Από την έντυπη έκδοση
Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Με την απλή γνωστοποίηση στην αρμόδια αρχή θα είναι εφικτή πλέον και στην Ελλάδα η έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας, καθώς χθες το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) ενέκρινε το σχέδιο του υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού με το οποίο απλοποιούνται δραστικά οι διαδικασίες αδειοδότησης σε τρεις κατηγορίες επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που παράγουν το 25% του ΑΕΠ.
Βασικό κορμό του νέου καθεστώτος αδειοδότησης θα αποτελέσει η αρχή «πρώτα αδειοδοτώ και μετά ελέγχω», όπως ισχύει στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε.
Ειδικότερα, το σχέδιο που παρουσιάστηκε από την υφυπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης, αρμόδια για θέματα Βιομηχανίας Θεοδώρα Τζάκρη αφορά την απλοποίηση του αδειοδοτικού καθεστώτος για τις δραστηριότητες της βιομηχανίας τροφίμων, των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος και των τουριστικών καταλυμάτων. Οπως ανέφερε η κ. Τζάκρη, οι ομάδες εργασίες των συναρμόδιων υπουργείων υπό την καθοδήγηση της Παγκόσμιας Τράπεζας, βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο επεξεργασίας των τελικών προτάσεων που τον προσεχή Ιούνιο, θα κατατεθούν προς ψήφιση στη Βουλή.
Με βάση τον σχεδιασμό της κυβέρνησης, για τις δραστηριότητες των Καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος (ΚΥΕ), θα καταργηθούν όλες οι έως σήμερα απαιτούμενες άδειες για το 90% των δραστηριοτήτων, οι οποίες θα ενεργοποιούνται με απλή δήλωση γνωστοποίησης στην αρμόδια αρχή. Στο ίδιο πλαίσιο θα καταργηθεί και η διαδικασία της προέγκρισης ως ξεχωριστή διοικητική πράξη.
Οι προωθούμενες αλλαγές ως προς τις μεταποιητικές δραστηριότητες τροφίμων και ποτών αφορούν την κατάργηση των απαιτούμενων αδειών και ένταξη στη διαδικασία της απλής γνωστοποίησης όλων των δραστηριοτήτων εκτός των ζωικών προϊόντων ώστε η χώρα να εναρμονιστεί με την ενωσιακή νομοθεσία και πρακτική. Σημειώνεται ότι η ενωσιακή νομοθεσία προβλέπει έγκριση ύστερα από επιτόπιο έλεγχο πριν από τη λειτουργία της μονάδας μόνο για τα ζωικά προϊόντα ενώ στην ελληνική νομοθεσία προβλέπεται σχετική απαίτηση για το σύνολο της βιομηχανίας τροφίμων.
Σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα
Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, από τα παραδοτέα των ομάδων εργασίας της υφιστάμενης κατάστασης προκύπτει ότι το υπάρχον σύστημα στηρίζεται υπερβολικά σε εκ των προτέρων διαδικασίες αδειοδότησης, ενώ οι εκ των υστέρων έλεγχοι περιορίζονται σε ελέγχους παραπόνων χωρίς συγκεκριμένη στόχευση και πλάνο, το οποίο θα στηρίζεται στο πραγματικό ρίσκο που έχει η δραστηριότητα για το δημόσιο συμφέρον. Υπ’ αυτό, το πρίσμα, οι ομάδες εργασίας με τη συνεργασία της Παγκόσμιας Τράπεζας, δομούν το νέο σύστημα αδειοδότησης, με ένα σύστημα ταξινόμησης κινδύνων.
Συγκεκριμένα εξετάζονται οι κίνδυνοι για την υγεία των καταναλωτών των προϊόντων που παρασκευάζονται στην εγκατάσταση, οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, των καταναλωτών, των γειτόνων που είναι παρόντες ή βρίσκονται σε εγγύτητα προς την εγκατάσταση και οι φυσικοί και πολιτιστικοί περιβαλλοντικοί κίνδυνοι στο μέτρο που δεν υπάγονται σε άλλη νομοθεσία.
Στο πλαίσιο αυτό κάθε δραστηριότητα κατηγοριοποιείται με βάση το επίπεδο κινδύνου στη μορφή πίνακα (risk matrix), που στη συνέχεια θα επιτρέψει τον προσδιορισμό των κατάλληλων ρυθμιστικών και τεχνικών απαιτήσεων. Με βάση την αξιολόγηση κινδύνων ορισμένες δραστηριότητες ενδεχομένως να δικαιολογούν λιγότερο επαχθείς «εκ των προτέρων» εγκρίσεις. Ο πίνακας (risk matrix) χρησιμοποιείται για να παράξει μία ταξινόμηση κινδύνων που βοηθά να προσδιοριστούν ποιες δραστηριότητες απαιτούν υψηλότερο και ποιες χαμηλότερο κατώφλι ρύθμισης και ποια ρυθμιστικά εργαλεία είναι κατάλληλα.
Τα τρία επίπεδα κινδύνων είναι:
- Οι δραστηριότητες χαμηλού κινδύνου που τυπικά εξαιρούνται από «εκ των προτέρων» ρυθμιστικά εργαλεία
- Οι δραστηριότητες μεσαίου κινδύνου που τυπικά υπόκεινται σε απλή γνωστοποίηση ή, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορούν να υπαχθούν σε μια πιο σύνθετη γνωστοποίηση ή απλοποιημένη άδεια.
- Οι δραστηριότητες υψηλού κινδύνου που υπόκεινται σε «εκ των προτέρων» έγκριση.
Οπως προέκυψε από τη διαγνωστική ανάλυση των ομάδων εργασίας, τα προβλήματα που δημιουργεί το πολύπλοκο και ασαφές θεσμικό πλαίσιο στην αδειοδότηση των επιχειρήσεων είναι υπερβολικά πολλά. Για παράδειγμα, σήμερα η αδειοδότηση των Καταστημάτων Υγειονομικών Ενδιαφέροντος ακολουθεί τα εξής στάδια:
- Το στάδιο της έγκρισης της εγκατάστασης, η οποία ονομάζεται Προέγκριση και στην οποία εξετάζονται, εκ των προτέρων, οι χωρικές προϋποθέσεις ίδρυσης του καταστήματος (χρήσεις γης, αρχαιολογία και άλλες ειδικές διατάξεις) και εκδίδεται σχετική άδεια.
- Το στάδιο της λειτουργίας, στο οποίο εξετάζονται οι λειτουργικές προϋποθέσεις του χώρου του ΚΥΕ (οικοδομική άδεια, πυρασφάλεια, υγιεινή κ.ά.). Για τη λειτουργία, για ένα μεγάλο σύνολο δραστηριοτήτων εκδίδεται άδεια από τη δημοτική αρχή με ελέγχους εκ των προτέρων των αρμόδιων υπηρεσιών, ενώ για ένα μικρότερο σύνολο δραστηριοτήτων γίνεται γνωστοποίηση στο δήμο για την έναρξη λειτουργίας του ΚΥΕ και οι έλεγχοι ακολουθούν.
Επί της συγκεκριμένης κατηγορίας δραστηριοτήτων, τα σημεία που χρήζουν διερεύνησης και απλοποίησης είναι:
α) η περαιτέρω αποσαφήνιση της διαδικασίας προέγκρισης (εμπλοκή χρήσεων γης, πολεοδομίας, αρχαιολογικής υπηρεσίας, αποφάσεων δημοτικών συμβουλίων κ.λπ.), με στόχο την απάλειψή της ως ξεχωριστή πράξη της διοίκησης και
β) η δυνατότητα ένταξης στη διαδικασία της γνωστοποίησης του μεγαλύτερου συνόλου των δραστηριοτήτων των ΚΥΕ και επανεξέταση των απαιτούμενων δικαιολογητικών. Με βάση την ενωσιακή νομοθεσία και πρακτική το 90% των σχετικών δραστηριοτήτων ακολουθεί τη διαδικασία της απλής γνωστοποίησης της έναρξης λειτουργίας, ενώ στη χώρα μας κατ’ εφαρμογή της ιδίας νομοθεσίας οδηγούμε το 90% σε πολύπλοκη διαδικασία αδειοδότησης.
Τα τουριστικά καταλύματα
Για τα τουριστικά καταλύματα οι προωθούμενες αλλαγές σχετίζονται με την απλούστευση των αναγκαίων δικαιολογητικών για την έκδοση του Ειδικού Σήματος Λειτουργίας. Ενδεικτικά αναφέρεται η κατάργηση της ξεχωριστής από την οικοδομική άδεια επαναπροσκόμισης των αρχιτεκτονικών σχεδίων του καταλύματος και η κατάργηση του πιστοποιητικού πυρασφάλειας για μονάδες κάτω των 50 κλινών (αντί των 20 που ισχύει μέχρι σήμερα).
Ετσι όλα τα μη κύρια τουριστικά καταλύματα θα απαλλαγούν από την εν λόγω υποχρέωση – διατύπωση, ενώ το δικαιολογητικό για τη σύνδεση με το αποχετευτικό δίκτυο προτείνεται ν’ απαλειφθεί ώστε και ο έλεγχος να γίνεται ex post και ουσιαστικά. Σημειώνεται τα ξενοδοχειακά καταλύματα θα ωφεληθούν και από την προτεινόμενη απλούστευση – απαλλαγή από άδειες των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος -καφέ, εστιατόρια, μπαρ-, που λειτουργούν στις εγκαταστάσεις τους.
Υπερδιπλάσια από άλλες χώρες τα έγγραφα που απαιτούνται
Στην περίπτωση των μεταποιητικών δραστηριοτήτων τροφίμων και ποτών, πέρα από τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για κάθε μεταποιητική δραστηριότητα, ειδικά για τον κλάδο τροφίμων – ποτών απαιτούνται δικαιολογητικά που σχετίζονται με την ασφάλεια και υγεία (ανάλογα με την περίπτωση πρόκειται για: βεβαίωση καταλληλότητας, σύμφωνη γνώμη υγειονομικής καταλληλότητας, προέγκριση κτηνιατρικής, υποχρέωση καταχώρισης, ειδικά δικαιολογητικά για το νερό κ.λπ.).
Στην ελληνική νομοθεσία οι απαιτήσεις που υφίστανται για την αδειοδότηση των επιχειρήσεων τροφίμων δεν απαιτούνται ούτε από ενωσιακή νομοθεσία ούτε συνάδουν με τις καλές πρακτικές άλλων χωρών. Φαίνεται πως προβλέπονται περισσότερες απαιτήσεις – προδιαγραφές και έλεγχοι. Για παράδειγμα, ενώ στην ενωσιακή νομοθεσία προβλέπεται έγκριση με επιτόπιο έλεγχο πριν από τη λειτουργία της μονάδας μόνο για τα ζωικά προϊόντα, στην ελληνική νομοθεσία προβλέπεται σχετική απαίτηση για το σύνολο των τροφίμων.
Το σημαντικό εύρημα είναι ότι στην Ελλάδα χρειαζόμαστε για την αδειοδότηση των περισσότερων βιομηχανικών δραστηριοτήτων τα υπερδιπλάσια έγγραφα και διαδικασίες απ’ ό,τι χρειάζονται άλλες χώρες χωρίς αυτές οι επιπλέον απαιτήσεις να προσθέτουν στην ποιότητα και ασφάλεια των παραγόμενων προϊόντων, ενώ σαφώς επιβαρύνουν τη διοίκηση και αποθαρρύνουν ενδιαφερόμενους επενδυτές.
Ενδεικτικά ως παράδειγμα ένα ελαιοτριβείο στην Ελλάδα χρειάζεται για να λειτουργήσει τουλάχιστον 10 έγγραφα από διάφορες υπηρεσίες· πιστοποιητικά, άδειες, βεβαιώσεις, εγκεκριμένες μελέτες (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται σε αυτά υπεύθυνες δηλώσεις επαγγελματιών, π.χ. μηχανικών), ενώ στη Γαλλία για την αδειοδότηση αντίστοιχης επιχείρησης χρειάζονται μόλις 4 έγγραφα – διαδικασίες.
