Από την έντυπη έκδοση
Tου Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]
Η ώρα της πληρωμής του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) πλησιάζει για περισσότερους από 5,8 εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων. Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) ετοιμάζεται να εκδώσει τα εκκαθαριστικά σημειώματα του φόρου για το τρέχον έτος και να διεκδικήσει από τους παραλήπτες των σημειωμάτων πάνω από 2,7 δισ. ευρώ σε πέντε μηνιαίες δόσεις, από τον Σεπτέμβριο του 2019 έως και τον Ιανουάριο του 2020.
Η ΑΑΔΕ σχεδιάζει να στείλει τον νέο «λογαριασμό» του ΕΝΦΙΑ περί τα τέλη Αυγούστου. Μέχρι τότε οι φορολογούμενοι που είναι υπόχρεοι πληρωμής του φόρου έχουν το χρονικό περιθώριο να ελέγξουν την ορθότητα των στοιχείων που έχουν δηλώσει με τα έντυπα Ε9 των τελευταίων ετών και να διορθώσουν τυχόν λάθη ή παραλείψεις που μπορούν να τους κοστίσουν άδικες επιβαρύνσεις με υπέρογκα ποσά ΕΝΦΙΑ.
Συγκεκριμένα, οι φορολογούμενοι μπορούν να υποβάλουν διορθωτικές δηλώσεις Ε9, για να αποτρέψουν υπερχρεώσεις στα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ του 2019, τα οποία πρόκειται να λάβουν εντός του τρέχοντος μηνός. Όσοι διαπιστώσουν ότι οι παραλείψεις ή τα λάθη έχουν γίνει σε δηλώσεις Ε9 προηγούμενων ετών, με αποτέλεσμα η εικόνα της περιουσιακής κατάστασης της 1ης Ιανουαρίου 2019 να μην αποτυπώνεται ορθά, πρέπει να υποβάλουν διορθωτικές δηλώσεις και για τα παλαιότερα έτη. Έτσι θα εξαλείψουν τις άδικες υπερχρεώσεις στα ήδη εκδοθέντα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ των ετών 2014-2018, ενώ ταυτόχρονα θα γλιτώσουν από τις άδικες επιβαρύνσεις στα υπό έκδοση φετινά εκκαθαριστικά του φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων.
Υποβολή χωρίς πρόστιμο
Οι φορολογούμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η υποβολή των διορθωτικών αυτών δηλώσεων δεν συνεπάγεται την επιβάρυνσή τους με το αυτοτελές πρόστιμο εκπρόθεσμης υποβολής των 100 ευρώ, τουλάχιστον μέχρι να ολοκληρωθεί η ένταξη των περιοχών των ακινήτων τους στο Κτηματολόγιο.
Η υποβολή διορθωτικών δηλώσεων στοιχείων ακινήτων (Ε9) είναι δυνατή μέσω της εφαρμογής «Ε9 Περιουσιολόγιο» που βρίσκεται στον λογαριασμό κάθε φορολογούμενου στο σύστημα TAXISnet.
Μετά την ηλεκτρονική υποβολή διορθωτικής δήλωσης με σκοπό τη μείωση του αρχικώς βεβαιωθέντος ΕΝΦΙΑ, για ένα ή περισσότερα από τα έτη 2014-2018, θα εκδοθεί νέο εκκαθαριστικό ΕΝΦΙΑ μόνο για κάθε έτος για το οποίο προκύπτει μείωση του φόρου μέχρι 300 ευρώ. Αν από την υποβολή της διορθωτικής δήλωσης προκύψει μείωση του αρχικώς βεβαιωθέντος ΕΝΦΙΑ πάνω από 300 ευρώ, τότε ο φορολογούμενος θα κληθεί με ηλεκτρονικό μήνυμα μέσω του ΤΑΧΙSnet να προσέλθει στην αρμόδια ΔΟΥ προσκομίζοντας όλα τα δικαιολογητικά που επιβεβαιώνουν τον λόγο υποβολής της διορθωτικής δήλωσης, προκειμένου να γίνει έλεγχος και να οριστικοποιηθεί το αποτέλεσμα της εκκαθάρισης. Αν υποβληθεί διορθωτική δήλωση Ε9 έστω και μόνο για το έτος 2019, τότε ο φορολογούμενος θα έχει προλάβει να διορθώσει τυχόν λάθη ή παραλείψεις στα στοιχεία της ακίνητης περιουσίας του πριν από την έκδοση του εκκαθαριστικού του ΕΝΦΙΑ για το έτος 2019 και έτσι θα καταφέρει να γλιτώσει τυχόν άδικη υπερχρέωση που θα αποτυπωνόταν στο εκκαθαριστικό αν δεν είχε γίνει εγκαίρως η υποβολή της διορθωτικής δήλωσης.
Οι συχνότερες παραλείψεις
Τα πιο συχνά λάθη στη συμπλήρωση του Ε9 που προκαλούν άδικες υπερχρεώσεις, με σημαντικού ύψους επιπλέον ποσά ΕΝΦΙΑ, καθώς και οι οδηγίες για να διορθωθούν με την υποβολή τροποποιητικών δηλώσεων Ε9 έχουν αναλυτικά ως εξής:
Μη ορθή συμπλήρωση στοιχείων για ημιτελή κτίσματα: Οι φορολογούμενοι που έχουν στην κατοχή τους κενά ημιτελή κτίσματα, τα οποία δεν έχουν ακόμη ηλεκτροδοτηθεί ή ηλεκτροδοτούνται με εργοταξιακό ρεύμα, δικαιούνται έκπτωσης 60% στον ΕΝΦΙΑ που αναλογεί στα συγκεκριμένα κτίσματα.
Σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν δοθεί από την πρώην Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων και νυν Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, προκειμένου να υπολογιστεί η έκπτωση κατά 60% στον ΕΝΦΙΑ που αναλογεί σε κενό ημιτελές κτίσμα το οποίο δεν έχει ποτέ ηλεκτροδοτηθεί ή ηλεκτροδοτείται με εργοταξιακό ρεύμα, ο φορολογούμενος πρέπει, κατά την αναγραφή των στοιχείων του συγκεκριμένου κτίσματος στον πίνακα 1 του Ε9, να έχει συμπληρώσει, οπωσδήποτε, και τις ακόλουθες ενδείξεις:
- Στη στήλη 10 του πίνακα 1 θα πρέπει να έχει αναγράψει τον κωδικό αριθμό 99, που σημαίνει «ημιτελές κτίσμα».
- Στη στήλη 30 του πίνακα 1 θα πρέπει να έχει συμπληρώσει την ένδειξη «ΟΧΙ» εάν το ημιτελές κτίσμα είναι «μη ηλεκτροδοτούμενο» ή την ένδειξη «ΝΑΙ» εάν το ημιτελές κτίσμα ηλεκτροδοτείται με εργοταξιακό ρεύμα. Στην περίπτωση συμπλήρωσης της ένδειξης «ΝΑΙ» στη στήλη 30, θα πρέπει να έχει αναγραφεί και ο αριθμός της εργοταξιακής παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στη στήλη 31 του πίνακα 1.
- Στη στήλη 32 «ειδική κατηγορία» του πίνακα 1 θα πρέπει να έχει αναγραφεί ο κωδικός 8, που σημαίνει ότι το δηλούμενο κτίσμα είναι «κενό».
Εάν στο Ε9 που απεικονίζει την εικόνα της ακίνητης περιουσίας την 1η Ιανουαρίου 2019 δεν εμφανίζεται συμπληρωμένη έστω και μία από τις τρεις αυτές ενδείξεις, τότε η προβλεπόμενη από τον νόμο έκπτωση 60% στον αναλογούντα ΕΝΦΙΑ δεν θα υπολογιστεί στο εκκαθαριστικό του φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων για το έτος 2019. Για να κερδίσει την έκπτωση ο φορολογούμενος θα πρέπει να υποβάλει τροποποιητική – διορθωτική δήλωση Ε9 στην οποία οφείλει να αναγράψει ξανά όλα τα στοιχεία του ημιτελούς κτίσματος και ταυτόχρονα να συμπληρώσει και τις παραπάνω στήλες του πίνακα 1 (στήλες 10, 30 και 32 αν πρόκειται για μη ηλεκτροδοτούμενο ή 10, 30, 31 και 32 εάν πρόκειται για ηλεκτροδοτούμενο με εργοταξιακό ρεύμα).
Παραλείψεις και λάθη στην αναγραφή των στοιχείων των κτισμάτων που βρίσκονται μέσα σε αγροτεμάχια: Υπάρχει πιθανότητα ο φορολογούμενος να χρεωθεί με υπέρογκο φόρο για ένα αγροτεμάχιο με κτίσμα που κατέχει και δήλωσε στο Ε9. Για να εξαλείψει αυτήν την πιθανότητα, θα πρέπει να προσέξει τι στοιχεία έχει δηλώσει στο Ε9 για το συγκεκριμένο κτίσμα. Η νομοθεσία για τον ΕΝΦΙΑ προβλέπει ότι σε περίπτωση κατά την οποία μέσα σε ένα αγροτεμάχιο υφίσταται κτίσμα το οποίο χρησιμοποιείται ως κατοικία, ο φόρος του αγροτεμαχίου πενταπλασιάζεται. Αν το κτίσμα δεν είναι κατοικία, αλλά γεωργικό κτίσμα ή αποθήκη ή επαγγελματική στέγη, ο φόρος δεν πενταπλασιάζεται.
Σύμφωνα με τις οδηγίες μηχανογραφικής επεξεργασίας των δηλώσεων Ε9 που έχει εκδώσει η πρώην ΓΓΔΕ και νυν ΑΑΔΕ, σε περίπτωση κατά την οποία στον πίνακα 2 του Ε9 έχει συμπληρωθεί η στήλη της συνολικής επιφάνειας κτισμάτων που βρίσκονται στο αγροτεμάχιο (η στήλη 17), αλλά δεν έχει συμπληρωθεί η κατηγορία του ακινήτου (στη στήλη 17α ή 17β ή 17γ), τότε θεωρείται ότι επί του αγροτεμαχίου βρίσκεται κατοικία.
Συνεπώς, αν ο φορολογούμενος έχει αγροτεμάχιο μέσα στο οποίο υπάρχει κάποιο κτίσμα, το οποίο δεν είναι κατοικία αλλά γεωργικό κτίσμα, αποθήκη ή κτήριο επαγγελματικής στέγης, πρέπει να ελέγξει εάν στο Ε9 έχει δηλώσει σωστά το κτίσμα αυτό, συμπληρώνοντας μια από τις στήλες 17α, 17β ή 17γ. Αν αυτό δεν συμβαίνει, τότε σημαίνει ότι έχει παραλείψει να δηλώσει ορθά το είδος του κτίσματος στο Ε9. Στην περίπτωση αυτή το μηχανογραφικό σύστημα της ΑΑΔΕ εκλαμβάνει το κτίσμα ως «κατοικία» και κατά τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ ο φόρος του αγροτεμαχίου θα πενταπλασιαστεί.
Για να αντιμετωπιστεί μια τέτοια παράλειψη, ο φορολογούμενος θα πρέπει να υποβάλει τροποποιητική – διορθωτική δήλωση Ε9, στην οποία θα πρέπει να ξαναδηλώσει το αγροτεμάχιο και να συμπληρώσει ορθά την κατηγορία του κτίσματος που βρίσκεται εντός του αγροτεμαχίου, συμπληρώνοντας κατά περίπτωση είτε τη στήλη 17α είτε τη στήλη 17β είτε τη στήλη 17γ.
Λανθασμένη αναγραφή των στοιχείων για τις επιφάνειες των κύριων και των βοηθητικών χώρων του ακινήτου: Συνηθέστερο λάθος που διαπράττουν οι φορολογούμενοι είναι η καταχώρηση βοηθητικών χώρων ως κύριων. Στις περιπτώσεις αυτές χρεώνεται κανονικός φόρος ανά τετραγωνικό μέτρο και όχι ο μειωμένος κατά 90% σε σχέση με τον φόρο που αναλογεί σε χώρο κύριας χρήσης.
Συχνά, επίσης, έχει παρατηρηθεί η δήλωση των υπογείων επιφανειών ακινήτων ως χώρων κύριας χρήσης ή του παταριού που επικοινωνεί με εσωτερική κλίμακα με τους κύριους χώρους του ακινήτου. Επίσης, έχουν παρατηρηθεί λάθη που αφορούν την αναγραφή περισσότερων τετραγωνικών μέτρων για τις επιφάνειες των κύριων ή και των βοηθητικών χώρων. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι αναγκαία η υποβολή τροποποιητικής δήλωσης Ε9 για την αποκατάσταση των λαθών. Συγκεκριμένα, το ακίνητο για το οποίο έχουν γίνει τα λάθη θα πρέπει να ξαναδηλωθεί με αναγραφή του σωστού αριθμού τετραγωνικών μέτρων τόσο για τους κύριους όσο και για τους βοηθητικούς χώρους.
Προσοχή στα λάθη από το παρελθόν: Σημειώνεται ότι σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, αν τα λάθη ξεκινούν από δηλώσεις Ε9 παρελθόντων ετών (2014-2018), τότε θα πρέπει οι διορθώσεις να ξεκινήσουν από το πρώτο εκ των ετών αυτών, ώστε ο ΕΝΦΙΑ να μειωθεί αναδρομικά για τα συγκεκριμένα έτη.
Τι ισχύει γιαποσοστά συν-ιδιοκτησίας
Άλλο ένα σημείο-κλειδί για τους φορολογούμενους που υπόκεινται σε Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων έχει να κάνει με τυχόν λάθη ή παραλείψεις στα στοιχεία για τα ποσοστά συνιδιοκτησίας. Κι αυτό διότι σε περίπτωση μη αναγραφής ποσοστού συνιδιοκτησίας ή αναγραφής λανθασμένου ποσοστού συνιδιοκτησίας, το μηχανογραφικό σύστημα της ΑΑΔΕ υπολογίζει τον ΕΝΦΙΑ θεωρώντας ότι το ποσοστό συνιδιοκτησίας είναι 100%, δηλαδή ότι όλο το ακίνητο ανήκει στον φορολογούμενο, οπότε καταλογίζει στον ίδιο φορολογούμενο ολόκληρο τον ΕΝΦΙΑ του ακινήτου. Για να αποτραπεί μια τέτοια άδικη υπερχρέωση, ο φορολογούμενος θα πρέπει να ελέγξει εάν έχει παραλείψει εντελώς να αναγράψει το ποσοστό συνιδιοκτησίας ή εάν έχει αναγράψει λάθος ποσοστό στη δήλωση Ε9. Σε περίπτωση εντοπισμού παράλειψης ή λάθους θα πρέπει να υποβληθεί τροποποιητική – διορθωτική δήλωση Ε9 στην οποία το ακίνητο πρέπει να δηλωθεί ξανά με συμπληρωμένο το σωστό ποσοστό συνιδιοκτησίας στην αντίστοιχη στήλη (στη στήλη 16 του πίνακα 1 αν πρόκειται για κτίσμα, στη στήλη 19 του πίνακα 1 αν πρόκειται για οικόπεδο εντός σχεδίου ή στη στήλη 20 του πίνακα 2 αν πρόκειται για εδαφική έκταση εκτός σχεδίου πόλεως ή οικισμού).
Πώς θα πρέπει να δηλωθούν τα εμπράγματα δικαιώματα
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται από τους ιδιοκτήτες ακινήτων και σε τυχόν παραλείψεις σχετικά με τη συμπλήρωση των στοιχείων για τα εμπράγματα δικαιώματα. Κι αυτό διότι υπάρχουν περιπτώσεις φορολογουμένων που έχουν την ψιλή κυριότητα ή την επικαρπία επί ακινήτων και κινδυνεύουν να χρεωθούν με επιπλέον ΕΝΦΙΑ, επειδή στο Ε9 δεν δήλωσαν ψιλή κυριότητα ή επικαρπία, αλλά πλήρη κυριότητα, αναγράφοντας τον κωδικό 1 αντί των κωδικών 2 ή 3 στις σχετικές στήλες του Ε9, ή παραλείποντας να αναγράψουν κάποιον κωδικό στις συγκεκριμένες στήλες.
Σε κάθε τέτοια περίπτωση, κατά την εκκαθάριση του ΕΝΦΙΑ δεν υπολογίζεται η έκπτωση επί της φορολογητέας αξίας του ακινήτου, η οποία προβλέπεται σε περίπτωση ψιλής κυριότητας ή επικαρπίας, ανάλογα με την ηλικία του επικαρπωτή, καθώς θα θεωρηθεί αυτόματα ότι το ακίνητο ανήκει στον δηλούντα κατά πλήρη κυριότητα.
Το λάθος αυτό μπορεί να εντοπιστεί και να προληφθεί με έναν απλό έλεγχο στον κωδικό που αναγράφεται στη στήλη 15 ή στη στήλη 19 του πίνακα 1 του Ε9 του 2019, αν πρόκειται για κτίσμα ή οικόπεδο εντός σχεδίου, ή στη στήλη 18 του πίνακα 2 του Ε9, αν πρόκειται για αγροτεμάχιο.
Αν όντως εντοπιστεί κάποιο λάθος στη συμπλήρωση των στοιχείων σε μια από τις στήλες αυτές, τότε θα πρέπει να υποβληθεί τροποποιητική – διορθωτική δήλωση Ε9 και να ξαναδηλωθούν τα στοιχεία του ακινήτου, με ορθή συμπλήρωση της στήλης που αφορά το εμπράγματο δικαίωμα.
