Από την έντυπη έκδοση
Των Αγγελικής Κοτσοβού και Γιάννη Παγκαλιά
Με πηγάδι χωρίς πάτο μοιάζει πλέον για το Facebook η διάσταση που παίρνει το σκάνδαλο της παράνομης χρήσης προσωπικών δεδομένων 50 εκατ. χρηστών του από την εταιρεία Cambridge Analytica, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές του 2016, καθώς η μετοχή της εταιρείας υποχώρησε χθες για τρίτη ημέρα μέσα στην εβδομάδα, με αποτέλεσμα η κεφαλαιοποίηση του κοινωνικού μέσου δικτύωσης να συρρικνώνεται με ανησυχητικούς πλέον ρυθμούς, έχοντας ξεπεράσει τα 50 δισ. δολάρια σε απώλειες.
Το σκάνδαλο ξέσπασε ενώ βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη έρευνα στο Κογκρέσο για υποτιθέμενη ρωσική παρέμβαση στις αμερικανικές εκλογές, μέσω των κοινωνικών μέσων δικτύωσης. Στην κατάθεσή του στο Κογκρέσο, το Facebook υποστήριξε πως 126 εκατ. χρήστες του εκτέθηκαν σε στοχευμένες ρωσικές αναρτήσεις κατά την προεκλογική περίοδο.
Η εταιρεία πλέον μετά και το νέο σκάνδαλο βρίσκεται στο στόχαστρο, κατά πόσο η πολιτική της προστατεύει τα δεδομένα των χρηστών της πλατφόρμας όταν τα διαμοιράζει στους πελάτες της. Η θέση του ιδρυτή του κοινωνικού μέσου δικτύωσης Μαρκ Ζούκερμπεργκ αργά το βράδυ της Τετάρτης μέσω ανάρτησής του στον προσωπικό του λογαριασμό, αλλά και οι δηλώσεις του σε συνέντευξη στο CNN δεν βοήθησαν στο ελάχιστο να αναστραφεί το άσχημο κλίμα για την εταιρεία, αφού στην ουσία επέλεξε να κρατήσει μία μετριοπαθή στάση, όπως έπραξε και στο προηγούμενο σκάνδαλο με τη ρωσική παρέμβαση στις εκλογές. Ο Ζούκερμπεργκ επέλεξε να λύσει τη σιωπή του το βράδυ της Τετάρτης μετά το κλείσιμο της συνεδρίασης της Wall Street, μία ημέρα που η μετοχή του Facebook κατέγραψε μικρά κέρδη, κάνοντας ένα «ριμπάουντ», μετά τη διολίσθηση των δύο προηγούμενων ημερών.
Μόνο τη Δευτέρα η μετοχή υποχώρησε κατά 6,77%, με αποτέλεσμα η κεφαλαιοποίηση της εταιρείας να συρρικνωθεί περισσότερο από 35 δισ. δολάρια σε μία ημέρα. Την Τρίτη συνεχίστηκε το «κατρακύλισμα» κατά 5,3%, που μεταφρασμένο με όρους κεφαλαιοποίησης σημαίνει απώλειες περισσότερο από 50 δισ. δολάρια. Την Τετάρτη η μετοχή της εταιρείας είναι αλήθεια πως προσπάθησε να ανακάμψει, καθώς κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης έφτασε να διαπραγματεύεται πάνω από το 3%, όμως μετά την ανακοίνωση της αύξησης των επιτοκίων κατά 0,25% από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, οι επενδυτές γύρισαν την πλάτη στη μετοχή, ακολουθώντας το γενικότερο κλίμα της Wall Street (έκλεισε με απώλειες, ενώ όλη τη διάρκεια της Τετάρτης οι δείκτες κινούνταν με θετικό πρόσημο). Ενδεικτικό της απήχησης που είχαν οι δηλώσεις του Μαρκ Ζούκερμπεργκ είναι πως η μετοχή του Facebook υποχωρούσε 3% χθες, πριν από την έναρξη της συνεδρίασης του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, μία μετοχή που ωστόσο σημειώνει αύξηση 80% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Το μομέντουμ στην παρούσα φάση για το κοινωνικό μέσο δικτύωσης δεν είναι και το καλύτερο.
Οι χρήστες του αρχίζουν με τον καιρό και αφιερώνουν λιγότερο χρόνο σε αυτό, όπως έδειξαν πρόσφατα στοιχεία. Τα σκάνδαλα για την παράνομη χρήση των προσωπικών δεδομένων έχουν εγείρει ευρύ προβληματισμό στους χρήστες και όχι μόνο. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Times, ο βρετανικός διαφημιστικός όμιλος ISBA, με πολυάριθμους πελάτες πασίγνωστων προϊόντων, δήλωσε πως θα αποσύρει τις καταχωρήσεις των διαφημιζόμενων πελατών της αν οι έρευνες (οι κυβερνήσεις Γερμανίας και Ισραήλ προστέθηκαν σε αυτές που ξεκινούν με τη σειρά τους έρευνες) αποκαλύψουν πως τα προσωπικά στοιχεία έχουν χρησιμοποιηθεί με παράνομο τρόπο.
Τα έσοδα από τη διαφήμιση, τον μοναδικό πόρο εσόδων του Facebook, έφτασαν τα 40 δισ. δολάρια για το 2017. Τις δύο εβδομάδες πριν από το ξέσπασμα του σκανδάλου ο Ζούκερμπεργκ είχε προχωρήσει στην πώληση 1,14 εκατ. μετοχών της εταιρείας του, μία προγραμματισμένη κίνηση που έχει εξαγγείλει από καιρό. Με το αρνητικό σύννεφο που περικλείει το Facebook, αλλά και τη σταδιακή μείωση της μετοχικής συμμετοχής του ιδρυτή του, τα πράγματα αρχίζουν να δείχνουν πραγματικά δυσοίωνα για το μεγαλύτερο κοινωνικό μέσο δικτύωσης.
Η διαδρομή στο ταμπλό
Στην έναρξη του 2018 η μετοχή του Facebook βρισκόταν στα 181,42 δολ. και η κεφαλαιοποίηση ήταν 527 δισ. δολ. Πριν από το ξέσπασμα του σκανδάλου η μετοχή διαπραγματευόταν στα 185,09 δολ. με κεφαλαιοποίηση στα 537 δισ. δολ.Τη Δευτέρα η μετοχή έκλεισε στα 172,56 δολ. την Τρίτη στα 168,45 δολ., με την κεφαλαιοποίηση στα 501 δισ. δολ. και 488 δισ. δολ. αντίστοιχα.Ο λόγος P/E στις αρχές του χρόνου ήταν 33,66, ενώ χθες έφτασε μέχρι και 30,63.
Οργισμένοι οι χρήστες
Δεν αρκεί η απολογία του ιδρυτή για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των χρηστών απέναντι στο Facebook και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γενικότερα. Το σκάνδαλο Cambridge Analytica ήταν αφορμή για την έναρξη της διαδικτυακής εκστρατείας με σύνθημα «εγκαταλείψτε το Facebook»(#deletefacebook). Ο κ. Ζούκερμπεργκ, σπάζοντας τη σιωπή του, παραδέχθηκε ότι ο ιστότοπος «έκανε λάθη». Συγγνώμη ζήτησε και η δεύτερη στην ιεραρχία του Facebook Σέριλ Σάντμπεργκ. Παρά τη συγγνώμη, η οργή των χρηστών του Facebook, που υπολογίζεται ότι υπερβαίνουν τα δύο δισεκατομμύρια, δεν λέει να κοπάσει.
Ο Μπράιαν Άκτον, συνιδρυτής της εφαρμογής αποστολής μηνυμάτων WhatsApp -την οποία αγόρασε το 2014 το Facebook, έναντι 19 δισ. δολ.- ένωσε τη φωνή του με αυτή πολλών άλλων χρηστών του Διαδικτύου που επιθυμούν να εγκαταλείψουν τον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης. «Έχει έρθει η ώρα. #deletefacebook», έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter ο Άκτον που πλέον εργάζεται στη Signal, μια εταιρεία αντίπαλη της WhatsApp. «Σβήστε το και ξεχάστε το. Έχει έρθει η ώρα να ενδιαφερθούμε για την ιδιωτικότητά μας», τόνισε.
Το σκάνδαλο διαρροής προσωπικών δεδομένων από εκατομμύρια χρήστες και η χρήση τους για την επιρροή των ψηφοφόρων στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ ανοίγει εκ νέου τη συζήτηση περί χειραγώγησης της κοινής γνώμης σε κρίσιμα ζητήματα, όπως οι εκλογικές αναμετρήσεις. Όλα αυτά στην εποχή των fake news και της μετα-αλήθειας. Παρά το μένος εναντίον του μεγαλύτερου μέσου κοινωνικής δικτύωσης, αρκετοί αναλυτές τονίζουν ότι το Facebook έχει αναδειχθεί πλέον σε σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητας δισεκατομμυρίων χρηστών, μέσο επικοινωνίας, συζητήσεων, ανταλλαγής απόψεων, επαφής με φίλους και ανθρώπους από όλη τη Γη.
