Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για πρώτη φορά από σύστασης του ευρώ, άνοιξε χθες τον δρόμο για την επιβολή κυρώσεων σε κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, την Ισπανία και την Πορτογαλία, επειδή απέτυχαν να τηρήσουν τους στόχους σχετικά με τη μείωση του δημόσιου ελλείμματος την περίοδο 2013-2015. Δραματική προειδοποίηση του Πορτογάλου πρωθυπουργού σε Βρυξέλλες και εταίρους.
Σε μια περίοδο που η Ε.Ε. απειλείται από πολλές κρίσεις (προσφυγικό, Brexit, πιέσεις σε τράπεζες), η χθεσινή απόφαση της Κομισιόν, που είναι προϊόν πιέσεων από την πλευρά ορισμένων βόρειων χωρών, σε καμία περίπτωση δεν θα διευκολύνει την κατάσταση. Αντίθετα μπορεί να φουντώσει τον ευρωσκεπτικισμό στους λαούς του Νότου, οι οποίοι παραδοσιακά στήριζαν και στηρίζουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Είναι αλήθεια ότι η θέση της Κομισιόν ήταν δύσκολη αφού βρίσκεται στη μέση των πιέσεων, με το Βερολίνο και τις άλλες χώρες του Βορρά να της προσάπτουν ότι δεν είναι αυστηρή στην εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας και από την άλλη τις χώρες του Νότου να της ζητούν να λάβει υπ’ όψιν την αρνητική οικονομική συγκυρία και τις πολιτικές εξελίξεις (Βrexit). Ωστόσο, στο καίριο ερώτημα που τέθηκε χθες στον αντιπρόεδρο Ντομπρόβσκις και τον επίτροπο Μοσκοβισί γιατί εξαντλείται η αυστηρότητα στην Ισπανία και στην Πορτογαλία και όχι πέρυσι στη Γαλλία, οι απαντήσεις που έδωσαν δεν ήταν πειστικές, επιβεβαιώνοντας την άποψη ότι οι μεγάλες χώρες έχουν ιδιαίτερη μεταχείριση.
Δεν έλαβαν αποτελεσματικά μέτρα
Χθες η Κομισιόν, για πρώτη φορά από τότε που εφαρμόζονται οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, αποφάνθηκε ότι οι δύο χώρες δεν έλαβαν αποτελεσματικά μέτρα για τη μείωση του δημόσιου ελλείμματος. Όπως δήλωσαν τόσο ο κ. Ντομπρόβσκις όσο και ο κ. Μοσκοβισί, η Μαδρίτη και η Λισαβόνα απέτυχαν να εκπληρώσουν και τους δύο στόχους, δηλαδή τη μείωση του ονομαστικού και του διαρθρωτικού ελλείμματος. Ειδικότερα, στην Ισπανία το ονομαστικό δημόσιο έλλειμμα το 2015 ανήλθε σε 5,1% του ΑΕΠ, ενώ ο στόχος ήταν να μειωθεί στο 4,2% του ΑΕΠ. Το διαρθρωτικό έλλειμμα μειώθηκε κατά 0,6% στη διάρκεια της τριετίας 2013-2015, ενώ στόχος ήταν η μείωση του κατά 2,7% του ΑΕΠ. Η Κομισιόν θεωρεί ότι οι αποκλίσεις είναι μεγάλες και στις δύο περιπτώσεις. Στην Πορτογαλία το ονομαστικό έλλειμμα ανήλθε το 2015 σε 4,4%, ενώ ο στόχος ήταν να μειωθεί κάτω του 3% του ΑΕΠ. Η μεγάλη απόκλιση οφείλεται εν μέρει και στη διάσωση μιας πορτογαλικής τράπεζας το 2015.
Η μείωση του διαρθρωτικού ελλείμματος μέσα στην τριετία 2013-2015 ήταν της τάξης του 1,1% του ΑΕΠ, ενώ ο στόχος ήταν 2,5% του ΑΕΠ. Η Κομισιόν με τις παραπάνω διαπιστώσεις που υποβάλλει υπό μορφή συστάσεων στο Συμβούλιο Υπουργών ΕCOFIN μπορεί να μην προτείνει ευθέως την επιβολή κυρώσεων, ωστόσο περνάει τη διαδικασία στη φάση των κυρώσεων, με τη μόνη διαφορά ότι δεν θα τις αποφασίσει η ίδια αλλά το Συμβούλιο. Από εδώ και πέρα, όλα θα εξαρτηθούν από τη στάση του Συμβουλίου, το οποίο θεωρείται μεν βέβαιο ότι θα επιβεβαιώσει τη διαπίστωση της Επιτροπής ότι δεν λήφθηκαν αποτελεσματικά μέτρα, αυτό που δεν είναι βέβαιο έχει να κάνει με τη μορφή της ποινής.
Οι διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας προβλέπουν δύο είδη κυρώσεων στην παρούσα φάση, το πρώτο είναι η επιβολή χρηματικού προστίμου ύψους μέχρι 0,2% του ΑΕΠ και η αναστολή των χρηματοδοτήσεων από τα διαρθρωτικά ταμεία. Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής προηγούμενο με άλλη χώρα για να μπορεί να γίνει σύγκριση ή υπόθεση. Το Συμβούλιο ΕCOFIN συνεδριάζει στις 12 Ιουλίου, εάν υιοθετήσει τη διαπίστωση της Κομισιόν τότε θα μεσολαβήσουν 10 μέρες διαβουλεύσεων με τις δύο χώρες, ώστε να ετοιμαστεί ένα νέο χρονοδιάγραμμα επίτευξης των στόχων.
Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, όπου ενεργό ρόλο θα παίξει και η Κομισιόν, θα κριθούν τα πάντα και όπως είπε ο κ. Μοσκοβισί τα πάντα είναι πιθανά, δηλαδή η επιβολή προστίμου, η μείωσή του ή ακόμη και ο μηδενισμός του. Θα ακούσουμε τις δύο κυβερνήσεις και στο τέλος θα υποβάλουμε τις προτάσεις μας, ανέφερε. Σε ερώτηση γιατί πέρυσι τον Μάιο για τη Γαλλία δεν αποφασίστηκε ανάλογη διαδικασία, αλλά της δόθηκε περισσότερος χρόνος (στο τέλος του 2016) για να επαναφέρει το έλλειμμα κάτω του 3% του ΑΕΠ, ο κ. Μοσκοβισί ισχυρίστηκε ότι για τη χώρα αυτή οι υπηρεσίες της Επιτροπής δεν αποφάνθηκαν ότι δεν έλαβε αποτελεσματικά μέτρα. Πρόκειται για μια απάντηση που δεν θεωρείται ικανοποιητική, απλώς δείχνει δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Ο Βορράς έχει το πάνω χέρι
Ανεξάρτητα από τις τελικές αποφάσεις που θα ληφθούν, η χθεσινή εξέλιξη καταδεικνύει ότι ο Βορράς έχει σήμερα το «πάνω χέρι» στην Ευρωζώνη, παρά το Βrexit και τους κινδύνους που έφερε και οι οποίοι επιβάλλουν αλλαγές στην Ε.Ε. ώστε να επαναπροσεγγίσει τους Ευρωπαίους πολίτες. Οι υπέρμαχοι της δημοσιονομικής ορθοδοξίας στέλνουν επίσης μήνυμα σε κυβερνήσεις χωρών που σήμερα θεωρούνται οικονομικά «αδύναμοι κρίκοι» και οι οποίες προφανώς θα περίμεναν πως τα όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ε.Ε. θα οδηγούσαν σε μια χαλάρωση της δημοσιονομικής προσπάθειας, ώστε να μη δεχθεί η ανάπτυξη καίριο πλήγμα. Γιατί είναι προφανές ότι η ανάπτυξη και η αύξηση της απασχόλησης, που καταγράφονται τα τελευταία δύο χρόνια στις δύο χώρες της Ιβηρικής, πρωτίστως στην Ισπανία, θα δεχθούν καίριο πλήγμα εάν οι δύο χώρες υποχρεωθούν στη λήψη νέων μέτρων λιτότητας.
Να ληφθεί υπ’ όψιν το βρετανικό δημοψήφισμα
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα έστειλε τη Δευτέρα επιστολή στην Κομισιόν με την οποία την προειδοποίησε για τις επιπτώσεις της απόφασης στην κοινή γνώμη της Πορτογαλίας.
«Η επιβολή κυρώσεων θα ήταν μια ενέργεια που δύσκολα θα κατανοούσε ο πορτογαλικός λαός, ο οποίος υποφέρει ακόμη και σήμερα από τη μεγάλη ύφεση των τελευταίων ετών και τα μέτρα λιτότητας» αναφέρει, προσθέτοντας ότι ο κίνδυνος θα ήταν να αυξηθεί σημαντικά ο ευρωσκεπτικισμός.
Ο κ. Κόστα καλούσε την Κομισιόν να λάβει υπ’ όψιν το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος και να αναλύσει προσεκτικά τις επιπτώσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν οι κυρώσεις σε πολιτικό επίπεδο.
Πολιτική και τραπεζική απειλή στην Ιταλία
Της Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]
Η τραπεζική κρίση -που απειλεί να παρασύρει στη δίνη της ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρωζώνης- και η πολιτική αβεβαιότητα στην Ιταλία, με ανησυχητική άνοδο της δημοτικότητας του αντιευρωπαϊκού Κινήματος των Πέντε Αστέρων, ρίχνουν βαριά σκιά πάνω από τα ιταλικά κρατικά ομόλογα, οδηγώντας σε ανησυχητική διεύρυνση του κόστους δανεισμού.
Η απόδοση του ιταλικού 10ετούς ομολόγου άγγιξε χθες υψηλά εβδομάδας, έως και το 1,24%, έχοντας διευρυνθεί κατά δέκα μονάδες βάσης στις τελευταίες συνεδριάσεις και έχοντας απομακρυνθεί σημαντικά από την απόδοση του αντίστοιχου γερμανικού τίτλου, που κινείται σε επίπεδα κάτω του μηδενός.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων -που έχει ζητήσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη συμμετοχή της Ιταλίας στη Ζώνη του Ευρώ- είναι πλέον το πιο δημοφιλές κόμμα της χώρας, έχοντας θριαμβεύσει στις αυτοδιοικητικές εκλογές του προηγουμένου μηνός. Παρότι οι εθνικές εκλογές στην Ιταλία είναι προγραμματισμένες για το 2018, η άνοδος του Κινήματος των Πέντε Αστέρων αποτελεί «πονοκέφαλο» για τον Ιταλό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι, εν όψει του δημοψηφίσματος του Οκτωβρίου για τη συνταγματική μεταρρύθμιση.
Ο κ. Ρέντσι έχει δεσμευτεί να παραιτηθεί εάν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι αρνητικό.
Πέραν της πολιτικής αβεβαιότητας, τα προβλήματα του ιταλικού χρηματοπιστωτικού συστήματος -του τέταρτου μεγαλύτερου της Ευρωζώνης- απειλούν να εξελιχθούν σε ντόμινο, συμπαρασύροντας και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες.
Οι μετοχές των ιταλικών τραπεζών έχουν χάσει περισσότερο από το 50% της αξίας τους από τις αρχές του έτους, με την Banca Monte dei Paschi di Siena να αποτελεί τον πιο αδύναμο κρίκο, έχοντας απολέσει το 78% της κεφαλαιοποίησής της φέτος.
Η κυβέρνηση της Ρώμης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναζητούν τρόπους για την ανακεφαλαιοποίηση της Monte Paschi και άλλων ιταλικών τραπεζών, εν μέσω ανησυχιών ότι θα αποτύχουν στη δοκιμασία των stress tests, που θα ανακοινωθούν στις 29 Ιουλίου. «Αγκάθι» στις συζητήσεις μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών αποτελεί το ζήτημα του bail-in, δηλαδή για το αν οι πιστωτές θα υποστούν ζημίες αν χρησιμοποιηθούν χρήματα των φορολογουμένων.
Η Ιταλία προκρίνει ένα σχέδιο προληπτικής ανακεφαλαιοποίησης, στο πλαίσιο των κανόνων της Ε.Ε. για την εξυγίανση των τραπεζών, που επιτρέπουν στις κυβερνήσεις να χρηματοδοτούν τις τράπεζες, όταν αυτές παρουσιάζουν κεφαλαιακά κενά στα stress tests, ανέφεραν οι πηγές. Η Ρώμη υποστηρίζει ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση συνεπάγεται μικρό ή ελάχιστο κόστος για τους ομολογιούχους, επειδή οι κανόνες δεν επιβάλλουν τον επιμερισμό του βάρους για την εξυγίανση των τραπεζών σε υποθετικές ζημίες. Εάν το σχέδιο της Ιταλίας εγκριθεί, θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς και για άλλες τράπεζες, τονίζουν οι πηγές.
Σύμφωνα με το σχέδιο της Ρώμης, οι ιταλικές τράπεζες θα εκδώσουν μετοχές ή ομόλογα μετατρέψιμα σε μετοχές και το κράτος θα συμφωνήσει να αγοράσει όσους από τους τίτλους αυτούς δεν πωληθούν (σε ιδιώτες), ενεργώντας ως δίχτυ ασφαλείας, δήλωσαν οι ίδιες πηγές. Η Ρώμη επιδιώκει μία ανακεφαλαιοποίηση, ύψους τουλάχιστον 5 δισ. ευρώ, για τη Monte dei Paschi, ώστε να ανταποκριθεί στο αίτημα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για μείωση κατά δέκα δισ. ευρώ του βάρους των επισφαλών δανείων μέσα στην επόμενη τριετία.
Το ύψος των τοξικών δανείων στο χαρτοφυλάκιο της Monte dei Paschi ανερχόταν στα 46,9 δισ. ευρώ στα τέλη του 2015, με σχεδόν το ήμισυ να μην καλύπτεται από προβλέψεις.
«Θα ήταν ανοησία»
Ο Ισπανός υπουργός Οικονομίας, Λούις ντε Γκίντος, δήλωσε ότι η χώρα του θα αποφύγει την επιβολή κυρώσεων και ότι θα εργασθεί μαζί με τις Βρυξέλλες προς μια νέα πορεία μείωσης του ελλείμματος. «Είμαι πεπεισμένος ότι οι κυρώσεις δεν πρόκειται να συμβούν, διότι η Ισπανία είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στην Ευρωζώνη και έχει περάσει περισσότερες μεταρρυθμίσεις από οποιαδήποτε άλλη. Θα ήταν ανοησία» δήλωσε ο κ. ντε Γκίντος ενώπιον δημοσιογράφων στη Μαδρίτη.
