Πολλά λέγονται και γράφονται για το περίφημο brain drain, που μαστίζει τους νέους μας. Φεύγουν μαζικά και πηγαίνουν να ζήσουν και να εργαστούν σε άλλες χώρες. Πολλά λέγονται για την προσπάθεια επαναπατρισμού τους το brain gain. Φυσικά τα λόγια είναι εύκολα, οι πράξεις δύσκολες.
Γιατί ξενιτεύτηκαν οι νέοι μας, κυρίως επιστήμονες, και δεν επιστρέφουν πίσω; Ας δούμε την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας. Η ανεργία των νέων ηλικίας 25 έως 39 ετών, οποιουδήποτε εκπαιδευτικού επιπέδου, είναι 18,8%, αναδεικνύοντας τη χώρα μας σε πρωταθλήτρια Ευρώπης στην ανεργία των νέων. Δευτεραθλήτρια η Ισπανία με συνολική ανεργία 16,1%. Ακολουθούν η Σερβία με 12,7% και η Ιταλία με 12%. Όλες οι άλλες χώρες έχουν μονοψήφιο ποσοστό ανεργίας των νέων, όπως η Πορτογαλία, που μας έχει προσπεράσει σε όλους τους τομείς, με ποσοστό 7,5%. Η πρώτη αιτία φυγής των νέων μας είναι η ανεργία.
Οι πτυχιούχοι μας έχουν ανεργία 17%, δηλαδή μόλις 1,8% μικρότερη ανεργία από τη συνολική ανεργία των νέων μας. Αντίθετα η Ισπανία με συνολική ανεργία 16,1% έχει ανεργία πτυχιούχων 11,2%, σχεδόν 5 μονάδες λιγότερες από τη συνολική ανεργία των νέων. Η Ιταλία με συνολική ανεργία 12% έχει ανεργία πτυχιούχων 8%, 4 μονάδες λιγότερες. Μόνο η Σερβία έχει πολύ κοντινά ποσοστά συνολικής ανεργίας και ανεργίας πτυχιούχων, 12,7% και 12,2% αντίστοιχα.
Αν είχαμε διαφορά αντίστοιχη της Ισπανίας θα έπρεπε να έχουμε ανεργία πτυχιούχων 13,9% και όχι 17%. Αντίστοιχα και με την Ιταλία. Τι συμβαίνει λοιπόν; Το πρόβλημα έχει δύο σκέλη: το είδος των θέσεων που απαιτεί η οικονομία μας και το είδος των πτυχιούχων των ελληνικών Πανεπιστημίων, που δεν έχει φύγει στο εξωτερικό. Το κοινό μας με την Ισπανία είναι η μεγάλη ανάπτυξη του τουρισμού. Η διαφορά μας είναι ότι η Ισπανία έχει και βιομηχανία˙ δεν είναι μονοκαλλιέργεια το τουρισμός όπως στη χώρα μας. Οι θέσεις εργασίας που δημιουργεί ο τουρισμός, είναι στην μεγάλη τους πλειοψηφία, χαμηλών δεξιοτήτων. Συνεπώς οι δουλειές για πτυχιούχους που υπάρχουν στην οικονομία μας είναι λίγες. Έτσι περισσεύουν οι πτυχιούχοι που μένουν άνεργοι.
Η ανεργία των πτυχιούχων σημαίνει ότι ο πτυχιούχος δεν εργάζεται καθόλου˙ ούτε στον τουρισμό ούτε πουθενά αλλού. Για κάποιους, που έχουν την οικονομική δυνατότητα, μπορεί να θεωρείται λίγο ένας πτυχιούχος να εργάζεται ως delivery, για παράδειγμα, αλλά για κάποιους άλλους αποτελεί μονόδρομο, αν δεν μπορεί να φύγει στο εξωτερικό. Οι απόφοιτοι Λυκείου έχουν ανεργία 19,4% στην ίδια ηλικιακή ομάδα στη χώρα μας. Δεν είναι μεγάλη η διαφορά από το 17% της ανεργίας των πτυχιούχων.
Οι πτυχιούχοι που θέλουν να εργαστούν στο εξωτερικό και μπορούν έχουν, δηλαδή, ένα πτυχίο που τους βοηθά να εργαστούν στο εξωτερικό, φεύγουν, διότι όπως λένε οι συνθήκες εργασίας είναι καλύτερες, ο μισθός πολύ καλύτερος και υπάρχει περισσότερη αξιοκρατία από τη χώρα μας. Ένα άλλο σημαντικό θέμα είναι ότι οι χώρες… λειτουργούν˙ τα νοσοκομεία έχουν γιατρούς, τα μέσα μαζικής μεταφοράς λειτουργούν με ακρίβεια, οι κανόνες δεν αλλάζουν κάθε λίγο. Και φυσικά η ανεργία των πτυχιούχων βρίσκεται σε μονοψήφιους αριθμούς. Η ανεργία των πτυχιούχων μας είναι υψηλή και αφορά στους πτυχιούχους που έχουν μείνει στη χώρα. Οι υπόλοιποι που έφυγαν δεν εμφανίζονται στις στατιστικές.
Αυτοί που μένουν είναι όσοι δεν επιθυμούν να εργαστούν στο εξωτερικό ή δεν τους βοηθά το πτυχίο τους. Εδώ προκύπτει το άλλο πρόβλημα με τους πτυχιούχους μας. Μπορεί σχεδόν να πιάνουμε το δείκτη, που έχει τεθεί από την ΕΕ υψηλά, το 45% των νέων να είναι απόφοιτοι ΑΕΙ, αλλά τι είδους πτυχιούχοι βγαίνουν από τα Πανεπιστήμιά μας; Το 2020, τελευταία χρονιά με διαθέσιμα στοιχεία από την ΕΛΛ.ΣΤΑΤ. αποφοίτησαν από τα τμήματα Θεολογίας όλης της χώρας 497 πτυχιούχοι. Να σημειώσουμε ότι πέντε χρόνια πριν, το 2015, είχαν εισαχθεί 780 φοιτητές στα τμήματα Θεολογίας. Το ποσοστό αποφοίτησης είναι 63,71%. Τι θα κάνουν, όμως, όλοι αυτοί οι πτυχιούχοι επαγγελματικά; Ελάχιστοι είναι αυτοί που θα βρουν εργασία πάνω στο αντικείμενο που σπούδασαν. Κάποιοι θα αναγκαστούν, μέσω ενός μεταπτυχιακού, να κάνουν στροφή σε κάποιο άλλο πεδίο, ώστε να ελπίζουν σε εργασία. Κάποιοι άλλοι θα στραφούν σε κάποια οικογενειακή επιχείρηση, αν υπάρχει, που θα μπορούσε να τους δώσει διέξοδο. Κάποιοι άλλοι θα κάνουν οτιδήποτε άλλο προκειμένου να έχουν ένα εισόδημα.
Θα ήταν εξαιρετικό να επέστρεφαν οι πτυχιούχοι μας που ξενιτεύτηκαν. Νέο αίμα θα ερχόταν, με νέες εμπειρίες και ιδέες. Θα βοηθούσε τη γερασμένη κοινωνία μας. Αλλά θα έπρεπε να βρουν τις κατάλληλες συνθήκες ως προς την ποιότητα της εργασίας, τις αμοιβές και την αξιοκρατία (όχι μόνο στο δημόσιο τομέα, αλλά και στον ιδιωτικό). Αν δεν γίνουν όλα αυτά, που δεν είναι καθόλου εύκολα, δεν υπάρχει περίπτωση να επιστρέψουν. Θα μείνουμε πάλι στις ευχές, που ακούμε κάθε τόσο από τα χείλη των πολιτικών μας, ότι θα φέρουν τα παιδιά μας πίσω.
*Μαθηματικός – Ερευνητής
[email protected]
www.stadiodromia.gr
