Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση στο πλαίσιο της ετήσιας γενικής συνέλευσης του ΣΕΒ, είχαν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον CEO της Pfizer, Αλμερτ Μπουρλά και τον πρόεδρο του ΣΕΒ, Δημήτρη Παπαλεξόπουλο.
Αρχικά ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος έθεσε το πλαίσιο της συζήτησης, με έξι άξονες: καινοτομία, δεξιότητες, πράσινη ανάπτυξη, ψηφιακός μετασχηματισμός, αναβάθμιση βιομηχανίας, προσέγγιση κοινωνίας και επιχειρήσεων. Τους άξονες αυτές επιχείρησε να φωτίσει η εξέλιξη τις συζήτησης μέσα από τρεις πλευρές προσέγγισης, την πολιτική, την επιστημονική και την επιχειρηματική, με τους τρεις ομιλητές να παίρνουν αντίστοιχα θέσεις.
Ο πρόεδρος του ΣΕΒ επεσήμανε αρχικά, ότι απαιτούνται τομές και αλλαγές, αλλά υπάρχει εμπιστοσύνη στην προοπτική. «Όσοι πίστευαν ότι η κρίση θα ήταν το έναυσμα για μια αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας μας, δεν έχουν ακόμη δικαιωθεί» τόνισε, εντοπίζοντας ωστόσο στοιχεία κινητικότητας σε μια κατεύθυνση ανάπτυξης, όπως οι νεοφυείς επιχειρήσεις, επιχειρήσεις εδραιωμένες που επενδύουν στο πράσινο μέλλον, ηγετικές παγκόσμιες επιχειρήσεις που δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα, νέοι που επιστρέφουν. Διαπίστωσε επίσης συναντίληψη σε κάποιες γενικές κατευθύνσεις, όπως ότι η επιχειρηματικότητα έχει να προσφέρει και είναι μέρος της λύσης, αλλά και ότι όλοι έχουμε να κερδίσουμε όταν βιομηχανία και κοινωνία λειτουργούν μαζί.
«Ο στόχος είναι να προχωρήσουμε μπροστά με τους καλύτερους και ο χρόνος είναι τώρα», τόνισε ο κ. Παπαλεξόπουλος, υπογραμμίζοντας ωστόσο πως το τι πρέπει να κάνουμε δεν είναι απλό και μονοσήμαντο.
Οι συνθήκες είναι κατάλληλες για να κάνουμε ένα άλμα προόδου
Στην αρχική τοποθέτησή του, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στάθηκε στην έννοια της οικονομικής και κοινωνικής προόδου, που όπως είπε, είναι ευρύτερος όρος από την οικονομική ανάπτυξη – και τόνισε πως «οι συνθήκες είναι κατάλληλες για να κάνουμε ένα άλμα προόδου».
Επισημαίνοντας πως μέσα στο 2022 θα καλύψουμε το χαμένο έδαφος της πανδημίας, ο πρωθυπουργός τόνισε πως η ανάπτυξη πρέπει να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά: θα ενσωματώνει και θα μετατρέπει σε συγκριτικά πλεονεκτήματα την ψηφιακή επανάσταση και την ανάγκη να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, υπογραμμίζοντας επίσης πως μιλάμε για μια «ανάπτυξη που θα περιορίζει τις ανισότητες». Έχοντας δε, αφομοιώσει διδάγματα από το εξωτερικό αλλά και από την κρίση, γνωρίζουμε ποια πρέπει να είναι τα θεμέλια.
Τρεις μεγάλοι στόχοι
Ο κ. Μητσοτάκης μίλησε για τους τρεις μεγάλους στόχους που είχε η κυβέρνηση όταν ξεκίνησε τη θητεία της: Για την αλλαγή της μακροοικονομικής πολιτικής, ένα πεδίο στο οποίο η πανδημία άλλαξε τα πάντα. Για τις διαρθρωτικές αλλαγές που ήταν η δεύτερη πρόκληση. «Εκεί και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, κάναμε σημαντικά βήματα. Τώρα θα πατήσουμε περισσότερο γκάζι και όχι περισσότερο φρένο». Αναφέρθηκε και στην τρίτη πρόκληση, που αφορούσε το τραπεζικό σύστημα, όπου έχουν γίνει σημαντικές παρεμβάσεις και αλλαγές, με αποτέλεσμα το τοπίο να είναι και εκεί καλύτερο.
Η χώρα είναι πολύ καλά τοποθετημένη για το μεγάλο αναπτυξιακό άλμα, με μεγαλύτερη αξιοπιστία και νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, είπε ο πρωθυπουργός, ενώ το χάσμα επενδύσεων είναι ο μεγάλος ασθενής που θα μπορέσουμε να θεραπεύσουμε.
Ο Άλμπερτ Μπουρλά, τόνισε ότι η πανδημία προκάλεσε μια μεγάλη κρίση σε όλες τις χώρες του κόσμου, αναγνώρισε ως πολύ εύστοχο το σύνθημα «Επενδύουμε στο εμείς, χτίζουμε μέλλον» της συνέλευσης του ΣΕΒ και τόνισε πως η Ελλάδα έχει το ταλέντο και τη δυναμική, και πως πρέπει να στηρίζουμε τους νέους.
Στους έξι θεματικούς άξονες της συζήτησης τοποθετήθηκαν ως εξής οι ομιλητές:
Καινοτομία
Ο κ. Παπαλεξόπουλος τόνισε πως η καινοτομία στοχεύει σε υψηλότερο βιοτικό επίπεδο, ανταγωνιστικότητα και καλύτερες θέσεις εργασίες και τόνισε πως «χτίζουμε μέσω αυτής προς τη μείωση των ανισοτήτων». Αναγνώρισε παθογένειες, όπως ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν αναπτύσσει επαρκώς τις δεξιότητες που συνδέονται με την καινοτομία, αλλά και μια θετική δυναμική που συνδέεται με αισιόδοξες προοπτικές.
Ο πρωθυπουργός ξεκίνησε την παρέμβασή του με τρεις παρατηρήσεις: Εξέφρασε την ικανοποίησή του για το ότι μέσα στην κρίση ξεκίνησε και αναπτύσσεται δυναμικά ένα οικοσύστημα καινοτομίας, «το οποίο έχει όλα τα χαρακτηριστικά σήμερα, ώστε να μπορέσει να γίνει πολύ μεγαλύτερο από αυτό που εσείς περιγράψατε σε επίπεδο αριθμών», όπως είπε στον πρόεδρο του ΣΕΒ. Προσδιόρισε τα χαρακτηριστικά του και μίλησε για μια μαγιά ανθρώπων που βλέπουν την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία ως ένα τρόπο δράσης, διαφορετικό σε σχέση με προηγούμενα χρόνια.
Δεύτερη παρατήρηση του πρωθυπουργού, ήταν ότι είναι σημαντικό να στηρίξουμε την καινοτομία σε επίπεδο οργανωμένων επιχειρήσεων. «Η καινοτομία δεν είναι επιλογή, είναι μονόδρομος επιβίωσης», τόνισε.
Είπε ακόμη ως τρίτη παρατήρηση ότι δεν καινοτομούν μόνο επιχειρήσεις. Καινοτομεί και το κράτος – δεν μιλάμε μόνο για έξυπνη επιχειρηματικότητα αλλά και για έξυπνο κράτος. Έκανε ξεχωριστή αναφορά στη δημιουργία ενός οικοσυστήματος καινοτομίας στο χώρο της παλιάς ΧΡΩΠΕΙ. Είπε ακόμη, ότι η καινοτομία είναι και θέμα γνώσεων και θέμα δεξιοτήτων, αλλά κάτι πρέπει να βλέπουν οι επιχειρήσεις όπως η Pfizer που αποφασίζουν να επενδύσουν εδώ.
Μιλώντας από τη δική του πλευρά, ο CEO της Pfizer στον οποίο ζητήθηκε να αξιολογήσει τη δυνατότητα της Ελλάδας να καινοτομεί, είπε πως συμφωνεί ότι το κράτος πρέπει να συμβάλει δημιουργώντας ένα πλαίσιο, αλλά η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι αυτή που θα προχωρήσει τις εξελίξεις.
Ανέφερε πως εκείνοι που αξιολογούν το πού θα κάνουν μία επένδυση, έχουν μια ολιστική εικόνα, τόνισε ότι μιλάμε για ανταγωνιστικό περιβάλλον αλλά και ότι το πιο σημαντικό απ’ όλα, ειδικά για επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας, είναι αν πιστεύεις ότι μπορείς να βρεις το ανθρώπινο δυναμικό στη χώρα και αν πιστεύεις ότι η επένδυσή σου θα είναι καλοδεχούμενη.
Ο κ. Μπουρλά αναφέρθηκε ειδικότερα στην επένδυση της Θεσσαλονίκης, επισημαίνοντας πως «η Θεσσαλονίκη τράβηξε την επένδυσή μας με το σπαθί της». Μίλησε για τεράστια δεξαμενή εξειδικευμένων ανθρώπων και διαφορετική πολιτική φιλοσοφία στη χώρα σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο και είπε: «Βρήκα αυτό που περίμενα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι».
Δεξιότητες
Ο κ. Παπαλεξόπουλος τόνισε ότι το ανθρώπινο δυναμικό μας είναι από τα μεγάλα μας ατού, αλλά το χάσμα δεξιοτήτων είναι από τις πιο δυσεπίλυτες προκλήσεις στη χώρα μας. Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν ανταποκρίνεται στο φάσμα των προκλήσεων, ενώ πολλές επιχειρήσεις δεν επενδύουν επαρκώς στην κατάρτιση και τη διά βίου μάθηση, υποστήριξε. Αναφέρθηκε επίσης στο κρίσιμο θέμα της τεχνικής εκπαίδευσης και των soft skills, υπογραμμίζοντας την ανάγκη προσαρμογής προτύπων και αλλαγών.
Μιλώντας πρώτος για την επένδυση που έκανε η εταιρία του στη χώρα μας, ο Άλμπερτ Μπουρλά είπε: «Λάβαμε περίπου 10.000 βιογραφικά κι έχουμε προσλάβει 400-450 άτομα, των οποίων το 15% ήταν Έλληνες που ήθελαν να γυρίσουν από το εξωτερικό και έψαχναν μία σοβαρή δουλειά».
Ο ίδιος υπογράμμισε την ανάγκη να υπάρξει αλλαγή νοοτροπίας και προτύπων και πρόσθεσε: «Αυτό που ξέρω είναι ότι στην Ελλάδα έχουμε πολύ λιγότερους νέους που θέλουν να τολμήσουν και να πάρουν το ρίσκο να προσπαθήσουν κάτι διαφορετικό».
Ο πρωθυπουργός υπογράμμισε την ασυνέχεια μεταξύ των αναγκών της αγοράς εργασίας και της προσφοράς των γνώσεων – δεξιοτήτων, που όπως είπε όμως, δεν είναι φαινόμενο ελληνικό αλλά παγκόσμιο.
Ανέφερε πως πάνω από 2 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης θα κατευθυνθούν ακριβώς σε μια διαδικασία σύνδεσης, αλλά και πως η μεγάλη πρόκληση αφορά τη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Μίλησε για την ανάπτυξη των soft skills και την ξεχωριστή σημασία της τεχνικής εκπαίδευσης για επαγγελματική αποκατάσταση, κάτι που είναι στο επίκεντρο και της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που προωθείται.
«Πρέπει να αποκαταστήσουμε την αξιοπρέπεια της εργασίας, η οποία δεν συνδέεται κατ’ ανάγκη με ένα πτυχίο» είπε χαρακτηριστικά, καθώς και ότι «δεν μπορούμε να βλέπουμε τους φοιτητές της τεχνικής εκπαίδευσης ως παιδιά ενός κατώτερου θεού».
Πράσινη μετάβαση και πράσινη ανάπτυξη
Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) τόνισε πως από την πλευρά τους, τα μέλη του στηρίζουν την πρωτοβουλία της Ευρώπης να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος μέχρι το 2050.
Στην τοποθέτησή του, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στους στόχους για μείωση των εκπομπών έως το 2030 και τον στόχο του 2050, που έχουν τεθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ξεχωριστή αναφορά έκανε στο κρίσιμο θέμα των τιμών στον τομέα της ενέργειας, επισημαίνοντας ταυτόχρονα πως η πρόκληση αυτή θα συνδυαστεί και με την καινοτομία και θα εξαρτηθεί πάρα πολύ από τον τρόπο με τον οποίο θα είναι συνδεδεμένες οι αγορές μας.
Ο κ. Μητσοτάκης υπογράμμισε τη σημασία του να εξασφαλιστούν ανταγωνιστικές τιμές από την πλευρά της βιομηχανίας, αλλά και ότι τα ευάλωτα νοικοκυριά θα έχουν επίσης πρόσβαση. Είπε πως αναμένουμε στις 15 Ιουλίου τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αναφέρθηκε στην ανάγκη να προστατευθεί από τον αθέμιτο ανταγωνισμό η ευρωπαϊκή βιομηχανία.
Ο κ. Μπουρλά είπε πως υπάρχουν μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε, όχι μόνο από την εμπειρία του κορωνοϊού, αλλά και από ολόκληρη την ιστορία για την πράσινη ανάπτυξη. Παραδέχθηκε ότι βλέπει το ποτήρι «μάλλον μισογεμάτο» και τόνισε πως οι ευκαιρίες που θα δημιουργηθούν όταν ακολουθήσουμε μία τέτοια κατεύθυνση, θα υπερκεράσουν τα προβλήματα που θα προκύψουν στη σημερινή οικονομία.
Ψηφιακή επανάσταση
Στην εισαγωγική τοποθέτησή του, ο κ. Παπαλεξόπουλος τόνισε ότι κάναμε μεγάλα βήματα μπροστά στη διάρκεια της πανδημίας, με τρανό παράδειγμα το σύστημα του εμβολιασμού. Επεσήμανε ωστόσο, ότι με ανάλογη προσαρμοστικότητα πρέπει να πάμε ακόμη πιο γρήγορα. «Άλλοι πάνε πολύ πιο γρήγορα» είπε και πρόσθεσε πως «η ταχύτερη ψηφιακή προσαρμογή απαιτεί ολιστικό πλαίσιο ανάπτυξης».
Ο πρωθυπουργός, λαμβάνοντας το λόγο, τόνισε πως μες στην πανδημία διαπιστώσαμε ότι και μικρές επιχειρήσεις έκαναν μεγάλα βήματα και υπογράμμισε πως η μεγάλη πρόκληση αφορά την ψηφιοποίηση του κράτους. Υπογράμμισε πως η καλή προετοιμασία και το καλό σχέδιο υλοποίησης είναι τα κλειδιά για μια καλή πορεία και ανέφερε πως «τουλάχιστον δύο χρόνια πριν γίνουμε κυβέρνηση δουλεύαμε σε αυτή τη διαδικασία κι έτσι μπορέσαμε γρήγορα, δημιουργώντας ένα οριζόντιο υπουργείο για την ψηφιακή διακυβέρνηση, να τα καταφέρουμε».
«Δεν έχουμε πρόθεση να αφήσουμε την ευκαιρία να κάνουμε ένα ψηφιακό άλμα να πάει χαμένη», είπε χαρακτηριστικά και τόνισε την καλή συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. «Επειδή ξέρουμε πώς να το κάνουμε, είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το επόμενο άλμα», είπε συμπερασματικά.
Ο κ. Μπουρλά τόνισε ότι ο τρόπος που έγινε ο εμβολιασμός στην Ελλάδα ήταν πάρα πολύ καλύτερος σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, συγκρίνοντας στοιχεία από τους δικούς του ανθρώπους που έκαναν το εμβόλιο στην Ελλάδα και άλλους που το έκαναν στην Αμερική.
Μίλησε για τις νέες προκλήσεις και τις προοπτικές που ανοίγονται από τη «σύγκρουση» για παράδειγμα της βιολογίας με τις ψηφιακές τεχνολογίες. «Αυτό που φτιάχνουμε στη Θεσσαλονίκη είναι ένα κέντρο που θα ασχοληθεί με όλες τις δραστηριότητες, αλλά θα επικεντρωθεί και στη βιολογική έρευνα μέσω ψηφιακής τεχνολογίας». Πρόσθεσε ακόμη, ότι «η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργεί τις περισσότερες προοπτικές για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων» αλλά και ότι «το μεγάλο στοίχημα είναι η ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα κι είναι κάτι που θα παίξει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας».
Βιομηχανία και σύγχρονη βιομηχανική πολιτική
Ο κ. Παπαλεξόπουλος, στη θεματική αυτή, αναφέρθηκε σε παραμέτρους που, όπως είπε, είναι λίγο-πολύ γνωστές για τη βιομηχανία και σε άλλες (όπως το πώς λειτουργεί και τι χρειάζεται για να πετύχει στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον σήμερα η βιομηχανία), που είναι λιγότερο γνωστές.
Για να πετύχουμε τον στόχο που έχουμε συμφωνήσει, δεν αρκεί να άρουμε τις αγκυλώσεις που λειτουργούν ανασταλτικά στην ανταγωνιστικότητα. Χρειάζεται ολοκληρωμένη στρατηγική, με ενίσχυση συγκεκριμένων κλάδων και clusters, υπογράμμισε στη συνέχεια.
Ο πρωθυπουργός μίλησε για τις αλλαγές, όχι μόνο στη φορολόγηση των κερδών, αλλά και στη φορολόγηση της εργασίας και στα ειδικά φορολογικά κίνητρα για ενίσχυση των επενδύσεων. Είπε επίσης, πως το κόστος της ενέργειας είναι ένα από τα ζητήματα που σίγουρα απασχολούν, όπως και η στήριξη της καινοτομίας με ειδικά κίνητρα.
«Μεγάλη σημασία αποδίδω στις υποδομές, για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε τη στρατηγική θέση της χώρας, είτε μιλάμε για λιμάνια, είτε για σιδηροδρομικές συνδέσεις, ώστε το κράτος να έλθει και να χτίσει το δίκτυο υποδομών που η βιομηχανία χρειάζεται», επεσήμανε.
Αναγνώρισε ακόμη, πως στη συνέχεια απαιτούνται στοχευμένες παρεμβάσεις ανά κλάδο, αλλά και ότι η εργατική νομοθεσία έχει και αυτή τη σημασία της. «Δημιουργούμε ένα πλαίσιο που προσαρμόζεται στις επιταγές της εποχής», τόνισε.
Στη δική του τοποθέτηση ο κ. Μπουρλά, κληθείς να σχολιάσει εάν πιστεύει στην έννοια των clusters, είπε χαρακτηριστικά πως στην Ευρώπη δαπανώνται περίπου 40 δισ. δολάρια για ιατροφαρμακευτική έρευνα. Η Ελλάδα διαθέτει περίπου 50 εκατομμύρια, και αυτό σημαίνει ότι με βάση τον πληθυσμό της είναι 20 φορές παρακάτω στον τομέα.
Σχέση επιχειρήσεων και κοινωνίας
Στην τελευταία θεματική ενότητα, ο κ. Παπαλεξόπουλος υπογράμμισε την ανάγκη οικοδόμησης μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης. Είπε πως η επιχειρηματικότητα είναι μέρος της λύσης, αν και στον αντίποδα καλά κρατούν ορισμένα αρνητικά στερεότυπα, όπως η καχυποψία για τις επιχειρήσεις. Αλλά και ότι «η προσέγγιση κοινωνίας και επιχειρήσεων συνιστά πρόκληση. Ως ΣΕΒ, θέλουμε να ηγηθούμε διά του παραδείγματος, να χτίσουμε εμπιστοσύνη σε ένα περιβάλλον διαφάνειας».
Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στη νέα συμφωνία αλήθειας μεταξύ κράτους και πολιτών για την οποία είχε δεσμευθεί, και τόνισε πως υπάρχει μια μεγαλύτερη ευθύνη στην κοινωνία, που ξεπερνά την παραγωγή του κέρδους.
«Πρέπει να αλλάξουμε όλοι μαζί», τόνισε, επισημαίνοντας πως είναι ανάγκη «να καταδικάζονται οι επιχειρηματικές πρακτικές που δημιούργησαν αυτά τα στερεότυπα». Μίλησε για ευρύτερους στόχους και έκανε αναφορά σε αυτό που αποκαλούμε εταιρική κοινωνική ευθύνη, επισημαίνοντας πως δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μία συμβατική υποχρέωση, αλλά ως μία βιωματική διαδικασία.
«Η νέα επιχειρηματικότητα έχει άλλους κανόνες συμμετοχής των ιδίων των εργαζόμενων στην ευημερία της επιχείρησης, που έχουν να διδάξουν πολλά και παραδοσιακές επιχειρήσεις», τόνισε ακόμη. Κατέληξε δε, λέγοντας, πως «οι επιχειρήσεις είναι αυτές που παράγουν πλούτο και όσο αντιλαμβάνονται ότι αυτός δεν είναι ο μοναδικός τους στόχος θα αλλάζει και η εικόνα στον κόσμο».
Ο κ. Μπουρλά από πλευράς του τόνισε πως η έννοια της εμπιστοσύνης είναι εξαιρετικά σημαντική, ειδικά στον τομέα της δικής του εταιρίας, αλλά και ότι οι νέες τάσεις κινούνται με πάρα πολύ μεγάλη ταχύτητα.
Είπε επίσης, πως εταιρείες που δεν μπορούν να παρουσιάσουν στους επενδυτές τους στοιχεία ότι συμβάλλουν στην κοινωνία, δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν επενδύσεις. Η συνεισφορά στην κοινωνία είναι εξίσου σημαντική με την κερδοφορία.
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά, ο πρωθυπουργός, κληθείς να δώσει ένα στίγμα μετά την ολοκλήρωση της συζήτησης είπε: «Τώρα μπορώ να πω με πολύ μεγαλύτερη σιγουριά, ότι είναι η ώρα να επενδύσετε στην Ελλάδα. Το πλαίσιο των επενδύσεων πρέπει να διέπεται από τις παραμέτρους που συζητήσαμε σήμερα. Οι συνθήκες είναι απολύτως κατάλληλες για να κάνει η χώρα το άλμα προόδου, όχι μόνο για να αφήσει πίσω της μια πολύ πονεμένη δεκαετία, αλλά και για να αλλάξει τελείως τον τρόπο που τοποθετείται στον διεθνή οικονομικό χάρτη».
Επίσης ο κ. Μπουρλά είπε πως «η πολύ δύσκολη δεκαετία μπορεί ακριβώς να αποτελέσει την ευκαιρία μας». Τόνισε όμως και την ανάγκη «να αναλάβουν περισσότερες πρωτοβουλίες οι Έλληνες επιχειρηματίες και να μη δίνουν περισσότερη σημασία μόνο στο τι θα κάνει η κυβέρνηση. Έχουμε μπροστά μας μια χρυσή ευκαιρία και πρέπει να την αξιοποιήσουμε».
