Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Με δεδομένο το βαρύ κλίμα που έχει δημιουργηθεί λόγω της διαρροής του διαλόγου Τόμσεν-Βελκουλέσκου από το Wikileaks, οι θεσμοί ετοιμάζονται να καθίσουν εκ νέου στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με στόχο να ολοκληρωθεί η διαδικασία της πρώτης αξιολόγησης.
Τα όσα αποκαλύφθηκαν μέσω της συνομιλίας -διάθεση του ΔΝΤ να φτάσει η Ελλάδα κοντά στο πιστωτικό γεγονός ώστε να υποχωρήσει και να δεχτεί τις θέσεις του Ταμείου, διάσταση θέσεων ΔΝΤ-Ευρωπαίων κ.λπ.- δείχνουν ότι ο συντονισμός μεταξύ των θεσμών ως προς την περαιτέρω πορεία των συζητήσεων θα είναι ένα από τα κομβικά σημεία σε αυτή τη φάση.
Σε κάθε περίπτωση, οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να είναι πολύ σκληρές. Από το κείμενο του διαλόγου των στελεχών του ΔΝΤ προκύπτει ότι στο τραπέζι θα πέσουν πολύ κρίσιμα θέματα, από τα οποία θα κριθεί:
1 Το συνολικό πακέτο των μέτρων που θα πρέπει να λάβει η Ελλάδα για να ολοκληρωθεί η διαδικασία της α’ αξιολόγησης. Παρά τα όσα έλεγαν τις προηγούμενες ημέρες στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης ότι η συμφωνία θα κλείσει με μέτρα 5,4 δισ. ευρώ, το ύψος του τελικού λογαριασμού φαίνεται ότι θα βρεθεί στο επίκεντρο. Το ΔΝΤ εμφανίζεται να επιμένει στην αναγκαιότητα λήψης περισσότερων μέτρων, συνδέοντας με το συγκεκριμένο ζήτημα ακόμη και τη συμμετοχή του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα (σ.σ.: δεν πρόκειται να δεχτώ λίγα μέτρα φέρεται να λέει ανοικτά ο κ. Τόμσεν).
2 Ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος. Η πλευρά του ΔΝΤ εμφανίζεται -πάντοτε μέσω του διαλόγου- να μη θεωρεί εφικτή την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 3,5% με βάση τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας. Οι κ.κ. Τόμσεν και Βελκουλέσκου εμφανίζονται να μιλούν ανοικτά για την ανάγκη αναθεώρησης του στόχου -ακόμη και στο 1,5%-2,5% από 3,5% που είναι σήμερα για το 2018-, αν και φέρονται να παραδέχονται ότι αυτό δεν πρόκειται να γίνει δεκτό από την πλευρά των Ευρωπαίων. Αλλωστε, ο στόχος του 3,5% για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 αναφέρεται ρητά στο μνημόνιο και η αναθεώρησή του προβλέπει αλλαγή του μνημονίου.
3 Το μέλλον του ελληνικού χρέους. Από τους διαλόγους προκύπτει ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει έτοιμη έκθεση αξιολόγησης, την οποία προτίθεται να βγάλει στη δημοσιότητα, ενώ φέρεται να επιθυμεί να υπάρξει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την επαναδιαπραγμάτευση, έτσι ώστε η έναρξη της συζήτησης -εκτιμάται ότι θα γίνει μέσα στον Απρίλιο, στο περιθώριο της εαρινής συνόδου του ΔΝΤ- να έχει και συγκεκριμένη ημερομηνία λήξεως.
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται πλέον η τροπή που θα πάρουν οι διαπραγματεύσεις και ως προς το περιεχόμενο των μέτρων που θα κληθεί να λάβει η ελληνική πλευρά. Η κυρία Βελκουλέσκου εμφανίζεται στην υποκλαπείσα συνομιλία να αναφέρεται ρητά σε παρεμβάσεις που δεν ήταν μέχρι τώρα στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων. Συγκεκριμένα:
1 Ανοίγει θέμα μισθολογικού κόστους. Προφανώς αναφέρεται στο μισθολογικό κόστος του Δημοσίου, εγείροντας ξανά ζήτημα μειώσεων στους μισθούς του Δημοσίου. Μέχρι τώρα, δεν υπήρχε κάτι τέτοιο στην ατζέντα ούτε και υπάρχει αναφορά στο μνημόνιο. Αντιθέτως, τον χειμώνα οι θεσμοί δέχτηκαν την αύξηση του μισθολογικού κόστους κατά περίπου 150 εκατ. ευρώ.
2 Επαναφέρει στο τραπέζι το ζήτημα των αλλαγών στον ΦΠΑ. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το ΔΝΤ έχει θέσει θέμα κατάργησης του υπερχαμηλού συντελεστή, αλλά και μετάθεσης βασικών υπηρεσιών που σήμερα έχουν καταταχθεί στον συντελεστή του 13% (π.χ. ύδρευση, ηλεκτροδότηση) στο 23%.
3 Μιλάει για αυξήσεις σε 1-2 ειδικούς φόρους κατανάλωσης. Την αύξηση των ειδικών φόρων, ειδικά στα καύσιμα, φέρεται να είναι διατεθειμένη να τη συζητήσει και η ίδια η ελληνική πλευρά.
Πάντως, από το περιεχόμενο του διαλόγου που διέρρευσε, το ΔΝΤ φέρεται να αμφισβητεί το ίδιο το περιεχόμενο του μνημονίου που υπεγράφη το καλοκαίρι.
Δηλαδή, φέρεται να μην αρκείται στα μέτρα του 3% που ρητώς αναφέρονται (1% για το ασφαλιστικό, 1% για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού του 2016 και επιπλέον 1% για τη διετία 2017-2018), αλλά να απαιτεί είτε περισσότερα μέτρα είτε μικρότερο δημοσιονομικό στόχο για το 2018 ταυτόχρονα με διευθέτηση του χρέους.
Από την άλλη, αμφισβητεί και τις δημοσιονομικές επιδόσεις που έχουν προβλεφθεί για το 2016. Η κυρία Βελκουλέσκου φέρεται να μιλάει για έλλειμμα το 2016 (σ.σ.: ήδη τα στοιχεία έδειξαν ότι θα υπάρχει πλεόνασμα από το 2015) της τάξεως του 0,25%, όταν οι Ευρωπαίοι αλλά και η Ελλάδα μιλούν για πλεόνασμα της τάξεως του 0,5%.
Ως προς το χρονοδιάγραμμα των διαπραγματεύσεων, φαίνεται ότι οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες μέσα στις επόμενες ημέρες, χωρίς όμως αυτή τη στιγμή να είναι εξασφαλισμένο ότι θα υπάρξει και συμφωνία.
Η κυρία Βελκουλέσκου αποκαλύπτει στη συνομιλία ότι στις 6-7 Απριλίου θα υπάρξει στην Ουάσιγκτον συνάντηση της «ομάδας της Ουάσινγκτον» για το ελληνικό χρέος, η οποία θα πραγματοποιηθεί στο περιθώριο της ομάδας εργασίας του Eurogroup (EWG).
Φέρεται επομένως να αναφέρει ότι οι Ευρωπαίοι θα ήθελαν, ιδανικά, οι συζητήσεις στην Αθήνα να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις 8 Απριλίου ή το αργότερο στις 11 ή 12 Απριλίου, ώστε και τα στελέχη του ΔΝΤ να μεταβούν από την Αθήνα κατευθείαν στην Ουάσιγκτον για την εαρινή σύνοδο.
«Κόκκινα» δάνεια
Εκτός του δημοσιονομικού κενού, που κυριαρχεί στο διάλογο Τόμσεν – Βελκουλέσκου, η διαπραγμάτευση έχει τεράστια κενά στο θέμα των «κόκκινων» δανείων, όπου ακόμη δεν έχει βρεθεί η κοινή συνισταμένη.
Η κυβέρνηση θέτει όρους στα δάνεια που θα πωληθούν σε funds, επιχειρώντας να εξαιρέσει το σύνολο των δανείων της 1ης κατοικίας καθώς και τα δάνεια των μικρομεσαίων, ενώ η πλευρά των δανειστών θέλει την εκχώρηση σε funds του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Εάν κλείσουν τα υπόλοιπα μέτωπα, εκτιμάται πως θα υπάρξει συμφωνία και στα «κόκκινα» δάνεια.
Επιδιώκουν τη σύνδεση εισφορών-παροχών
Στο ασφαλιστικό, οι δύο πλευρές έχουν έρθει πιο κοντά, αλλά χωρίς να υπάρχει ακόμη συμφωνία. Παρά τις ενστάσεις και αντιρρήσεις των εκπροσώπων των θεσμών σε μία σειρά βασικών θεμάτων, το κλίμα στις τελευταίες διαπραγματεύσεις δεν ήταν συγκρουσιακό. Από ποιο σημείο, λοιπόν, εκκινεί ο τελευταίος γύρος των διαπραγματεύσεων για το ασφαλιστικό; Κρίνοντας κανείς από τις αντιδράσεις των πιστωτών μέχρι σήμερα, αλλά και από τις δηλώσεις κορυφαίων παραγόντων του υπουργείου Εργασίας, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ελληνική πρόταση βρίσκεται κοντά στο επιδιωκόμενο δημοσιονομικό αποτέλεσμα εξοικονόμησης πόρων ύψους 1,8 δισ. ευρώ.
Ομως, υπάρχει ακόμη σοβαρή απόσταση μεταξύ των δύο πλευρών, η οποία πρέπει να καλυφθεί με περαιτέρω συγκράτηση των δαπανών, δηλαδή με πρόσθετες περικοπές κυρίως σε υψηλές κύριες και επικουρικές συντάξεις. Στο θέμα του ύψους των συντάξεων υπάρχει μία πάγια θέση των δανειστών, η οποία πολλές φορές παρερμηνεύεται.
Οι εκπρόσωποι των θεσμών επιδιώκουν μόνιμα και σταθερά τη σύνδεση εισφορών και παροχών. Δηλαδή, την ύπαρξη αναλογίας και αντιστοιχίας στα έτη ασφάλισης και το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλει ο ασφαλισμένος με το ύψος των συνταξιοδοτικών παροχών, έτσι ώστε να μην υπάρχει πρόσθετη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού για την κάλυψη των συνταξιοδοτικών δαπανών.
Σε αυτή την εξίσωση συνυπολογίζονται τα εξής δεδομένα: τα ποσοστά αναπλήρωσης των συντάξεων σε σχέση με τον συντάξιμο μισθό, η αναλογία εργαζομένων – συνταξιούχων ανά Ταμείο, το ποσοστό της ανεργίας, οι ροές εσόδων-εξόδων των Ταμείων, η περιουσία τους, το επίπεδο των μισθών, οι δημογραφικές μεταβολές και φυσικά οι μεταβολές στο ΑΕΠ.
Αυτό είναι σε γενικές μόνο γραμμές το πλαίσιο προσέγγισης των δεδομένων του ασφαλιστικού, πέρα από τα τεχνικά, οργανωτικά και διοικητικά ζητήματα που επηρεάζουν τη λειτουργία, την απόδοση και τη βιωσιμότητά του.
