Από την έντυπη έκδοση
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Καθώς κατρακυλούν τα επιτόκια στην Ευρώπη, οι ελληνικές τράπεζες προϋπολογίζουν έναν σημαντικό περιορισμό στο κόστος των καταθέσεων που θα προκύψει από την αντίστοιχη μείωση των αποδόσεων. Ωστόσο, η κατάσταση και για τις ελληνικές αλλά και για τις διεθνείς τράπεζες σε ό,τι αφορά τα επιτόκια είναι αρκετά περίπλοκη.
Ας σημειωθεί πως ο μέσος όρος των καταθετικών επιτοκίων στην Ευρώπη κινείται στο 0,25%, ενώ στη χώρα μας είναι περίπου το διπλάσιο, στοιχείο το οποίο οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα πως τα επιτόκια μόνο πτωτικά μπορεί να κινηθούν.
Κάθε πτώση των επιτοκίων κατά 10 μονάδες βάσης διαμορφώνει χαμηλότερο κόστος 1 εκατ. ευρώ για κάθε 1 δισ. καταθέσεις. Σε ένα ύψος καταθέσεων 150 δισ. ευρώ το κόστος μπορεί να υποχωρήσει από 150 εκατ. ευρώ έως 375 εκατ. ευρώ στην ιδανική περίπτωση που τα καταθετικά επιτόκια θα άγγιζαν και στη χώρα μας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Από την άλλη πλευρά, οι ελληνικές τράπεζες δεν αντιμετωπίζουν μια μείωση εσόδων από τις χορηγήσεις, καθώς τα επιτόκια χορηγήσεων δεν πρόκειται να υποχωρήσουν με τα κόκκινα δάνεια να βρίσκονται σε τέτοια ύψη, όπως αναφέρουν τραπεζικοί παράγοντες. Προκειμένου τα επιτόκια χορηγήσεων να υποχωρήσουν θα πρέπει οι τράπεζες να καθαρίσουν τα χαρτοφυλάκιά τους.
Τότε λοιπόν οι τράπεζες θα έχουν ένα χαμηλότερο έσοδο από τις χορηγήσεις, που θα αντισταθμιστεί από το γεγονός πως τότε τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας θα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν με αξιώσεις την πραγματική οικονομία. Οι ιδιαιτερότητες πάντως της χώρας λειτουργούν και σαν σανίδα σωτηρίας για τα πιστωτικά ιδρύματα, αφού οι ελληνικές τράπεζες δεν καλούνται σε μια περίοδο ισχνών αγελάδων, όπως άλλες ευρωπαϊκές, να αντιμετωπίσουν το κόστος των αρνητικών επιτοκίων της ΕΚΤ.
Αρνητικά επιτόκια από ΕΚΤ
Τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα δεν διαθέτουν υπερβάλλουσα ρευστότητα την οποία και να τοποθετούν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως συμβαίνει με άλλα πιστωτικά ιδρύματα ανά την Ευρώπη. Τα αρνητικά επιτόκια της ΕΚΤ για τράπεζες οι οποίες «παρκάρουν» ρευστότητα λειτουργούν ως ένα είδος τιμωρητικού φόρου για αυτές.
Αυτό ακριβώς το κόστος θέλησε να αντιμετωπίσει η UBS και επέβαλε αρνητικά επιτόκια για καταθέσεις πλούσιων πελατών της που ξεπερνούν τα 500.000 ευρώ. Όμως η τραπεζική βιομηχανία της Ελβετίας έχει παρόμοια περιθώρια. Στην Ευρώπη τα πράγματα είναι αλλιώς.
Τα αρνητικά επιτόκια είναι ο μόνος τρόπος που έχει στη διάθεσή του ο Μάριο Ντράγκι προκειμένου να πείσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία, αντί να παρκάρουν καταθέσεις τους στην ΕΚΤ.
Μεγάλοι και ισχυροί τραπεζίτες, ωστόσο, διατείνονται πως τα αρνητικά επιτόκια αποτελούν ένα αντιπαραγωγικό φορτίο για τις τράπεζες.
Με το τρέχον επιτόκιο καταθέσεων της ΕΚΤ στο -0,4% το συνολικό κόστος φθάνει τα 7 δισ. ευρώ τον χρόνο. Ταυτόχρονα είναι πολύ δύσκολο για τις τράπεζες να μετακυλίσουν αυτό το φορτίο στους πελάτες τους, δηλαδή στην πραγματική οικονομία.
Οι ανησυχίες θα ενταθούν από το φθινόπωρο, αφού τον Σεπτέμβριο η ΕΚΤ προτίθεται να περιορίσει περαιτέρω το επιτόκιο, ξαναζωντανεύοντας ενδεχομένως το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων.
Η ΕΚΤ, προκειμένου να βελτιώσει τις συνθήκες για τις τράπεζες, επεξεργάζεται ένα σχέδιο που θα εξαιρέσει ένα τμήμα από τα υπερβάλλοντα αποθεματικά των τραπεζών από τη συγκεκριμένη τιμωρητική χρέωση των αρνητικών επιτοκίων.
Αυτά τα σχέδια ενδέχεται να ανακουφίσουν τις μεγάλες τράπεζες των κεντρικών χωρών της Ευρωζώνης, οι οποίες έχουν το μερίδιο του λέοντος σε υπερβάλλουσες καταθέσεις, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Αυστρία και το Λουξεμβούργο, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 80% των κεφαλαίων αυτών…
Οι περιφερειακές τράπεζες σε Ιταλία και Ισπανία, ορισμένες εκ των οποίων έχουν μεγαλύτερη εξάρτηση από τις λιανικές καταθέσεις, θα έχουν λιγότερα οφέλη.
Αντιστάθμισμα η νέα ποσοτική χαλάρωση
H ΕΚΤ είχε σταματήσει να αγοράζει χρέος, κυρίως λόγω σύγκρουσης συμφερόντων, εξαιτίας του γεγονότος πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι επόπτης. Ένας νέος γύρος ωστόσο ποσοτικής χαλάρωσης μπορεί να αντισταθμίσει την επίπτωση από τα αρνητικά επιτόκια, αναφέρουν έγκυροι παρατηρητές. Σε αυτόν τον γύρο ποσοτικής χαλάρωσης προκειμένου η Ελλάδα να είναι μέσα θα πρέπει είτε να αποκτήσει εγκαίρως επενδυτική διαβάθμιση -κάτι που φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο- είτε οι όροι ένταξης να είναι διαφοροποιημένοι.
