Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
«Κλειδί» για το ύψος των θετικών και των αρνητικών μέτρων που θα ενεργοποιηθούν μέσα στο 2019 θα είναι η πρόβλεψη για την εξέλιξη του πρωτογενούς πλεονάσματος κατά το 2018.
Με βάση τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στη Μάλτα, το ποσοστό που θα συμφωνηθεί ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους θεσμούς θα κρίνει και το πόσα από τα αρνητικά μέτρα θα ενεργοποιηθούν αλλά και το αν θα υπάρξει θετικό πακέτο. Τα σενάρια που αποτυπώνει η «Ν» δείχνουν το καλό και το κακό ενδεχόμενο. Αν όλα κυλήσουν ομαλά, το 2019 η κυβέρνηση εκτός από τη μείωση των συντάξεων θα ενεργοποιήσει και θετικά μέτρα συνολικού ύψους 2% του ΑΕΠ. Στο κακό σενάριο, όμως, εκτός από τη μείωση των συντάξεων θα έχουμε το 2019 και μείωση του αφορολόγητου.
Οι βασικές αρχές της συμφωνίας όσον αφορά τα μέτρα του 2019 είναι οι εξής:
1. Το πρώτο πακέτο των αρνητικών μέτρων (μείωση συντάξεων) ενεργοποιείται ανεξαρτήτως πρωτογενούς πλεονάσματος. Ό,τι και αν γίνει δημοσιονομικά, οι συντάξεις θα κουρευτούν ώστε να εξοικονομηθεί από τη συνταξιοδοτική δαπάνη το 1% του ΑΕΠ.
2. Αν το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμηθεί στο 3,5% (χωρίς στο ποσό αυτό να συμπεριλαμβάνεται η εξοικονόμηση από τη μείωση των συντάξεων), τότε εκτός από το πακέτο με τα αρνητικά μέτρα θα ενεργοποιηθεί και ολόκληρο το πακέτο με τα θετικά μέτρα. Το πακέτο του 2019 θα περιλαμβάνει τη μείωση της εισφοράς των συνταξιούχων στα φάρμακα, την αύξηση του επιδόματος τέκνων, την υλοποίηση προγράμματος στέγασης, την αύξηση των γονιών που θα μπορέσουν να εντάξουν δωρεάν τα παιδιά τους στους παιδικούς σταθμούς, ένα επενδυτικό πρόγραμμα αλλά και ένα πακέτο δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.
3. Αν το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμηθεί από 2,5% έως 3,5%, τότε θα περιοριστούν ανάλογα τα θετικά μέτρα: Με πλεόνασμα 2,5% δεν υπάρχουν θετικά μέτρα. Με πλεόνασμα 2,6% υπάρχουν θετικά μέτρα 0,1%, με 2,7% τα θετικά μέτρα θα είναι 0,2% κ.ο.κ. Ένα επίσης κρίσιμο ζήτημα που ακόμη δεν έχει απαντηθεί είναι το ποιος θα αποφασίσει ποια από τα θετικά μέτρα θα ενεργοποιηθούν σε περίπτωση που τα δημοσιονομικά δεδομένα δεν επιτρέπουν την πλήρη υλοποίηση του καλού πακέτου.
4. Αν το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμηθεί κάτω από 2,5%, τότε εκτός από τη μείωση των συντάξεων θα γίνει και περικοπή του αφορολόγητου. Πρωτογενές πλεόνασμα 2,4% θα επιφέρει και μείωση του αφορολόγητου ώστε να εξοικονομηθεί το 0,1% του ΑΕΠ, ενώ το 2,3% θα φέρει μείωση του αφορολόγητου σε τέτοια επίπεδα ώστε να εξοικονομηθεί το 0,2% του ΑΕΠ. Αν το πρωτογενές πλεόνασμα περιοριστεί στο 1,5% του ΑΕΠ, τότε ολόκληρη η μείωση του αφορολόγητου θα γίνει από το 2019 και όχι από την Πρωτοχρονιά του 2020.
5. Στο πολύ θετικό σενάριο που το πρωτογενές πλεόνασμα θα ξεπεράσει το 3,5% του ΑΕΠ, λογικά η κυβέρνηση θα έχει το δικαίωμα να προχωρήσει και σε επιπλέον μέτρα ανακούφισης, δικαίωμα άλλωστε το οποίο προβλέπεται και από το 3ο μνημόνιο. Η δέσμευση που υπάρχει και τώρα, είναι τα επιπλέον αυτά θετικά μέτρα να έχουν εφάπαξ χαρακτήρα και να είναι συμφωνημένα με τους θεσμούς.
Για το ύψος των θετικών και των αρνητικών μέτρων που θα ενεργοποιηθούν μέσα στο 2019 θα διεξαχθούν σκληρές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους θεσμούς με τη λήξη του 3ου μνημονίου το καλοκαίρι του 2018. Σ’ αυτόν τον γύρο των διαβουλεύσεων όλα τα εμπλεκόμενα μέρη θα πρέπει να συμφωνήσουν επί μιας πρόβλεψης για την εξέλιξη του πρωτογενούς πλεονάσματος. Από την πρόβλεψη αυτή είναι όμως που θα εξαρτηθεί το αν το 2019:
- θα πραγματοποιηθεί μόνο η μείωση των συντάξεων
- θα επισπευσθεί η μείωση του αφορολόγητου ώστε να ξεκινήσει μέσα στο 2019 αντί για μέσα στο 2020 και
- αν θα υπάρχει έδαφος για την ενεργοποίηση του πρώτου πακέτου με τα θετικά μέτρα.
Σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα έχει κεντρικό ρόλο όπως αποφασίστηκε στις συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν πριν από το Eurogroup της Μάλτας προκειμένου οι εμπλεκόμενες πλευρές να καταλήξουν στην «πολιτική συμφωνία» που ανακοινώθηκε το μεσημέρι της Παρασκευής. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος του ΔΝΤ θα καταστήσει ακόμη πιο περίπλοκες τις διαπραγματεύσεις του καλοκαιριού του 2018, αν κρίνει κανείς από τη στάση που έχει τηρήσει μέχρι τώρα το Ταμείο όσον αφορά στις δημοσιονομικές επιδόσεις της Ελλάδας.
Το ΔΝΤ είναι που επέμεινε στην επιβολή πρόσθετων περιοριστικών μέτρων της τάξης του 2% του ΑΕΠ για τη διετία 2019-2020, παρά τα στοιχεία που αποτύπωναν πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 3,5% του ΑΕΠ ήδη από το 2016. Μάλιστα, το ΔΝΤ επέμεινε μέχρι τέλος στους ισχυρισμούς του, παρά το γεγονός ότι το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους διέθετε ήδη απολογιστικά στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού κατά το προηγούμενο έτος. Και όμως, φτάσαμε τελικώς στο σημείο η τεχνική συμφωνία (staff level agreement) να μην κλείσει πριν πιστοποιηθούν τα δημοσιονομικά στοιχεία από τη Eurostat και την Ελληνική Στατιστική Αρχή (σ.σ.: οι σχετικές ανακοινώσεις αναμένονται στις 21 Απριλίου, ενώ πλέον είναι δεδομένο ότι η τεχνική αξιολόγηση θα κλείσει μετά τη συγκεκριμένη ημερομηνία). Οι διαπραγματεύσεις του καλοκαιριού του 2018 θα είναι ακόμη πιο δύσκολες, καθώς θα πρέπει να συμφωνηθεί:
1. Το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος του συγκεκριμένου έτους, παρά το γεγονός ότι απολογιστικά στοιχεία θα υπάρχουν μόνο για 7-8 μήνες της συγκεκριμένης χρονιάς. Ειδικά ο ελληνικός προϋπολογισμός είναι οπισθοβαρής στο σκέλος των εσόδων, καθώς ο φόρος εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, ο ΕΝΦΙΑ και τα τέλη κυκλοφορίας εισπράττονται στο β’ εξάμηνο. Και μόνο αυτός ο λόγος αυξάνει τον βαθμό δυσκολίας όσον αφορά στην πρόβλεψη εκτέλεσης του προϋπολογισμού.
2. Εκτός από το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος, θα πρέπει να συμφωνηθεί και ποιο τμήμα αυτού προέρχεται από μέτρα μόνιμου χαρακτήρα και ποιο τμήμα από παρεμβάσεις εφάπαξ απόδοσης. Και σε αυτό το επίπεδο, το ΔΝΤ έχει προβάλει πολύ μεγάλες ενστάσεις όσον αφορά στην εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2016, εκτιμώντας ότι μεγάλο μέρος της υπεραπόδοσης της περσινής χρονιάς προέρχεται από μέτρα που δεν θα έχουν αντίστοιχη απόδοση και το 2017 ή και τα επόμενα χρόνια.
Ποιο είναι το «πακέτο» των… καλών μέτρων
1. Επιδότηση στέγασης, ενοικίου ή δανείου. Το μέτρο θα είναι στοχευμένο στα οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά.
2. Στήριξη της οικογένειας. Το μέτρο περιλαμβάνει την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας μέσω της ενίσχυσης των οικογενειακών επιδομάτων που δεν θα αφορούν μόνο τους τρίτεκνους / πολύτεκνους, αλλά και το πρώτο και δεύτερο παιδί.
Στο πλαίσιο αυτό και το πρόγραμμα για παιδικά γεύματα θα επεκταθεί σε δημοτικά και γυμνάσια περιοχών με υψηλά ποσοστά ανεργίας και φτώχειας, με στόχο να καλυφθεί το 50% των μαθητών του δημοτικού και του γυμνασίου, ενώ αυξάνεται και ο συνολικός αριθμός παιδιών προσχολικής ηλικίας (0-4 χρόνων), των οποίων οι γονείς μπορούν να είναι δικαιούχοι voucher για βρεφονηπιακούς σταθμούς).
3. Μείωση της συμμετοχής στα φάρμακα.
4. Υποστήριξη της αγροτικής υποδομής.
5. Μείωση των φόρων σε φυσικά πρόσωπα – επιχειρήσεις.
Συγκεκριμένα, θα μειωθεί ο φορολογικός συντελεστής για τις επιχειρήσεις από το 29% στο 26% και οι συντελεστές φορολόγησης φυσικών προσώπων από το 22% στο 20%, καθώς επίσης και ο ΕΝΦΙΑ για τα χαμηλά και μεσαία στρώματα.
Επίσης μειώνεται η εισφορά αλληλεγγύης, ως εξής:
- για εισοδήματα από 12.001 έως και 20.000 ευρώ 0% (από 2,2%),
- από 20.001 έως και 30.000 ευρώ 3% (από 5%),
- από 30.001 έως και 40.000 ευρώ 5% (από 6,5%),
- από 40.001 ως 65.000 ευρώ 7% (από 7,5%),
- από 65.001 ως 220.000 παραμένει στο 9%,
- για εισοδήματα άνω των 220.000 ευρώ παραμένει στο 10%.
