Από την έντυπη έκδοση
Των Θάνου Τσίρου και Μιχάλη Χατζηκωνσταντίνου
Παροχές προς τους ασθενέστερους κομμένες και ραμμένες στα ασφυκτικά όρια του προϋπολογισμού ανακοίνωσε χθες ο πρωθυπουργός. Αθροίζοντας μέτρα που έχουν ήδη ενεργοποιηθεί, αλλά και παρεμβάσεις που τώρα θα ξεκινήσουν -όπως το πακέτο μέτρων για όσους έχασαν ήδη από φέτος το ΕΚΑΣ-, ο πρωθυπουργός μίλησε για παροχές της τάξεως των 823 εκατ. ευρώ μέσα στο 2016. Προανήγγειλε επίσης τη θέσπιση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος από το 2017 -το ονόμασε Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης-, εκτιμώντας ότι το κόστος του συγκεκριμένου μέτρου θα διαμορφωθεί στα 900 εκατ. ευρώ.
Ο πρωθυπουργός δεν αναφέρθηκε στο ποια θα είναι η πηγή εξεύρεσης αυτών των 900 εκατ. ευρώ. Όσον αφορά τα 823 εκατ. ευρώ, αρμόδια στελέχη του υπουργείου Οικονομικών έλεγαν στη «Ν» ότι πρόκειται για ποσό που έχει ήδη προβλεφθεί για φέτος στο πλαίσιο κατάρτισης του κοινωνικού προϋπολογισμού. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται οι δαπάνες για την καταπολέμηση της ανεργίας, το πακέτο για την ανθρωπιστική κρίση και η οικονομική ενίσχυση των νοσοκομείων. Δηλαδή, ο πρωθυπουργός δεν ανακοίνωσε τη διάθεση περισσότερων κονδυλίων σε σχέση με αυτά που είχαν προβλεφθεί από πέρυσι τον Νοέμβριο.
Να σημειωθεί ότι για τις κοινωνικές δαπάνες του κράτους, τόσο φέτος όσο και το 2017, βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς:
- Για το 2016 η κυβέρνηση επιδιώκει να πείσει το «κουαρτέτο» να δώσει το πράσινο φως για τη διανομή του πρόσθετου πλεονάσματος που προέκυψε κατά τη χρήση του 2015. Η συζήτηση έχει ξεκινήσει από τον Μάιο. Η ελληνική πλευρά υποστηρίζει ότι, βάσει του μνημονίου, έχει δικαίωμα να διαθέσει κατά βούληση μέρος του πρόσθετου πρωτογενούς πλεονάσματος που προέκυψε εξαιτίας του ότι η χρονιά έκλεισε στο +0,7% αντί για το -0,25% που ήταν ο μνημονιακός στόχος.Υπενθυμίζεται ότι, βάσει της σύμβασης που υπέγραψε η χώρα πέρυσι τον Αύγουστο, σε περίπτωση υπέρβασης του στόχου του πλεονάσματος, η κυβέρνηση πρέπει να μεταφέρει ποσό της τάξεως του 30% στον χωριστό λογαριασμό που προορίζεται για τη μείωση του χρέους και να χρησιμοποιήσει επιπλέον 30% για την «εκκαθάριση μη καταβληθεισών κυβερνητικών υποχρεώσεων του παρελθόντος». Έτσι, από την υπέρβαση του στόχου του πλεονάσματος, η οποία σε απόλυτους αριθμούς αντιστοιχεί σε 1,65 δισ. ευρώ, η κυβέρνηση θεωρητικά μπορεί να διαθέσει για τον κοινωνικό προϋπολογισμό επιπρόσθετο ποσό της τάξεως των 670 εκατ. ευρώ μέσα στη χρήση του 2016. Επί του θέματος προς το παρόν δεν έχει γίνει καμία συζήτηση από την κυβέρνηση πέραν των ανακοινώσεων που είχαν γίνει και πάλι από τον πρωθυπουργό τον Μάιο.
- Η δεύτερη διαπραγμάτευση αφορά την εξεύρεση των κονδυλίων ύψους 900 εκατ. ευρώ που θα χρηματοδοτήσουν το «Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης». Το μνημόνιο ορίζει ότι η εξεύρεση των πόρων θα πρέπει να γίνει μέσα από την κατάργηση άλλων κοινωνικών επιδομάτων. Έχει ήδη γίνει σχετική μελέτη για το θέμα με τη συνδρομή και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Με τα μέτρα που ανακοινώθηκαν χθες για τους δικαιούχους του ΕΚΑΣ, το εισόδημα που χάθηκε θα αναπληρωθεί σε πολύ περιορισμένο βαθμό, όπως τουλάχιστον προκύπτει από τα δημοσιονομικά στοιχεία. Το κόστος των παροχών προς τους δικαιούχους του ΕΚΑΣ που είδαν το εισόδημά τους να μειώνεται έως και κατά 230 ευρώ τον μήνα (για δωρεάν φάρμακα, μη κατάργηση του επιδόματος για τα άτομα με προβλήματα αναπηρίας, παροχές σε είδος κ.λπ.) εκτιμάται σε περίπου 50 εκατ. ευρώ. Περίπου 50 εκατ. ευρώ είναι οι μηνιαίες απώλειες εισοδήματος για τους δικαιούχους του ΕΚΑΣ μόνο για φέτος. Δηλαδή, πρακτικά το «πακέτο» που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός καλύπτει τις απώλειες εισοδήματος ενός μήνα για τους τουλάχιστον 160.000 δικαιούχους του ΕΚΑΣ που είδαν φέτος το εισόδημά τους να μειώνεται.
Οι εξαγγελίες στο ΚΥΣΚΟΙΠ
Την άμεση εφαρμογή δέσμης μέτρων για την αντιστάθμιση των απωλειών του ΕΚΑΣ προανήγγειλε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κατά τη χθεσινή συνεδρίαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Κοινωνικής Πολιτικής (ΚΥΣΚΟΙΠ), όπου παρουσίασε επτά πυλώνες παρεμβάσεων για την υγεία, την κοινωνική ασφάλιση, την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, την προστασία της εργασίας, τη στεγαστική πολιτική και την παιδεία.
Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι τον επόμενο μήνα θα τεθούν σε ισχύ πέντε παρεμβάσεις για την αντιστάθμιση των απωλειών του ΕΚΑΣ και υπογράμμισε ότι έχουν ήδη εξασφαλιστεί οι απαραίτητες χρηματικές πηγές για την κάλυψή τους το 2016. Ανέφερε μάλιστα ότι οι παροχές θα συνεχιστούν και για τα επόμενα δύο έτη, έως ότου ξεκινήσει η καταβολή της εθνικής σύνταξης.
Ειδικότερα τόνισε ότι: α) θεσμοθετείται η πλήρης απαλλαγή φαρμακευτικής δαπάνης για όσους δικαιούχους υπέστησαν μειώσεις, β) απαλλάσσονται από την παρακράτηση του 6% για την εισφορά υγείας όσοι δικαιούχοι χάνουν την παροχή του ΕΚΑΣ ύψους από 30 ευρώ και άνω, γ) εντάσσονται κατ’ εξαίρεση στο πρόγραμμα της προπληρωμένης μηνιαίας κάρτας αλληλεγγύης όσοι δικαιούχοι έχουν απώλεια από 115 ευρώ και πάνω (ή που θα αντιστοιχεί σε αγορές ύψους περίπου στο 1/3 τις απολεσθείσας παροχής), δ) στους χρόνια πάσχοντες με ποσοστό αναπηρίας άνω του 80% διατηρείται ισόποση παροχή με την απώλεια του ΕΚΑΣ, ε) διατηρείται κατ’ εξαίρεση ισόποση παροχή σε περιπτώσεις ζευγαριών ηλικιωμένων με απώλειες του ΕΚΑΣ (θα δίνεται στον έναν από τους δύο συζύγους με το χαμηλότερο εισόδημα).
Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας
Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε «και τα επόμενα βήματά μας στη μεγάλη μας μάχη για την ανασυγκρότηση του Κοινωνικού Κράτους στη βάση επτά αξόνων». Ειδικότερα, στον χώρο της εργασίας ανέφερε ότι η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει μια επιτροπή ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων, η οποία αξιολογεί τους κύριους θεσμούς της αγοράς εργασίας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις βέλτιστες πρακτικές σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο. «Επιδίωξή μας είναι να επανέλθουν οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, να μην απελευθερωθούν οι μαζικές απολύσεις, να μη θεσπιστεί ξανά το δικαίωμα των εργοδοτών σε ανταπεργία (lock-out)» ανέφερε ο πρωθυπουργός και δεσμεύτηκε ότι αυτούς τους στόχους θα τους υπερασπιστεί η κυβέρνηση στη διαπραγμάτευσή με τους θεσμούς το φθινόπωρο. Επανέλαβε, μάλιστα, την πρότασή του για συνταγματική κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της διαιτησίας.
Αναφερόμενος στον τομέα της υγείας, σημείωσε ότι μόνο με τον ΑΜΚΑ, κάθε πολίτης (ασφαλισμένος ή ανασφάλιστος) μπορεί χωρίς χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες και οικονομικούς φραγμούς να απολαμβάνει υπηρεσίες υγείας σε οποιαδήποτε δομή του Δημόσιου Συστήματος Υγείας. Προανήγγειλε ακόμη ότι εντός του 2017 θα λειτουργήσουν οι πρώτες μονάδες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας σε πολλούς δήμους της χώρας «για να μπορέσει να έχει ολοκληρωμένο χαρακτήρα η παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας».
Στο σκέλος της κοινωνικής ασφάλισης, ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι η κυβέρνηση κατόρθωσε να επανεκκινήσει την καταβολή των εφάπαξ που είχε παγώσει από το 2013. «Συνολικά μέχρι και τον Ιούνιο του 2017 θα δοθούν 1,6 δισ. ευρώ σε δικαιούχους εφάπαξ και νέων συντάξεων. Από αυτά, 612 εκατ. ευρώ θα δοθούν στο Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων και 398 εκατομμύρια ευρώ στα υπόλοιπα ταμεία πρόνοιας για την απονομή εφάπαξ» είπε και πρόσθεσε ότι ήδη έχουν δοθεί εφάπαξ σε 2.750 δικαιούχους, ύψους περίπου 75 εκατ. ευρώ.
Στο ζήτημα της ανεργίας ο κ. Τσίπρας σημείωσε ότι τα προγράμματα για τους ανέργους δεν αποτελούν παρά ένα μόνο τμήμα της δουλειάς της κυβέρνησης στην κεφαλαιώδη μάχη για την ανάσχεση της ανεργίας. «Βλέπουμε την ανεργία να μειώνεται από το 26% στο 23%, από τη μέρα που αναλάβαμε, όμως γνωρίζουμε ότι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο» σημείωσε.
Ως προς την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, ο κ. Τσίπρας υπογράμμισε ότι θα συνεχιστεί και αυτή τη χρονιά το πρόγραμμα με το οποίο προσφέρεται δωρεάν ρεύμα σε 90.000 νοικοκυριά, δηλαδή 212.000 πολίτες, και δωρεάν νερό σε 58.000 νοικοκυριά. Σημείωσε, ακόμη, ότι προβλέπεται δωρεάν μετακίνηση των ανέργων στις αστικές συγκοινωνίες και καθολική προστασία των πολιτών που βρίσκονται στο όριο της φτώχειας μέσα από το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, το οποίο θα αρχίσει να δίνεται το 2017.
Ανακοίνωσε επίσης ότι θα υπάρξει επέκταση του προγράμματος «Σχολικά Γεύματα» και θα καλύπτονται με ζεστό φαγητό 30.000 μαθητές σε 270 δημοτικά σχολεία. Ως προς τη στεγαστική πολιτική της κυβέρνησης, ο κ. Τσίπρας ανέφερε ότι η κυβέρνηση προστατεύει την πρώτη κατοικία. «Με την πρόσφατη συμφωνία καλύπτεται το 94% του συνόλου στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας», είπε ο πρωθυπουργός. Ανακοίνωσε, επίσης, ότι συγκροτείται φορέας ακινήτων που θα προσφέρει σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες μια σειρά από κρατικά διαμερίσματα -που σώθηκαν από το κύμα των ιδιωτικοποιήσεων- για να στεγαστούν.
Η δέσμη μέτρων για τους 140.000 συνταξιούχους που έχασαν το ΕΚΑΣ
Η δέσμη μέτρων που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός για την ανακούφιση των 140.000 συνταξιούχων οι οποίοι χάνουν το ΕΚΑΣ, περιλαμβάνει τα εξής:
1. Για τους δικαιούχους που είχαν μειώσεις στο ΕΚΑΣ θεσμοθετείται πλήρης απαλλαγή από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη, η οποία ανέρχεται στο 10% της αξίας των φαρμάκων.
2. Όσοι συνταξιούχοι χάνουν πάνω από 30 ευρώ στο ΕΚΑΣ, θα απαλλάσσονται από την εισφορά για τον κλάδο υγείας ύψους 6%.
3. Όσοι συνταξιούχοι χάνουν πάνω από 115 ευρώ από το ΕΚΑΣ, εντάσσονται στην προπληρωμένη κάρτα αλληλεγγύης για αγορές που θα αντιστοιχούν στο 1/3 του ποσού που έχασαν. Δηλαδή, κάποιος συνταξιούχος που έχασε 115 ευρώ από το ΕΚΑΣ, θα λάβει προπληρωμένη κάρτα αλληλεγγύης ύψους 38,33 ευρώ.
4. Διατηρείται η ισόποση παροχή του ΕΚΑΣ σε όσους συνταξιούχους έχουν ποσοστό αναπηρίας άνω του 80%.
5. Σε ζευγάρι συνταξιούχων οι οποίοι σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις επρόκειτο να χάσουν το ΕΚΑΣ και οι δύο, τώρα, σύμφωνα με την εξαγγελία του πρωθυπουργού, το επίδομα θα εξακολουθεί να χορηγείται μόνο στον έναν από τους δύο. Οι παρεμβάσεις στο ΕΚΑΣ ξεκινούν από τον επόμενο μήνα και έχουν εξασφαλιστεί οι σχετικοί πόροι.
Τι ισχύει για το ΕΚΑΣ
Σύμφωνα με τα νέα εισοδηματικά κριτήρια του ν. 4387/2016, υπάρχουν δύο ταχύτητες συνταξιούχων που είναι οι μεγάλοι χαμένοι: αυτοί που χάνουν εντελώς το επίδομα λόγω ατομικού ή οικογενειακού εισοδήματος και αυτοί που θα πέσουν κατηγορία και θα πάρουν μικρότερο ΕΚΑΣ από αυτό που δικαιούνταν μέχρι πέρυσι.
Έτσι, ΕΚΑΣ δικαιούνται πλέον όσοι έχουν εισόδημα από συντάξεις έως 7.972 ευρώ (έναντι 8.472 ευρώ). Αυτοί οι συνταξιούχοι ταυτόχρονα πρέπει να έχουν ατομικό φορολογητέο εισόδημα 8.884 ευρώ (ήταν στα 9.884,11 ευρώ) και οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα 11.000 ευρώ (μειώνεται από τα 15.380,90 ευρώ). Επίσης, το επίδομα χάνουν εντελώς όσοι ήταν στην κατηγορία των 30 ευρώ και αρκετοί από όσους εισέπρατταν 230 ευρώ.
Αντίστοιχα, μετακινούνται κατηγορία και χάνουν χρήματα αρκετοί από τις κατηγορίες των 172,5 ευρώ, των 115 ευρώ και των 57,5 ευρώ. Ειδικότερα, 230 ευρώ θα παίρνουν πλέον όσοι εισπράττουν από συντάξεις έως 601,33 ευρώ τον μήνα (αντί 642,97), 172,5 ευρώ θα παίρνουν όσοι λαμβάνουν από 601,34 έως 626,50 (από 642,98 ως 668,18), 115 ευρώ θα εισπράττουν όσοι παίρνουν 626,5 έως 643,3 (από 668,19 – 684,99) και 57,5 ευρώ θα παίρνουν όσοι εισπράττουν 643 έως 664 (από 685 έως 706).
«Εισπράξιμο μόνο το 1/3 των οφειλών»
Από τα 16,6 δισ. ασφαλιστικές οφειλές που έχουν μεταφερθεί στο ΚΕΑΟ, μόνο ένα μικρό μέρος αυτού του ποσού μπορεί να εισπραχθεί άμεσα, σύμφωνα με τον διοικητή του ΙΚΑ, καθώς ένα μεγάλο μέρος αυτών των οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία αφορούν εταιρείες που δεν υπάρχουν πια ή βρίσκονται σε εκκαθάριση.
Σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, ο Διονύσης Καλαματιανός τόνισε χαρακτηριστικά ότι «το 1/3 αυτού του ποσού θεωρείται εισπράξιμο λόγω της εγγύτητας της δημιουργίας της οφειλής και της δυνατότητας που έχουν οι υπηρεσίες να εισπράττουν απ’ αυτό το ποσό».
Ο διοικητής του ΙΚΑ σχολιάζοντας τα στοιχεία της τριμηνιαίας έκθεσης του ΚΕΑΟ (Απρίλιος – Ιούνιος 2016) ανέφερε ότι ένα μεγάλο μέρος του θεωρείται μη εισπράξιμο λόγω της καθυστέρησης καταβολής και λόγω του ότι έρχεται από το βαθύ παρελθόν.
Όπως τόνισε ο κ. Καλαματιανός, «θα πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη μας και ότι ένα μεγάλο μέρος του ποσού αυτού των 16 δισ. 600 εκατ. αφορά οφειλές παλαιές, από εταιρείες που δεν υπάρχουν πια, που βρίσκονται σε εκκαθάριση, άρα ένα μεγάλο μέρος αυτού του ποσού θεωρείται μη εισπράξιμο». Σε ό,τι αφορά τις περιπτώσεις λαθών ή παραλείψεων, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο διοικητής του ΙΚΑ, δίνεται η δυνατότητα επανένταξης των οφειλετών στις ρυθμίσεις, μετά την υποβολή αιτήματος εκ μέρους των ενδιαφερομένων.
Ο κ. Καλαματιανός ανέφερε ότι «είναι σημαντικό να καλλιεργηθεί η ασφαλιστική συνείδηση μέσω της δημιουργίας εμπιστοσύνης προς το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης» και τόνισε πως η στόχευση «είναι κυρίως προς τους μεγαλοοφειλέτες με συγκεκριμένες δράσεις». Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα αποτελέσματα των εισπράξεων στο πρώτο εξάμηνο του 2015 ήταν 312 εκατ. ευρώ. Στο πρώτο εξάμηνο του 2016, το ποσό αυτό ανέρχεται σε 385 εκατ. Μία αύξηση είσπραξης από το καθυστέρημα στο 24%.
Στο στόχαστρο οι μεγάλοι οφειλέτες
Ο διοικητής του ΙΚΑ Διονύσης Καλαματιανός ξεκαθάρισε όσον αφορά την εισπραξιμότητα ασφαλιστικών οφειλών: «Η στόχευση βρίσκεται προς τους μεγαλοοφειλέτες κυρίως. Υπάρχουν συγκεκριμένες δράσεις, όπως ηλεκτρονικές κατασχέσεις μέσω των τραπεζικών λογαριασμών, κατασχέσεις σε περιουσία των μεγαλοοφειλετών, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ουσιαστικά οι οφειλέτες μεταβιβάζουν τα βάρη των υποχρεώσεών τους προς όλη την κοινωνία».
Ο κ. Καλαματιανός ανέφερε χαρακτηριστικά πως «όταν μία εταιρεία δεν πληρώνει τις ασφαλιστικές εισφορές και έπειτα από δύο, τρία, τέσσερα χρόνια πτωχεύει, ουσιαστικά μεταβιβάζει όλο αυτό το βάρος της υποχρέωσης καταβολής στην κοινωνία και στους υπόλοιπους πολίτες γιατί το ΙΚΑ για παράδειγμα έχει χορηγήσει συντάξεις, έχει χορηγήσει παροχές, ασφαλιστική ικανότητα, ενώ δεν έχει εισπράξει τίποτα».
«Πρωταπριλιά διαρκείας»
Το ΠΑΣΟΚ χαρακτήρισε «Πρωταπριλιά διαρκείας» τα μέτρα της κυβέρνησης. «Ο πρωθυπουργός αφού κόβει το ΕΚΑΣ, υπόσχεται ένταξη των δικαιούχων του στα συσσίτια. Μετατρέπει τους συνταξιούχους σε απόρους» ανέφερε η Χαριλάου Τρικούπη.
Ν.Δ.
Κριτική στον πρωθυπουργό για τις «μεγαλόστομες διακηρύξεις» άσκησε η Ν.Δ. με αφορμή τα μέτρα που ανακοίνωσε για τη στήριξη του κοινωνικού κράτους. «Η σημερινή επικοινωνιακή παράσταση, όχι μόνο δεν πείθει, εξοργίζει ακόμα περισσότερο τα θύματα της φορολογικής επιδρομής και της περικοπής μισθών και συντάξεων που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ έχει επιβάλει στην ελληνική κοινωνία» σχολίασε χθες η Ν.Δ.
