Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
H αβεβαιότητα για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας παραμένει εξαιρετικά υψηλή και παρόλο που οι αγορές φαίνεται να την αγνοούν, επιμένοντας στο «πάρτι» τους, οι κυβερνήσεις πρέπει να ανησυχούν. Και τούτο γιατί η νέα αυτή βαθύτατη οικονομική κρίση μεταφράζεται σιγά- σιγά σε πολιτική αβεβαιότητα και κοινωνική αναταραχή.
Οι επενδυτές επιλέγουν την έκθεση στο ρίσκο με το βλέμμα στην επόμενη ημέρα και πιστεύοντας στο αισιόδοξο σενάριο μίας ανάκαμψης τύπου U ή ακόμη και V. Oι πολίτες όμως κοιτούν το τώρα και τις δραματικές ανατροπές στη ζωή και τα σχέδιά τους. Η βαθύτερη ύφεση από την εποχή της δεκαετίας του ’30 και οι μαζικές περικοπές θέσεων εργασίας, παρά το δίχτυ προστασίας, που προσπαθούν να απλώσουν οι κυβερνήσεις τουλάχιστον της Ευρώπης, παγιδεύουν και πάλι τους πάντες στην ανασφάλεια. Και σε αυτό το περιβάλλον της ανασφάλειας είναι που βρίσκουν πρόσφορο έδαφος ο διχασμός, το μίσος, οι κοινωνικές συγκρούσεις.
Η Ευρώπη και ο κόσμος έζησαν πριν από μία δεκαετία τις οξύτατες κοινωνικές επιπτώσεις και τους πολιτικούς σεισμούς που πυροδότησαν η παγκόσμια πιστωτική ασφυξία μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και η κρίση χρέους. Από τις πλατείες των αγανακτισμένων έως την άνοδο της ακροδεξιάς, τον εντεινόμενο ευρωσκεπτικισμό και την απότομη στροφή στον λαϊκισμό τα σημάδια στις κοινωνίες και την πολιτική σκηνή είναι ακόμη ορατά.
Η οικονομική κρίση ήταν ο παράγοντας που συνέδεε όλα τα παραπάνω. Θα δούμε τη σημερινή οικονομική κρίση να γεννά ανάλογα φαινόμενα; Οι διαφορές είναι σήμερα πολλές, ωστόσο είναι βέβαιο ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας και των lockdown έρχονται να εντείνουν τη δυσαρέσκεια των πολιτών έναντι των κυβερνήσεων και των χειρισμών τους. Όταν δε οι συνθήκες αυτές συνδυάζονται με τραγικά γεγονότα, όπως αυτό της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ από αστυνομικό στις ΗΠΑ, που φέρνουν στην επιφάνεια διαχρονικές «ασθένειες» (φυλετικές διακρίσεις, ανισότητες κτλ) μπορούν να δημιουργήσουν εκρηκτικές καταστάσεις.
Σε ανάλυσή της η Citi προειδοποιεί πως «το σημερινό περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας αφήνει μία τεράστια έκθεση στην αυξανόμενη πολιτική αβεβαιότητα». Όπως εξηγεί η κοινωνική αναταραχή που βιώνουν σήμερα στις ΗΠΑ έρχεται να προστεθεί στις προκλήσεις της πανδημίας του Covid-19 και να εντείνει τη δυσαρέσκεια για τις οικονομικές συνθήκες, αλλά και την κατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα. Οι εξελίξεις αυτές θα μπροούσαν να φέρουν εκ νέου πολιτική αλλαγή, αλλά αυτή τη φορά στην αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη που είχαμε το 2016. Στον υπόλοιπο κόσμο το τοπίο είναι πιο θολό, αφού από τη μία η πανδημία φαίνεται και πάλι να εξυπηρετεί την ατζέντα των εθνικιστών, αλλά από την άλλη καθιστά φανερό ότι δεν υπάρχουν «μαγικές λύσεις».
Υπάρχει φάρμακο; Πέραν των βημάτων, που πρέπει να γίνουν σε θεσμικό και κοινωνκό επίπεδο ή τις λύσεις που θα φέρουν οι κάλπες σε όσες χώρες ετοιμάζονται για εκλογές, απαντήσεις χρειάζονται και στο οικονομικό πεδίο. Σύμφωνα με τη Citi μέχρι στιγμής οι πρωτοβουλίες δημοσιονομικές και νομισματικές κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν επαρκούν. Χρειάζονται περισσότερα, διαμηνύει και προσθέτει πως και άλλες χώρες θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμα της… Γερμανίας. Σε μία στροφή 180 μοιρών η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία αποφάσισε να αφήσει για λίγο στην άκρη το δόγμα των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και της αυστηρής πειθαρχίας και να προτάξει την ανάγκη στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Προωθεί ένα από τα πλέον γενναιόδωρα σχέδια τόνωσης, ύψους 130 δισ. ευρώ, και μάλιστα το πιο «πράσινο» που έχει παρουσιαστεί παγκοσμίως, αντιλαμβανόμενη πως η πανδημία καθιστά πιο επιτακτική την ανάγκη για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.
