Από την έντυπη έκδοση
Της Ιουλίας Ζαφόλια
[email protected]
Η ανακοίνωση για επανέναρξη λειτουργίας του χρηματιστηρίου είναι πλέον το πρωτεύον ζήτημα που καλείται να λύσει άμεσα η κυβέρνηση, αφού η αδικαιολόγητη πια καθυστέρηση που σημειώνεται στη λήψη μιας τέτοιας απόφασης έχει κάνει τις όποιες προϋποθέσεις ή περιορισμούς να χαρακτηρίζονται ως περίπου «δευτερευούσης» σπουδαιότητας.
Εντός της εβδομάδος αναμένεται αξιολόγηση από τον διεθνή οίκο FTSE, ο οποίος έχει ήδη κάνει σαφείς τις προθέσεις του σε περίπτωση που η ελληνική αγορά παραμείνει κλειστή: μεταφορά αυτής σε κατηγορία standalone, εξέλιξη που δεν έχει μόνο σημειολογική αλλά και ουσιαστική σημασία, καθώς θα σημάνει άτακτη αποεπένδυση των ξένων επενδυτών.
Η αρχή που διέπει τη λειτουργία των ανεπτυγμένων αγορών είναι ακριβώς αυτή: Ακόμα και αν ένα χρηματιστήριο κλείσει υπό έκτακτες συνθήκες, πρέπει να επαναλειτουργήσει το συντομότερο δυνατό. Αυτοί είναι οι όροι της αγοράς. Το αν θα υποχωρήσει πολύ κατά το άνοιγμά του, αυτό επίσης
εμπεριέχεται στους κανόνες λειτουργίας των ανεπτυγμένων αγορών. Το Χ.Α. δεν έκλεισε υπό τον φόβο υποχώρησης αλλά εξαιτίας των capital controls.
Η «Ν» παρουσιάζει σήμερα το τελευταίο κείμενο επί του οποίου γίνεται… μελέτη για τις διατάξεις που θα πρέπει να περιλαμβάνονται στην Υπουργική Απόφαση προκειμένου να αρθούν περιορισμοί της νέας ΠΝΠ για τη διενέργεια συναλλαγών στις ελληνικές οργανωμένες αγορές επί χρηματοπιστωτικών μέσων.
Σε αυτό προσδιορίζονται οι προϋποθέσεις επαναλειτουργίας του Χ.Α. όπως: ελεύθερες μεταφορές κεφαλαίων για την εκκαθάριση και τον διακανονισμό, κάτι που συνέβη με προηγούμενη εξαίρεση για να εκκαθαριστούν οι συναλλαγές του τριημέρου που ήταν στον «αέρα» μετά την ανακοίνωση των capital controls.
Για αγορά τίτλων θα πρέπει να υπάρχει η έννοια του «νέου χρήματος», δηλαδή κεφάλαια που προέρχονται από εμβάσματα του εξωτερικού, από επιστροφή ασφαλειών (margin), εταιρικές πράξεις (π.χ. πληρωμή μερίσματος), αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και από υφιστάμενα πιστωτικά υπόλοιπα. Γίνεται, επίσης, αναφορά στη δυνατότητα μεταφοράς πιστωτικών υπολοίπων τραπεζικών λογαριασμών σε τραπεζικά ιδρύματα χωρίς να έχει προσδιοριστεί το ακριβές ποσό και υπό την αίρεση ότι αυτό μπορεί να αλλάζει με απόφαση του υπουργού Οικονομικών.
Το πλήρες κείμενο αυτού του σχεδίου είναι το εξής:
«Οι περιορισμοί των περιπτώσεων γ’ και δ’ της παρ. 10 του άρθρου πρώτου της από 18 Ιουλίου 2015 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ84/Α. 18.7.2015) αίρονται και επιτρέπονται τα ακόλουθα υπό τους εξής όρους:
1. Μεταφορές κεφαλαίων από ίδρυμα, όπως αυτό ορίζεται στην παρ. 1 του άρθρου πρώτου της ΠΝΠ i) για την εκκαθάριση, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης ασφαλειών, και τον διακανονισμό, μέχρι και τον τελικό δικαιούχο, των συναλλαγών που διενεργούνται επί χρηματοπιστωτικών μέσων του άρθρου 5 του ν. 3606/2007, τα οποία αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε Οργανωμένες Αγορές και Πολυμερείς Μηχανισμούς Διαπραγμάτευσης (ΠΜΔ) με έδρα στην Ελλάδα (τα «Χρηματοπιστωτικά Μέσα»), περιλαμβανομένων και όλων των τυχόν εξόδων και προμηθειών που αφορούν τις συναλλαγές αυτές, ii) για την εκπλήρωση υποχρεώσεων καταβολής χρημάτων και εν γένει χρηματικών διανομών από τους εκδότες προς τους δικαιούχους των Χρηματοπιστωτικών Μέσων, καθώς και iii) για την απόκτηση νεοεκδιδόμενων, στο πλαίσιο αύξησης κεφαλαίου, χρηματοπιστωτικών μέσων ή έκδοσης ομολογιακού δανείου επιτρέπονται μόνον στις παρακάτω περιπτώσεις:
αα) Εάν πρόκειται για αγορά των Χρηματοπιστωτικών Μέσων, τότε ο τραπεζικός λογαριασμός του δικαιούχου (αγοραστή) στο ίδρυμα, από το οποίο πραγματοποιείται η μεταφορά, πρέπει να έχει πιστωθεί, μετά την έναρξη ισχύος της παρούσης, με νέα κεφάλαια τουλάχιστον ισόποσα με τις ανάγκες της εκκαθάρισης/ διακανονισμού της συναλλαγής αγοράς χρηματοπιστωτικών μέσων ή ανοίγματος και διατήρησης θέσεων επί παραγώγων χρηματοπιστωτικών μέσων των περιπτώσεων (δ) έως (ι) του άρθρου 5 του ν. 3606/2007, όπως ισχύει.
Ως νέα κεφάλαια νοούνται αυτά που πιστώνονται στους οικείους τραπεζικούς λογαριασμούς του ιδρύματος μετά την έναρξη ισχύος της παρούσας και προέρχονται i) από έμβασμα εξωτερικού, ii) από το προϊόν πώλησης χρηματοπιστωτικών μέσων του άρθρου 5 του ν. 3606/2007, εξαιρουμένων εκείνων του στοιχ. γ’ του ως άνω άρθρου 5, iii) από επιστροφή ασφαλειών (margin), iv) από χρηματικές διανομές στους δικαιούχους των χρηματοπιστωτικών μέσων συνδεόμενες με τα οικεία χρηματοπιστωτικά μέσα, ενδεικτικώς λόγω τακτικής λήξης τους, εταιρικών ή παρεμφερών πράξεων (πληρωμές τοκομεριδίων, μερισμάτων και άλλες σχετικές μορφές εσόδων), v) από πιστώσεις θέσεων σε παράγωγα χρηματοπιστωτικά μέσα των περιπτώσεων (δ) έως (ι) του άρθρου 5 του ν. 3606/2007, vi) από υφιστάμενα κατά την έναρξη ισχύος της παρούσας ελεύθερα πιστωτικά υπόλοιπα δικαιούχων σε επενδυτικούς λογαριασμούς που τηρούνται από τις εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών, vii) από καταβολή σε μετρητά σε λογαριασμούς των δικαιούχων στην Ελλάδα και στους επενδυτικούς λογαριασμούς των εταιρειών παροχής επενδυτικών υπηρεσιών που αναφέρονται υπό (vi), και (viii) από μεταφορά πιστωτικών υπολοίπων τραπεζικών λογαριασμών στα ιδρύματα έως ……….. χιλιάδες (….) ευρώ ημερησίως ανά καταθέτη, τα οποία πρέπει είτε να έχουν επενδυθεί σε χρηματοπιστωτικά μέσα είτε να διατηρούνται ως πιστωτικό υπόλοιπο. Το παραπάνω ημερήσιο ποσό είναι δυνατό να διαφοροποιείται με απόφαση του υπουργού Οικονομικών.
ββ) Οταν διενεργούνται για την εκπλήρωση υποχρεώσεων εκκαθάρισης και διακανονισμού (i) συναλλαγών ειδικής διαπραγμάτευσης σε Οργανωμένες Αγορές και ΠΜΔ που λειτουργούν στην Ελλάδα, (ii) συναλλαγών που διενεργούνται προς κάλυψη υποχρεώσεων εκπρόθεσμου διακανονισμού επί χρηματοπιστωτικών μέσων (failed trades).
γγ) Οταν αφορούν επενδυτικές πράξεις εταιρειών διαχείρισης του ν. 4099/2012, όπως ισχύει, στο πλαίσιο της διαχείρισης ΟΣΕΚΑ που έχουν αδειοδοτηθεί από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, καθώς και Ανωνύμων Εταιρειών Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου του ν. 3371/2005, όπως ισχύει, και επενδυτικές πράξεις των ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης και των ασφαλιστικών οργανισμών.
δδ) Οταν διενεργούνται για την εκπλήρωση υποχρεώσεων από θέσεις επί παράγωγων χρηματοπιστωτικών μέσων των περιπτώσεων (δ) έως (ι) του άρθρου 5 του ν. 3606/2007 για τη χρονική μετακύλιση αυτών (rollover), καθώς και για την κάλυψη ελλειμμάτων περιθωρίων ασφάλειας για χαρτοφυλάκια ασφαλείας του ν. 2843/2000 όπως ισχύει, που υφίσταντο μέχρι και την 26/6/2015.
εε) Οταν οι μεταφορές κεφαλαίων συνδέονται με την ικανοποίηση υφιστάμενων κατά την έναρξη ισχύος της τραπεζικής αργίας στις 28.6.2015 πάγιων εντολών για μεταφορά κεφαλαίων από καταθετικούς λογαριασμούς προς ΟΣΕΚΑ αδειοδοτημένους από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ή προς αμοιβαία κεφάλαια unit-linked στο πλαίσιο αποταμιευτικών-επενδυτικών προγραμμάτων / λογαριασμών.
στστ) Για την απόκτηση νεοεκδιδόμενων Χρηματοπιστωτικών Μέσων που εκδίδονται στο πλαίσιο αύξησης κεφαλαίου ή έκδοσης ομολογιακού δανείου.
2. Τα ιδρύματα και οι επιχειρήσεις που παρέχουν επενδυτικές υπηρεσίες ή συναφείς υπηρεσίες εκκαθάρισης μέσω των οποίων εκκαθαρίζονται και διακανονίζονται συναλλαγές δικαιούχων λογαριασμών στους οποίους έχουν εισρεύσει νέα κεφάλαια κατά την έννοια της περιπτώσεως αα΄, δύνανται να πιστώνουν το προϊόν εκκαθάρισης και διακανονισμού Νέων Συναλλαγών, δηλαδή συναλλαγών που καταρτίζονται μετά την έναρξη ισχύος της παρούσας, σε τραπεζικό λογαριασμό του τελικού δικαιούχου, εφόσον ο τελευταίος τον είχε δηλώσει πριν από την έναρξη της τραπεζικής αργίας της 28ης Ιουνίου 2015. Σε περίπτωση που αυτός ο λογαριασμός τηρείται εκτός του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, τα ανωτέρω ισχύουν υπό την προϋπόθεση ότι ο δικαιούχος είχε ήδη κάνει χρήση αυτού του τραπεζικού λογαριασμού πριν από την εν λόγω ημερομηνία. Ως λογαριασμοί τηρούμενοι στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα νοούνται οι λογαριασμοί που αντικρίζονται με λογιστικές εγγραφές στην Τράπεζα της Ελλάδος και το IBAN τους φέρει το πρόσημο GR.
3. Τα κεφάλαια που προκύπτουν για τους δικαιούχους των λογαριασμών, από τους οποίους έγιναν οι μεταφορές κεφαλαίων στις περιπτώσεις ββ), γγ), δδ), εε) και στστ) της παρ. 1 πρέπει να τηρούνται σε λογαριασμούς ιδρυμάτων στην Ελλάδα».
Διαβουλεύσεις με αντίπαλο τον χρόνο
Σειρά διαβουλεύσεων και ανάλογων απόψεων έχουν εκφρασθεί τις τελευταίες ημέρες από το σύνολο ουσιαστικά των εκπροσώπων της αγοράς, περί συγκεκριμένου περιγράμματος βάσει του οποίου θα πραγματοποιηθεί η εκ νέου λειτουργία της εγχώριας αγοράς.
Εκπρόσωποι της κυβέρνησης και φορέων αναλώθηκαν στην ανταλλαγή κειμένων με σχετικές προτάσεις, διορθώσεις επ’ αυτών, νέες αντιπροτάσεις, εσωτερικές κλαδικές διαφωνίες και μηδενικό έως τώρα αποτέλεσμα. Και αν βρισκόμασταν αρκετές ημέρες πίσω, με το Χρηματιστήριο να «μετρά» ελάχιστα 24ωρα κλειστό, πιθανόν οι παραπάνω κινήσεις να είχαν μεγαλύτερο νόημα. Πλέον, ο χρόνος δεν επαρκεί ούτε για έναν ακόμα κύκλο συζητήσεων ή ενστάσεων, ούτε καν συμφωνιών.
Φορείς της αγοράς έχουν αναλάβει να τεκμηριώσουν τις τελευταίες ημέρες τους λόγους για τους οποίους η λειτουργία της αγοράς θα πρέπει να είναι ελεύθερη από περιορισμούς για τους Ελληνες επενδυτές. Εάν η κυβέρνηση συμφωνούσε απολύτως με αυτή την άποψη, πιθανότατα το Χρηματιστήριο θα λειτουργούσε ήδη.
Εάν η κυβέρνηση έχει υπολογίσει ή φοβάται πως οι πιθανές εκροές που μπορεί να προκαλέσει στο τραπεζικό σύστημα μία τέτοια απόφαση θα έχουν συνέπειες σημαντικές -για την ακρίβεια σημαντικότερες από αυτές που την οδηγούν να δεχθεί τα αιτήματα εξαιρέσεων για εκροές στο εξωτερικό προκειμένου να καλύψουν υποχρεώσεις τους στις εκεί αγορές- τότε θα πρέπει και πάλι να αποφασίσει άμεσα το άνοιγμα της αγοράς με τις όποιες εξαιρέσεις εκείνη θεωρεί αποδεκτές.
Κάθε ημέρα καθυστέρησης βλάπτει πλέον το σύνολο της αγοράς, άλλωστε δεν έχει βρεθεί κανείς που θα έχει εκφράσει την άποψη πως το Χρηματιστήριο πρέπει να μείνει κλειστό. Ούτε ευτυχώς έχει βρεθεί πρόσφατα κάποιος που να αμφισβητεί ότι το μέλλον πανευρωπαϊκά συγκλίνει σε μία προοπτική αξιοποίησης της κεφαλαιαγοράς για την επίτευξη αναπτυξιακών στόχων.Και σε κάθε περίπτωση, δυσκολότερο -αλλά και χρησιμότερο- είναι να πειστούν οι εταιρείες να παραμείνουν εντός Ελλάδος αντί να προδικάζουμε την έξοδό τους προς ξένες αγορές.
