Από την έντυπη έκδοση
Σημαντικές είναι αλλαγές στον ΕΝΦΙΑ, αλλά και στις φορολογίες μεταβιβάσεων, κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών, που ισχύουν από φέτος στο πλαίσιο εξορθολογισμού του συστήματος της φορολογίας κεφαλαίου. Ειδικότερα, βάσει των νόμων 4474/2017 και 4484/2017, που ψηφίστηκαν από τη Βουλή τον περασμένο Ιούνιο και Αύγουστο αντίστοιχα, προβλέπονται νέες εξαιρέσεις από τον ΕΝΦΙΑ, η αναστολή του συμπληρωματικού φόρου για τη διετία 2017 – 2018 στα αγροτεμάχια, αλλά ακόμη και η απαλλαγή από φόρο κτήσης κερδών τα χρηματικά ή και τα κάθε είδους έπαθλα που προσφέρονται μέσω προγράμματος δημοσίων κληρώσεων στους τυχερούς που πραγματοποιούν συναλλαγές με τη χρήση μέσων πληρωμής με κάρτα ή με άλλο ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής, για την αγορά αγαθών ή τη λήψη υπηρεσιών, τη γνωστή «Λοταρία», που πρόκειται να ξεκινήσει το προσεχές διάστημα.
Αναλυτικότερα, με την υπ’ αριθμ. ΠΟΛ. 1138/13.9.2017 εγκύκλιο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, κοινοποιήθηκαν αρμοδίως οι διατάξεις των άρθρων 10, 13 και 14 του ν. 4474/2017 και των διατάξεων των άρθρων 13, 15, 52, 72, 76 και 79 του ν. 4484/2017, ενώ δόθηκαν και οι κατωτέρω διευκρινίσεις για θέματα φορολογίας κεφαλαίου:
1. ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 10, 13 ΚΑΙ 14 ΤΟΥ Ν. 4474/2017 «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/2376 και άλλες διατάξεις»
1.1. Άρθρο 10 – «Φορολογικές διατάξεις για τις θυγατρικές της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. και την Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων (Ε.Ο. και Κ.)»
Σύμφωνα με τις παραγράφους 4, 5, και 6 του άρθρου αυτού η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ Α.Ε.) απαλλάσσεται από 1.1.2016 τόσο από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) όσο και από τον ΕΝΦΙΑ. Υπενθυμίζουμε ότι το συγκεκριμένο νομικό πρόσωπο απαλλασσόταν από τον ΕΝΦΙΑ για τα έτη 2014-2015 (ήδη με την αρχική διατύπωση της περ. α της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 4223/2013) όχι όμως και από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9).
Σύμφωνα με τις παραγράφους 5 και 6 του ιδίου άρθρου από το έτος 2017 απαλλάσσονται από τον ΕΝΦΙΑ τα ακίνητα που ανήκουν στην Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων, η οποία όμως υποχρεούται σε υποβολή Ε9 όταν μεταβάλλεται η περιουσιακή της κατάσταση.
1.2. Άρθρο 13 – «Ρυθμίσεις θεμάτων φορολογίας κατοχής ακινήτων»
1.2.1. Με την παράγραφο 2 του άρθρου αυτού παρατείνεται για δύο (2) έτη (2017 και 2018) η αναστολή επιβολής συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ για τα αγροτεμάχια που ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα.
1.2.2. Από την 1η Ιανουαρίου 2017
α. ΕΝΦΙΑ στην ακίνητη περιουσία πτωχού:
* Ο σύνδικος της πτώχευσης δεν είναι πλέον υποκείμενος στον ΕΝΦΙΑ, παραμένει όμως υπόχρεος σε υποβολή της δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) στο όνομα του πτωχού (παράγραφος 1).
* Η δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) υποβάλλεται από το σύνδικο της πτώχευσης στο όνομα του πτωχού (παράγραφος 7).
* Κατά τη χορήγηση του πιστοποιητικού του άρθρου 54Α του ν. 4174/2013 για ακίνητο, το οποίο ανήκει σε πτωχό, καταργείται η υποχρέωση ρύθμισης οφειλών ΕΝΦΙΑ ή ΦΑΠ για τυχόν άλλα ακίνητα πλην εκείνων για τα οποία ζητείται το πιστοποιητικό. Διατηρείται όμως η υποχρέωση εξόφλησης του επιμεριστικά αναλογούντος φόρου του συγκεκριμένου ακινήτου πριν την εκποίησή του (παράγραφοι 3 και 4).
* Προς διευκόλυνση των συναλλαγών, ειδικά για τα έτη 2012 έως και 2016 για τη χορήγηση του πιστοποιητικού του άρθρου 54Α, εφόσον δεν έχει υποβληθεί δήλωση για ακίνητο από τον υπόχρεο σε δήλωση, η δήλωση για το ακίνητο αυτό υποβάλλεται από τον κατά το χρόνο χορήγησης του πιστοποιητικού σύνδικο της πτώχευσης στο όνομα του πτωχού, και για τα έτη για τα οποία δεν είχε ακόμα διοριστεί ως σύνδικος (παράγραφος 8).
β. Χορήγηση πιστοποιητικού ΕΝΦΙΑ για κληρονομιαία περιουσία
Κατά τη σύνταξη συμβολαιογραφικής πράξης αποδοχής κληρονομιάς, για τα έτη κατά τα οποία υπόχρεος ήταν ο κληρονομούμενος, το πιστοποιητικό χορηγείται εφόσον έχει καταβληθεί ο φόρος, ΕΝΦΙΑ ή/και ΦΑΠ, που αναλογεί στο ποσοστό ή στο δικαίωμα του ακινήτου που κληρονομείται ή εφόσον ο κληρονομούμενος έχει νόμιμα απαλλαγεί από τον φόρο γι’ αυτό. Διευκρινίζεται ότι σε αυτές τις περιπτώσεις για τη χορήγηση του πιστοποιητικού πρέπει να έχει καταβληθεί ο φόρος που αναλογεί στο κληρονομιαίο ποσοστό (π.χ., ο φόρος που αναλογεί στο 75% επί όλων των ακινήτων σε περίπτωση εξ αδιαθέτου διαδοχής) ή στο δικαίωμα (π.χ., ο φόρος που αναλογεί στην αξία ενός μόνο ακινήτου σε περίπτωση διαδοχής με διαθήκη) που κληρονομείται από τον κληρονόμο, χωρίς να απαιτείται η ρύθμιση του φόρου για τα υπόλοιπα ακίνητα ή ποσοστά ακινήτων ή δικαιώματα του κληρονομούμενου (παράγραφοι 3 και 4).
γ. Χορήγηση πιστοποιητικού ΕΝΦΙΑ σε ειδικές περιπτώσεις μεταβίβασης ακινήτων
Σε περίπτωση μεταβίβασης με αντάλλαγμα του συνόλου της ακίνητης περιουσίας φυσικού ή νομικού προσώπου, εφόσον το συνολικά οφειλόμενο ποσό κύριων και πρόσθετων φόρων και προσαυξήσεων αποδίδεται, επί ποινή ακυρότητας από το συμβολαιογράφο μέσα στην προθεσμία των τριών εργάσιμων ημερών, χορηγείται ένα ενιαίο πιστοποιητικό ΕΝΦΙΑ (που περιλαμβάνει όλα τα ακίνητα), χωρίς να απαιτείται να έχει προηγηθεί ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών από ΕΝΦΙΑ ή και ΦΑΠ (παράγραφος 5).
δ. Χορήγηση πιστοποιητικού ΕΝΦΙΑ για δικαστική χρήση
Για το παραδεκτό της συζήτησης ενώπιον δικαστηρίου εμπράγματης αγωγής επί ακινήτου προσκομίζεται από τον ενάγοντα, όταν αυτός είναι και υπόχρεος σε ΕΝΦΙΑ, πιστοποιητικό ότι το ίδιο ακίνητο περιλαμβάνεται στη δήλωση ΕΝΦΙΑ ή και ΦΑΠ, κατά περίπτωση, για τα πέντε προηγούμενα έτη, χωρίς να απαιτείται πλέον η καταβολή ΕΝΦΙΑ ή του ΦΑΠ του ακινήτου ούτε η ρύθμιση των υπόλοιπων χρεών ΕΝΦΙΑ ή ΦΑΠ (παράγραφος 6).
Για όλες τις περιπτώσεις α, β, γ και δ αναμένεται να εκδοθεί απόφαση καθορισμού των νέων υποδειγμάτων πιστοποιητικών του αρ. 54Α ν. 4174/2013, σύμφωνα με τις νέες διατάξεις. Μέχρι την έκδοση της εν λόγω απόφασης το πιστοποιητικό των περιπτώσεων αυτών θα εκδίδεται σύμφωνα με την περίπτωση vii της παραγράφου 5 του άρθρου 1 της απόφασης ΠΟΛ. 1004/2.1.2015, η οποία προστέθηκε με την παράγραφο 1 της απόφασης ΠΟΛ. 1002/2017.
1.3. Άρθρο 14 – «Τροποποίηση του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια»
Με τη διάταξη του άρθρου 14 τροποποιούνται τα δύο τελευταία εδάφια της παραγράφου 1 της ενότητας Α’ του άρθρου 26 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια (στο εξής ΚΔΦΚΔ), ο οποίος κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2961/2001, που αφορά την απαλλαγή πρώτης κατοικίας στην αιτία θανάτου κτήση, και ορίζεται ότι δικαιούχοι της απαλλαγής δύνανται να είναι όχι μόνο οι Έλληνες και οι πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και οι πολίτες των χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), (Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία), ανεξαρτήτως αν είναι μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδος ή όχι. Η νέα διάταξη ισχύει για υποθέσεις στις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννιέται από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, δηλαδή από 7-6-2017, και επεκτείνεται και στην απαλλαγή πρώτης κατοικίας αιτία γονικής παροχής, με βάση την παράγραφο 1 της ενότητας Α’ του άρθρου 43 ΚΔΦΚΔ, το οποίο παραπέμπει για την εφαρμογή του στους όρους και τις προϋποθέσεις της ενότητας Α’ του άρθρου 26. Οι λοιπές προϋποθέσεις, όροι και περιορισμοί της απαλλαγής εξακολουθούν να ισχύουν.
2. ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 13, 15, 52, 72, 76 και 79 του ν. 4484/2017 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/881 και άλλες διατάξεις».
2.1. Άρθρο 13 – «Τροποποίηση άρθρων 3 και 7 του ν. 4223/2013»
Με τις διατάξεις του άρθρου 13 τροποποιούνται οι διατάξεις των άρθρων 3 και 7 του ν. 4223/2013.
Συγκεκριμένα, με την παράγραφο 1 του άρθρου 13 ορίζεται ότι απαλλάσσονται από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) για τα έτη 2017 και 2018 τα κτίσματα μετά του αναλογούντος σε αυτά οικοπέδου, τα οποία βρίσκονται στις δημοτικές ενότητες του Δήμου Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και στη νήσο Κω και έχουν αποδεδειγμένα υποστεί ζημιές από το σεισμό της 12ης Ιουνίου 2017 και το σεισμό της 21ης Ιουλίου 2017 αντίστοιχα. Η απαλλαγή αυτή θα χορηγηθεί από την αρμόδια ΔΟΥ, μετά από αίτηση – υπόδειγμα του φορολογούμενου, με την προσκόμιση των οικείων παραστατικών. (Θα εκδοθεί σχετική απόφαση.)
Με την παράγραφο 2 του ιδίου άρθρου ορίζεται ότι οι εκπτώσεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 7 του ν. 4223/2013 από τον ΕΝΦΙΑ, οι οποίες χορηγήθηκαν στα φυσικά πρόσωπα με την πρώτη ηλεκτρονική έκδοση δήλωσης ΕΝΦΙΑ – πράξης διοικητικού προσδιορισμού φόρου έτους 2017, επανεξετάζονται μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2018 και, σε περίπτωση νέων στοιχείων που προκύπτουν από τις δηλώσεις εισοδήματος φορολογικού έτους 2016, οι οποίες υποβάλλονται μεν εμπρόθεσμα αλλά μετά την πρώτη ηλεκτρονική έκδοση των πράξεων διοικητικού προσδιορισμού ΕΝΦΙΑ έτους 2017, εκδίδεται νέα δήλωση ΕΝΦΙΑ – πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου για το έτος αυτό.
2.2. Άρθρο 15 – «Τροποποίηση του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια»
Με τη διάταξη του άρθρου 15 τροποποιείται η περίπτωση β’ της παρ. 3 του άρθρου 25 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια και ορίζεται ότι υπόκεινται σε αυτοτελή φορολόγηση με συντελεστή 0,5% οι κτήσεις λόγω κληρονομιάς ή κληροδοσίας προς τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα, τα οποία υπάρχουν ή συνιστώνται νόμιμα στην Ελλάδα ή στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), και προς τα λοιπά αντίστοιχα αλλοδαπά με τον όρο της αμοιβαιότητας καθώς και οι περιουσίες του άρθρου 50 του ν. 4182/2013 (Α’ 185), εφόσον επιδιώκουν αποδεδειγμένα σκοπούς εθνικούς ή θρησκευτικούς ή φιλανθρωπικούς ή εκπαιδευτικούς ή πολιτιστικούς ή γενικά επωφελείς για την κοινωνία εν όλω ή εν μέρει, κατά την έννοια του άρθρου 1 του ν. 4182/2013.
Συγκεκριμένα με την ανωτέρω διάταξη διευρύνεται ο κύκλος των μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικών προσώπων που φορολογούνται με τον ευνοϊκό φορολογικό συντελεστή 0,5% για την αιτία θανάτου απόκτηση περιουσίας, ο οποίος από 1.8.2017 καταλαμβάνει και τα αντίστοιχα νομικά πρόσωπα που είναι εγκατεστημένα σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) και φορολογούνται στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από τη συνδρομή του όρου της αμοιβαιότητας. Τα ανωτέρω έχουν εφαρμογή και στην κτήση περιουσίας αιτία δωρεάς με βάση τη διάταξη της περίπτωσης α’ Ενότητας Β’ του άρθρου 43 του Κώδικα.
Επί της ουσίας δηλαδή με το άρθρο 15 καταργείται η προϋπόθεση του όρου της αμοιβαιότητας, η οποία έπρεπε υποχρεωτικά να συντρέχει προκειμένου να τύχουν του ευνοϊκού συντελεστή 0,5% όλα ανεξαιρέτως τα αλλοδαπά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (τα αντίστοιχα με τα ελληνικά) και περιορίζεται αυτή μόνο στα αντίστοιχα αλλοδαπά νομικά πρόσωπα, που είναι εγκατεστημένα σε τρίτες χώρες (πλην της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΕΟΧ).
Τέλος, στη διάταξη μνημονεύεται ο νέος νόμος 4182/2013 (που αντικατέστησε τον α.ν. 2039/1939), στο άρθρο 1 του οποίου ορίζεται ο κοινωφελής σκοπός, ενώ στο άρθρο 50 περιλαμβάνονται τα αφορώντα τη σύσταση κοινωφελούς ιδρύματος ή αυτοτελούς περιουσίας για την εξυπηρέτηση κοινωφελούς σκοπού.
Εν όψει των ανωτέρω, εφόσον καταλειφθεί περιουσία αιτία θανάτου ή δωρεάς σε αλλοδαπό νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εγκατεστημένο σε χώρα της Ε.Ε. ή του ΕΟΧ, η οποία φορολογείται στην Ελλάδα, δεν θα τεθεί πλέον ως προϋπόθεση υπαγωγής του στο μειωμένο συντελεστή 0,5% η ύπαρξη όρου αμοιβαιότητας για τα αντίστοιχα ελληνικά νομικά πρόσωπα, αλλά θα φορολογηθεί αυτό με συντελεστή 0,5% άνευ ετέρου (εφόσον βέβαια συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του νόμου).
Οι ρυθμίσεις του άρθρου 15 ισχύουν από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, δηλαδή εφαρμόζονται σε υποθέσεις στις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννιέται από 1/8/2017.
2.3. Άρθρο 52 – «Τροποποίηση διατάξεων του ν. 4446/2016 (Α’ 240/2016)».
Με τις διατάξεις του άρθρου 52 παρατείνεται για χρονικό διάστημα δώδεκα μηνών από την 22α Δεκεμβρίου 2016 η προθεσμία χορήγησης αποδεικτικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας καθώς και Πιστοποιητικού Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) στην ανώνυμη εταιρεία ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΒΕΕ, με τους όρους του άρθρου 125 του ν. 4446/2016.
Συγκεκριμένα (όσον αφορά τα θέματα ΕΝΦΙΑ) χορηγούνται, κατά παρέκκλιση κάθε γενικής και ειδικής διάταξης για το ως άνω χρονικό διάστημα στην ως άνω εταιρεία πιστοποιητικά της Φορολογικής Διοίκησης, με τα οποία βεβαιώνεται ότι τα δύο γήπεδα, που βρίσκονται στη θέση «Βλύχα» ή «Στενά» ή «Φαρδιά Βλύχα» του Δήμου Ελευσίνας της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής της Περιφέρειας Αττικής, περιλαμβάνονται στις δηλώσεις Φόρου Ακίνητης Περιουσίας, καθώς και του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων, χωρίς να απαιτείται η εξόφληση του αναλογούντος φόρου.
Τονίζεται ότι από το ποσοστό επτά τοις εκατό (7%) του συμφωνημένου τιμήματος, που παρακρατείται υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, εξοφλούνται κατά προτεραιότητα οι αναλογούντες Φόρος Ακίνητης Περιουσίας και Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) για τα συγκεκριμένα ακίνητα.
2.4. Άρθρο 72 – «Φορολογία κερδών από τυχερά παίγνια»
Με τις διατάξεις του άρθρου 72 τροποποιείται το άρθρο 59 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 59 προστίθεται παράγραφος 2, με την οποία ορίζεται ότι απαλλάσσονται από το φόρο κτήσης κερδών από τυχερά παίγνια τα έπαθλα τα οποία προσφέρονται στο πλαίσιο του άρθρου 70 του ν. 4446/2016, δηλαδή τα χρηματικά ή και τα κάθε είδους έπαθλα που προσφέρονται μέσω προγράμματος δημοσίων κληρώσεων στους τυχερούς που πραγματοποιούν συναλλαγές με τη χρήση μέσων πληρωμής με κάρτα ή με άλλο ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής, για την αγορά αγαθών ή τη λήψη υπηρεσιών.
2.5. Άρθρο 76 – «Τροποποίηση του άρθρου 8 του ν. 4223/2013».
Με τις διατάξεις του άρθρου 76 καθορίζονται οι δόσεις καταβολής του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) για το έτος 2017. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι η πρώτη δόση ΕΝΦΙΑ καταβάλλεται μέχρι την 29η Σεπτεμβρίου 2017 και η τελευταία μέχρι και την 31η Ιανουαρίου 2018.
2.6. Άρθρο 79 – «Μητρώο Αξιών Μεταβιβάσεων Ακινήτων»
Με τη διάταξη του άρθρου 79 δημιουργείται στο Υπουργείο Οικονομικών ένα Μητρώο Αξιών Μεταβιβάσεων Ακινήτων (σε ηλεκτρονική μορφή), στο οποίο καταχωρούνται μεταβιβάσεις που διενεργήθηκαν μετά την 1η Μαρτίου 2017, με αποκλειστικό σκοπό την εξαγωγή στατιστικών συμπερασμάτων και την παρακολούθηση της αγοράς ακινήτων.
