Την ιδέα των λεγόμενων mini-BOT φέρεται να εξετάζει ολοένα και εντονότερα η ιταλική κυβέρνηση προκειμένου να καλύψει μέρος των λογαριασμών της. Τι ακριβώς είναι αυτό το εργαλείο; Θα αντιστοιχούσε σε ένα παράλληλο νόμισμα; Και γιατί προκαλεί τόσο έντονη ανησυχία στους επενδυτές; Το Bloomberg επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα της υπόθεσης.
1. Τι είναι τα mini-BOTs;
Μέχρι στιγμής απλώς μία ιδέα. Η αρχική πρόταση έκανε λόγο για τη δημιουργία χρεογράφων μικρής αξίας (από 1 έως 500 ευρώ) που θα εκδίδονταν για την κάλυψη ληξιπρόθεσμων πληρωμών προς προμηθευτές του Δημοσίου. Θα μπορούσαν επίσης να εκδίδονται στη μορφή πιστώσεων έως και 25.000 ευρώ έκαστο προς φορολογούμενους, που δικαιούνται επιστροφή φόρου. Όπως και τα IOU από την κυβέρνηση, τα mini-BOTs δεν θα φέρουν τόκο ούτε θα έχουν συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης. Θα εγγυώνται από το κράτος και θα γίνονται αποδεκτά από την κυβέρνηση για πληρωμή φόρων. Δεν θα υπήρχε πάντως υποχρέωση από τρίτα μέρη να τα αποδεχθούν.
2. Ποιος πιέζει για αυτή τη λύση;
Ο κυβερνητικός συνασπισμός Λέγκας και Κινήματος Πέντε Αστέρων αρχικά είχε εντάξει την ιδέα στο πρόγραμμά του το Μάιο του 2018. Η Λέγκα υποστήριζε τότε ότι η έκδοση mini-BOTs ύψους 70 έως 100 δισ. ευρώ για την πληρωμή προμηθευτών ή πιστωτών θα έδινε ώθηση στην οικονομία. Το σχέδιο καταρτίστηκε από τον οικονομικό σύμβουλο του κόμματος, Κλαούντιο Μπόργκι, ο οποίος μάλιστα κατά την προεκλογική εκστρατεία του 2018 προωθούσε την ιδέα σε αρκετές τηλεοπτικές εκπομπές, παρουσιάζοντας και σχετικά σχέδια. Όπως και η παλιά ιταλικη λίρα τα χρεόγραφα είχαν αποτυπωμένη τη μορφή διάσημων Ιταλών, όπως ο προδοσφαιριστής Μάρκο Ταρντέλι.
3. Γιατί έχουν επιστρέψει στην ειδησεογραφία τα mini-Βots
Η κάτω Βουλή της Ιτλαίας ενέκρινε ψήφισμα που ζητεί από την κυβέρνηση να επιταχύνει τις πληρωμές σε πιστωτές και προμηθευτές του δημοσίου, με την έκδοση μεταξύ άλλων εντόκων γραμματίων. Αρχικά η κυβέρνηση αρνήθηκε ότι υπάρχει περίπτωση έκδοσης και mini-BOTs. Ωστόσο καθώς κλιμακώθηκε η κόντρα της με τις Βρυξέλλες, μετά την απόφαση της Κομισιόν να ανοίξει πειθαρχική διαδικασία, κάποιοι άρχισαν και πάλι να υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο εργαλείο θα ήταν ένας τρόπος για κάλυψη αναγκών, χωρίς να επηρεάζονται τα όρια για το δημόσιο χρέος.
4. Ποια είναι η αντίδραση στην ιδέα;
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υπό τον Μάριο Ντράγκι δεν έδειξε καθόλου ενθουσιασμένη. Εξήγησε πως τα mini-BOTs θα έπρεπε να θεωρηθούν είτε νόμισμα και επομένως θα ήταν παράνομη η χρήση τους στην Ευρωζώνη είτε να θεωρηθούν νέα μορφή χρέους, που θα ερχόταν να προστεθεί στις εκκρεμείς υποχρεώσεις της Ιταλίας. Ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών, Τζιοβάνι Τρία, επίσης απορρίπτει επισήμως την ιδέα, ενώ ο πρωθυπουργός, Τζουζέπε Κόντε, υποστηρίζει ότι δεν έχει ποτέ συζητηθεί στην κυβέρνηση.
5. Γιατί προκαλούν τόσο έντονη ανησυχία;
Οι επενδυτές ανησυχούν ότι τα μίνι αυτά εργαλεία θα συνιστούσαν de facto παράλληλο νόμισμα, από τη στιγμή που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν όχι μόνο για την πληρωμή φόρων, αλλά και για την πληρωμή αγαθών και υπηρεσιών από την κυβέρνηση. Άλλωστε είχαν προωθηθεί ως ένας τρόπος κάλυψης των αναγκών της χώρας για μία μεταβατική περίοδο τουλάχιστον, σε περίπτωση εξόδου της από το ευρώ.
6. Είναι οι διαβεβαιώσεις του υπουργείου Οικονομικών επαρκείς;
Βραχυπρόθεσμα ναι. Μακροπρόθεσμα μάλλον όχι. Η στήριξη του ψηφίσματος για την επίσπευση των πληρωμών στους προμηθευτές ήταν ομόφωνη, παρά το γεγονός ότι η αξιωματική αντιπολίτευση στη συνέχεια απέσυρε τη στήριξή της τονίζοντας πως δεν γνώριζε ότι υπήρξε προσθήκη της τελευταίας στιγμής στο κείμενο που έκανε λόγο για μίνι έντοκα γραμμάτια. Μάλιστα η Moody’s Investors Service σχολίασε πως η επαναφορά της ιδέας στο προσκήνιο είναι αρνητική για την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας (credit negative).
7. Έχει γίνει κάτι τέτοιο ποτέ στο παρελθόν;
Η Αργεντινή εξέδωσε μικρά γραμμάτια τύπου IOUs γνωστά ως Lecops για να καλύψει τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων στις αρχές του 2000 εν μέσω καλπάζοντα πληθωρισμού. Η Καλιφόρνια επίσης χρησιμοποίησε IOUs το 2009 για ένα μικρό διάστημα,όταν ξέμεινε από ρευστό. Η ελληνική κυβέρνηση φέρεται να σκεφτόταν την ιδέα το 2015 όταν διαπραγματευόταν με τους πιστωτές για την παραμονή στο ευρώ.
Πηγή: Bloomberg
