Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Αν και ανακάμπτει το τελευταίο 48ωρο, η τουρκική λίρα παραμένει αισθητά υποτιμημένη, πιέζοντας επικίνδυνα μεγάλες τουρκικές επιχειρήσεις με χρέη σε ξένο νόμισμα, τα νοικοκυριά της χώρας, που χάνουν την αγοραστική δύναμή τους, τις τράπεζες, τουρκικές και ευρωπαϊκές και τελικά τον ίδιο τον Ταγίπ Ερντογάν. Για τα θύματα και τις παράπλευρες απώλειες έχουν γραφεί δεκάδες αναλύσεις το τελευταίο διάστημα. Σε μία νομισματική κρίση, όμως, υπάρχουν πάντα και οι κερδισμένοι. Αυτό υπό μία απαραίτητη προϋπόθεση βεβαίως: ότι η τουρκική οικονομία και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα δεν θα οδηγηθούν στην πλήρη κατάρρευση και ο πανικός στις διεθνείς αγορές θα αποφευχθεί.
O τουρισμός της Τουρκίας
Όσο η κρίση παραμένει έως έναν βαθμό υπό έλεγχο, κερδισμένος από το πολύ φθηνό τουρκικό νόμισμα είναι ο τουρισμός της χώρας. Δεν είναι κρυφό ότι οι μεγάλοι «αντίπαλοι» της Τουρκίας σε αυτό το πεδίο, όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, ανησυχούν ήδη ότι θα χάσουν έδαφος. Η «Ν» έγραφε στις 6 Αυγούστου ότι ξενοδοχειακοί παράγοντες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις προοπτικές του 2019.
Τα προηγούμενα χρόνια και ειδικά την περίοδο 2015-2016 η Τουρκία, εν μέσω τρομοκρατικών επιθέσεων, αλλά και μίας απότομης όξυνσης στις σχέσεις της με τη Δύση, είχε δεχθεί πλήγμα στον τουρισμό της. Το σκηνικό όμως έχει αλλάξει αισθητά τον τελευταίο χρόνο. Το πρώτο εξάμηνο του 2018 οι αφίξεις ξένων τουριστών στην Τουρκία έκαναν «άλμα» 30,36% στα 16,968 εκατ. τουρίστες. Ευρωπαίοι, Αμερικάνοι και όχι μόνο δεν έχουν καλύτερη ευκαιρία να επισκεφθούν τη γειτονική χώρα, από μία περίοδο κατά την οποία η λίρα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Το τουρκικό νόμισμα είναι σήμερα 74,25% χαμηλότερα έναντι του ευρώ σε σχέση με τα επίπεδα, στα οποία βρισκόταν τον Αύγουστο του 2017, και 82% χαμηλότερα έναντι του δολαρίου.
Μεγάλοι ταξιδιωτικοί όμιλοι, όπως η TUI και η Thomas Cook, θα θελήσουν να ποντάρουν στην τουρκική επιστροφή και ο τουρκικός αερομεταφορέας Turkish Airlines ενδεχομένως να δει την κίνησή του να απογειώνεται. Μαζί με την τελευταία ευνοείται και η γερμανική Lufthansa, που έχει σχηματίσει μία κοινοπραξία 50%-50% με την τουρκική αεροπορική, υπό την ονομασία SunExpress. Ανάλογα είναι τα οφέλη και για τα τουρκικά αεροδρόμια. Η τουρκική TAV Havalimanlari Holdings, στην οποία διαθέτει μερίδιο άνω του 45% και η γαλλική Aeroports de Paris, διαχειρίζεται μεταξύ άλλων το Αεροδρόμιο «Ατατούρκ» της Κωνσταντινούπουλης, το Διεθνές Αεροδρόμιο της Άγκυρας, το Αντνάν Μεντερές στη Σμύρνη και το Μιλάς.
Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και πάσης φύσεως μικρές και μεγάλες εταιρείες, που εξαρτώνται άμεσα από τον τουρισμό στην Τουρκία μπορούν επίσης «να κάνουν την κρίση ευκαιρία».
Ξένες επιχειρήσεις, που παράγουν σε τουρκικό έδαφος, για να εξάγουν
Οι ξένες εταιρείες, που διαθέτουν πολυετή παρουσία στην Τουρκία και εξαρτώνται από την εσωτερική κατανάλωση στη χώρα, ανησυχούν. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο και με εκείνες, για τις οποίες η γειτονική χώρα είναι έδρα παραγωγής, αλλά όχι προορισμός πωλήσεων. Αυτές χάρη στη φθηνή λίρα απολαμβάνουν φθηνότερο εργατικό κόστος και εν γένει κόστος λειτουργίας και αύξηση του όγκου πωλήσεών τους στο εξωτερικό. Σύμφωνα με το πρακτορείο οικονομικών ειδήσεων Bloomberg μεταξύ αυτών ξεχωρίζει ο γερμανικός οίκος μόδας Hugo Bosch, ο οποίος διατηρεί το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής του στη Σμύρνη, με 3.777 υπαλλήλους.
Από κοντά και όμιλος Volkswagen και ειδικότερα η μονάδα επαγγελματικών οχημάτων MAN. To μεγαλύτερο εργοστάσιο λεωφορείων της εταιρείας (και το πρώτο που δημιούργησε εκτός Γερμανίας) βρίσκεται κοντά στην Άγκυρα. Η ιαπωνική Τοyota κατασκευάζει επίσης περί τα 280.000 αυτοκίνητα ετησίως στο τουρκικό εργοστάσιό της, το οποίο λειτουργεί από το 1994. Εννέα στα δέκα από τα οχήματα αυτά, σύμφωνα με το Bloomberg, εξάγονται σε ευρωπαϊκές αγορές.
Τα γερμανικά ομόλογα
Ένας σταθερός κερδισμένος από πάσης φύσεως κρίσεις και αναταράξεις είναι τα γερμανικά ομόλογα. Οι επενδυτές τρέχουν για καταφύγιο στο χρέος της ισχυρότερης οικονομίας της Ευρώπης, μειώνοντας δραστικά (ακόμη και σε αρνητικό έδαφος) το κόστος δανεισμού της. Προς το παρόν τα κέρδη τους από την τουρκική κρίση είναι περιορισμένα. Η απόδοση του δεκαετούς γερμανικού είναι στο 0,33% πολύ κοντά στα επίπεδα, στα οποία βρισκόταν πριν από ένα μήνα και μόλις 10 μονάδες βάσης χαμηλότερα από εκεί, που ήταν πριν από έναν χρόνο. Εκτιμάται, ωστόσο, ότι όσο η αναταραχή θα συνεχίζεται τόσο θα κερδίζουν έδαφος στην αγορά ως επιλογή ασφαλείας, την ώρα που ιταλικά και ελληνικά ομόλογα θα δέχονται πιέσεις ως τοποθέτηση «ρίσκου».
O χρυσός
Πριν από λίγο καιρό γράφαμε ότι το πολύτιμο μέταλλο έχει χάσει τη λάμψη του ως ασφαλές καταφύγιο. Εμπορικά πυρά και γεωπολιτικές εντάσεις- στοιχεία, που στο παρελθόν θα έκαναν τους επενδυτές να στραφούν μαζικά στο χρυσό- δεν είχαν πετύχει φέτος να προσφέρουν στήριγμα στην τιμή του. Οι επενδυτές γύριζαν την πλάτη στο μέταλλο, καθώς η ανατίμηση του δολαρίου περιόριζε την ελκυστικότητά του. Ωστόσο οι πρόσφατες εκ Τουρκίας αναταράξεις, αναζωπύρωσαν το ενδιαφέρον. Τις ημέρες που νομίσματα και μετοχές βρίσκονταν στο στόχαστρο, ο χρυσός ακολουθούσε την ανιούσα, ξαναβρήκε τη λάμψη του. Η τάση αυτή δεν αποκλείεται να έχει συνέχεια. Ειδικά για τους Τούρκους ο χρυσός έχει αξία, καθώς σε όρους λίρας και όχι δολαρίου, έχει δει την τιμή του να αυξάνεται περίπου 30% από τις 7 Αυγούστου, σε νέα ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο των τραπεζών
Η τουρκική κρίση συνιστά μία ακόμη μεγάλη δοκιμασία για το άκρως διασυνδεδεμένο χρηματοοικονομικό σύστημα. Θα αποκαλύψει νέες αδυναμίες του ή θα φωτίσει περισσότερο πτυχές εκείνων, που ήδη γνωρίζουμε. Πάνω από όλα θα καταδείξει εάν η πληθώρα νέων κανόνων κεφαλαιακής επάρκειας, ρευστότητας και διαχείρισης ρίσκου, που υιοθετήθηκαν σε διεθνές επίπεδο τα τελευταία χρόνια θωρακίζει πραγματικά τις τράπεζες έναντι κρίσεων ή δημιουργεί άλλες παρενέργειες. Η έκθεση τριών μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών στην Τουρκία, των BBVA, Unicredit και BNP Paribas θα μας πει πολλά για το εάν το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει πραγματικά αφήσει πίσω του πρακτικές του παρελθόντος, εάν έχει περιορίσει τα τρωτά σημεία του.
