Το νέο περιβάλλον των γεωπολιτικών εντάσεων και της ενεργειακής κρίσης έρχεται να εντείνει τις πιέσεις στους προϋπολογισμούς των κυβερνήσεων ανά τον κόσμο, σε μιά περιόδο κατά την οποία ελλείμματα και χρέη είχαν διογκωθεί εξαιτίας των μέτρων στήριξης που τέθηκαν σε ισχύ κατά τη διάρκεια της πανδημίας και των lockdown. Το ΔΝΤ στην έκθεσή του Fiscal Monitor χτυπάει το καμπανάκι για τους κινδύνους – ειδικά για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, αλλά και τα πιο υπερχρεωμένα μέλη του ανεπτυγμένου κόσμου.
«Ο καλπάζων πληθωρισμός και οι δραστικές αυξήσεις επιτοκίων ήρθαν να ανατρέψουν μία δεκαετία και πλέον υποτονικών αυξήσεων στις τιμές και σχεδόν μηδενικών επιτοκίων. Οι ανησυχίες για ύφεση επανέρχονται στο προσκήνιο και οι γεωπολιτικές εντάσεις έχουν ενισχυθεί περαιτέρω καθώς συνεχίζεται η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τα trade offs της δημοσιονομικής πολιτικής γίνονται ολοένα και πιο δύσκολα, ειδικά για τις χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος, όπου η απάντηση στην πανδημία οδήγησε σε εξάντληση του δημοσιονομικού χώρου» αναφέρει το ΔΝΤ και προειδοποιεί πως «οι αυξημένες τιμές τροφίμων και ενέργειας αυξάνουν τον κίνδυνο για την κοινωνική αναταραχή».
Αν και τα δημοσιονομικά ελλείμματα υποχώρησαν το 2022 σε ανεπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες, παραμένουν υψηλότερα από την προ πανδημίας εποχή. Ευνοημένοι των εξελίξεων είναι βεβαίως οι παραγωγοί και εξαγωγείς πετρελαίου και άλλων καυσίμων, που βλέπουν τα δημοσιονομικά πλεόνασματά τους να φουσκώνουν καθώς οι τιμές καλπάζουν. Από την άλλη το έλλειμμα της Κίνας αναμένεται να διευρυνθεί περαιτέρω.
Το δημόσιο χρέος αναμένεται να διαμορφωθεί στο 91% του ΑΕΠ το 2022, δηλαδή περίπου 7,5 μονάδες υψηλότερα από τα προ πανδημίας επίπεδα. Η ραγδαία αύξηση στις τιμές ενέργειας και τροφίμων πιέζει ακόμη περισσότερο τους προϋπολογισμούς. Στις περισσότερες χώρες τα μέτρα έναντι της ενεργειακής ακρίβειας είναι υψηλότερα του 0,5% του ΑΕΠ (εξαιρουμένων επιδοτήσεων που προϋπήρχαν).
Μία ακόμη σοβαρή πρόκληση είναι το αυξημένο κόστος δανεισμού των κυβερνήσεων από τις αγορές. «Εάν ο πληθωρισμός γίνει πιο ευμετάβλητος, το κόστος δανεισμού θα μπορούσε να αυξηθεί περαιτέρω, καθώς οι επενδυτές θα απαιτούν υψηλότερο πρίμιουμ για τα κρατικά ομόλογα μακράς διάρκειας. Επίσης τα κρατικά έσοδα θα μπορούσαν να μειωθούν εάν περιοριστούν τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών και τα επακόλουθα μερίσματα» σημειώνει το ΔΝΤ.
Όπως αναφέρει το 60% των οικονομιών χαμηλού εισοδήματος είναι ήδη σε υψηλό κίνδυνο κρίσης χρέους, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη για ένα ισχυρό Ενιαίο Πλαίσιο Ελάφρυνσης του Χρέους.
