Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Την ώρα που στα επιδημιολογικά εργαστήρια ανά τον κόσμο οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν απαντήσεις στα μυστήρια του νέου κορωνοϊού και να καταλήξουν στο κατάλληλο «όπλο» αντιμετώπισής του με αλλεπάλληλες κλινικές δοκιμές, ολόκληρη η παγκόσμια οικονομία έχει μετατραπεί σε ένα «εργαστήριο» δοκιμών για την κατάλληλη «θεραπεία» των οξύτατων επιπτώσεων της πανδημίας στην επιχειρηματική δραστηριότητα και την αγορά εργασίας και γιατί όχι και ένα «εμβόλιο» θωράκισης έναντι μελλοντικών κρίσεων. Σε αυτή τη μάχη προβάδισμα φαίνεται να έχει η Ευρώπη της οποίας το κοινωνικό μοντέλο- με τις όσες μεταλλάξεις και εάν έχει υποστεί- εξακολουθεί, όπως φαίνεται, να προσφέρει περισσότερη ασφάλεια στους εργαζομένους και πιθανότατα αυτή τη φορά και περισσότερα στηρίγματα στο ΑΕΠ για ταχύτερη επιστροφή στην ανάπτυξη.
Έχουμε συνηθίσει να κατηγορούμε την Ε.Ε. για αργά αντανακλαστικά, πολυφωνίες και κακοφωνίες, ροπή στα ημίμετρα και τις άτολμες λύσεις απέναντι σε μεγάλες κρίσεις. Αυτή τη φορά, όμως, το μπλοκ των 27 κινήθηκε ταχύτερα και πιο αποφασιστικά από ποτέ. Έχοντας μάθει και από το πάθημα της Ιταλίας οι υπόλοιπες χώρες στην πλειονότητά τους δεν άργησαν να λάβουν την απόφαση για αυστηρά lockdown, προκειμένου να θωρακίσουν την δημόσια υγεία και να αποτρέψουν την κατάρρευση των υγειονομικών συστημάτων. Έριξαν από επιλογή με συνοπτικές διαδικασίες σε τεχνητό κώμα τις οικονομίες τους αναγνωρίζοντας πως έτσι έχουν πιθανότητες να τις σώσουν.
Και μπορεί ακόμη να μην έχει συμφωνήσει στις λεπτομέρειες του απολύτως αναγκαίου Ταμείου Ανάκαμψης (τη μορφή των χορηγήσεων και τους όρους που θα τις συνοδεύουν), αλλά οι Βρυξέλλες έδωσαν πολύ σύντομα το πράσινο φως για απεριόριστη ευελιξία στις κυβερνήσεις, ώστε η κάθε μία ξεχωριστά να προωθήσει μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων και αποτροπής των απολύσεων. Οι περισσότερες χώρες έθεσαν σε εφαρμογή προγράμματα αναστολής συμβάσεων, τα οποία σκοπεύουν να διατηρήσου εν ισχύ τουλάχιστον έως το φθινόπωρο ή εξελίσσουν σε προγράμματα επιδότησης μισθών (Kurzarbeit στη Γερμανία, Συν-Εργασία στην Ελλάδα κτλ).
Και αποσπούν για αυτές τους τις κινήσεις τα εύσημα από τους ξένους οικονομολόγους και τον διεθνή Τύπο. Οι New York Times σχολιάζουν πως ήδη οι διαφορετικές προσεγγίσεις ΗΠΑ- Ευρώπης αποδίδουν πολύ διαφορετικά αποτελέσματα όχι μόνο σε όρους κρουσμάτων και θανάτων (όπου πλέον η αμερικανική ήπειρος είναι το νέο hot spot της πανδημίας) αλλά και στην αγορά εργασίας. Η εκρηκτική αύξηση στην ανεργία που είδαμε στις ΗΠΑ απετράπη- τουλάχιστον έως τώρα- στη Γηραιά Ήπειρο. Η απάντηση της Ευρώπης στην πανδημία ήταν πιο απλή και πιο αποτελεσματική ως προς τη χρήση των δημόσιων πόρων, αφού και η αμερικανική κυβέρνηση άνοιξε μεν τις στρόφιγγες για στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων, αλλά δεν μπόρεσε να φρενάρει το κύμα των απολύσεων.
Ανάλογες είναι και οι επισημάνσεις του Bloomberg. «Καθώς η Ευρώπη αναδύεται από το πρώτο κύμα της πανδημίας του Covid-19 είναι σε καλύτερη κατάσταση από τις ΗΠΑ, με το συνδυασμό του κράτους κοινωνικής πρόνοιας και ισχυρών συστημάτων υγείας να φαντάζει ξαφνικά και πάλι ελκυστικός» αναφέρει και προσθέτει ότι τα επιδημιολογικά δεδομένα όσο και η οικονομία βελτιώνονται στις ευρωπαϊκές χώρες, την ώρα που στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού έχουμε έξαρση κρουσμάτων και εντονότατους φόβους για το εύρος της ύφεσης.
Η εικόνα αυτή της αποτελεσματικής Ευρώπης και των αμήχανων ΗΠΑ είναι μία πλήρη αντιστροφή του σκηνικού σε σχέση με τα όσα ζήσαμε στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-09. Τότε είχαμε μία κρίση, που «γεννήθηκε» στην αμερικανική αγορά ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου, αλλά εξαπλώθηκε ως ιός ταχύτατα ανά την υφήλιο και τελικά έπληξε με πολύ μεγαλύτερη σφοδρότητα την δική μας ήπειρο.
Αν στην περίπτωση των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της κρίσης έπρεπε να συνεννοηθούν άμεσα το υπουργείο Οικονομικών, η Federal Reserve και το Κογκρέσο, στην περίπτωση των Ευρωπαίων έπρεπε να βρεθεί άκρη μέσα από τις τεταμένες συχνά διαπραγματεύσεις πολλών κυβερνήσεων με τα ευρωπαϊκά όργανα. Ακόμη και πριν ξεσπάσει η κρίση χρέους (που εξελίχθηκε σε βαθύτατη οικονομική και κοινωνικοπολιτική κρίση) είχε γίνει σαφές πως ο κατακερματισμένος τραπεζικός τομέας με τα πολλαπλά εθνικά ρυθμιστικά πλαίσια, η απουσία ενιαίας εποπτικής αρχής και ενός κοινού μηχανισμού διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων έθεταν σοβαρά εμπόδια στην αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Εκείνο το προ δωδεκαετίας πάθημα ας γίνει τώρα μάθημα σε όσους θέτουν εμπόδια στην σημερινή ενιαία μεγάλη απάντηση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Γιατί χωρίς το στήριγμα αυτό τα όσα πέτυχαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στους πρώτους μήνες αντιμετώπισης της πανδημίας, θα μπορούσαν πολύ γρήγορα να χαθούν.
