Μια περαιτέρω πρόσκληση υποβολής προτάσεων, αξίας 45 εκατ. ευρώ, βρίσκεται σε εξέλιξη για τις θεραπευτικές και διαγνωστικές μεθόδους προκειμένου να αντιμετωπιστεί η υφιστάμενη και οι μελλοντικές πανδημίες του κορωνοϊού στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για καινοτόμα φάρμακα. Ποσό ύψους 45 εκατ. ευρώ δαπανήθηκε για τον επαναπατρισμό των Ευρωπαίων πολιτών ανά τον κόσμο λόγω Covid – 19 ενώ παράλληλα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέστησε διαθέσιμα σε χώρες εταίρους 15,6 δις. ευρώ, εκ των οποίων 3,25 δισ. ευρώ προορίζονται για την Αφρική, προκειμένου να συνδράμει στις υγειονομικές και ανθρωπιστικές ανάγκες που σχετίζονται με την COVID-19. Πέραν αυτών το χρονοδιάγραμμα της Ε.Ε. στον ευαίσθητο τομέα της υγείας περιλαμβάνει την παροχή υποστήριξης για τη θεραπεία πλασμαφαίρεσης, πρόσβαση της Ε.Ε. στην ουσία ρεμδεσιβίρη για τη θεραπεία της νόσου Covid-19, ενίσχυση ετοιμότητας για μελλοντικές επιδημικές εξάρσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο προκειμένου να προωθηθούν οι αξιόπιστες και τεκμηριωμένες πληροφορίες, δημιουργήθηκε μια κοινή σελίδα που περιλαμβάνει ειδικές πληροφορίες για να διαψευστούν οι διάφοροι διαδεδομένοι μύθοι που συνδέονται με την πανδημία ενάντια στην παραπληροφόρηση. Σύμφωνα με την έκθεση της επιχειρησιακής ομάδας κατά της παραπληροφόρησης EUvsDisinfo της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, κάποιες από τις ψευδείς πληροφορίες που διακινούνται προέρχονται από πηγές που πρόσκεινται στην «alt-right» των ΗΠΑ, στην Κίνα και στη Ρωσία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το κίνητρο είναι πολιτικό: επιχειρούν να υποσκάψουν την Ευρωπαϊκή Ένωση ή να προκαλέσουν πολιτικές μεταβολές. Όπως τονίζει ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Οthmar Karas, “είναι καθήκον μας ως πολίτες να προστατεύσουμε τους ανθρώπους στην Ευρώπη και τη δημοκρατική κοινωνία που έχουμε δημιουργήσει».
