Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Οργισμένος εμφανίστηκε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν μετά την απόφαση του ΟΠΕΚ + να εγκρίνει τη μείωση της ημερήσιας παραγωγής πετρελαίου κατά 2 εκατομμύρια βαρέλια: «Πρόκειται για μια κοντόφθαλμη απόφαση», ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος.
Η απόφαση για μια τόσο μεγάλη μείωση της παραγωγής θύμησε σε πολλούς το εμπάργκο πετρελαίου που είχαν κηρύξει σχεδόν πριν μισό αιώνα-το 1973- οι Αραβες στη Δύση, προκαλώντας ένα καταστροφικό ενεργειακό σοκ στις βιομηχανικές χώρες.
«Μαχαιριά στην πλάτη», είναι για τον πρόεδρο Μπάιντεν η κίνηση αυτή του καρτέλ. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε επισκεφθεί το Ριάντ πριν τρεις μήνες για να πείσει τη Σαουδική Αραβία-ως de facto ηγέτης του ΟΠΕΚ- να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου. Το καρτέλ απάντησε τότε με μια ελάχιστη αύξηση κατά 100.000 βαρέλια την ημέρα, για να προχωρήσει τώρα σε δραστική μείωση της παραγωγής.
Το κρίσιμο στοιχείο είναι ότι η μείωση γίνεται ένα μήνα πριν τις εκλογές του Νοεμβρίου για την ανανέωση του Κογκρέσου και οι Δημοκρατικοί του Μπάιντεν θα αντιμετωπίσουν την οργή των ψηφοφόρων, αν αυξηθούν οι τιμές των καυσίμων. Ο Αμερικανός πρόεδρος τρέμει με την ιδέα λοιπόν πώς αν νικήσουν οι Ρεπουμπλικάνοι στις εκλογές, θα καταστεί όμηρός τους, τα δύο τελευταία χρόνια της θητείας του. «Η απόφαση του ΟΠΕΚ+ έρχεται σε μια πολιτικά δύσκολη στιγμή για τις ΗΠΑ και το τελευταίο πράγμα που θέλει να δει ο Λευκός Οίκος είναι η άνοδος των τιμών της βενζίνης», εξηγεί ο Χερμαν Γουάνγκ, ενεργειακός αναλυτής για τη Μ.Ανατολή στην S&P Global Platts. «Υπάρχει αναμφίβολα και ένα γεωπολιτικό στοιχείο σε αυτό που κάνει ο ΟΠΕΚ+, όσο και αν και το καρτέλ λέει ότι κρατά την πολιτική μακριά από τις αποφάσεις του», προσθέτει.
Αντίμετρα Μπάιντεν
Ηδη, ο Μπάιντεν αναμένεται να προχωρήσει στην απελευθέρωση 10 εκατομμυρίων πετρελαίου από τα στρατηγικά αποθέματα των Ηνωμένων Πολιτειών, για να κρατήσει χαμηλά τις τιμές του μαύρου χρυσού. Πόσο μπορεί όμως το Αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών να αδειάζει μαζικά τα στρατηγικά αποθέματα, όταν έχουν μειωθεί σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα των τελευταίων 40 ετών;
Η Ουάσιγκτον κατηγορεί ανοικτά τον ΟΠΕΚ και τη Σαουδική Αραβία ότι στοιχίζεται στο πλευρό της Ρωσίας. Καθώς η τόσο μεγάλη μείωση της προσφοράς πετρελαίου σε μια ήδη «διψασμένη», πυροδοτεί μια από τις μεγαλύτερες συγκρούσεις του ΟΠΕΚ με τη Δύση. Σε μια περίοδο μάλιστα που η Δύση είναι σε οικονομικό πόλεμο με τη Ρωσία, η μείωση της διεθνούς παραγωγής θα αυξήσει μαζί με τις τιμές και τα έσοδα της Μόσχας. Οι ενεργειακοί αναλυτές πιστεύουν ότι οι περικοπές στην παραγωγή θα μπορούσαν ακόμη να αποβούν μπούμερανγκ για τη Σαουδική Αραβία.
Ο Μπάιντεν άφησε άλλωστε να εννοηθεί ότι το Κογκρέσο σύντομα θα επιδιώξει να περιορίσει την επιρροή του ΟΠΕΚ στις τιμές της ενέργειας. Αυτό ίσως σημαίνει ότι το Κογκρέσο θα εγκρίνει νομοσχέδιο που θα χαρακτηρίζει επισήμως τον ΟΠΕΚ ως καρτέλ και θα υπαγάγει τα μέλη στον αντιμονοπωλιακό νόμο Σέρμαν του …1890 , που επισύρει αυστηρές ποινές για πρακτικές που εμποδίζουν το ελεύθερο εμπόριο.
Το προς ψήφιση νομοσχέδιο «No Oil Producing and Exporting Cartel», ή NOPEC, έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ από τεχνητές ελλείψεις πετρελαίου. Με το νομοθετικό αυτό πλαίσιο , οι χώρες –μέλη και οι εταίροι του ΟΠΕΚ ,θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν δικαστικές διώξεις για ενορχήστρωση περικοπών της προσφοράς πετρελαίου.
Σε τροχιά σύγκρουσης
Η Σαουδική Αραβία αντιτάσσει βέβαια ότι η μείωση της παραγωγής κατά 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα ήταν αναγκαία για να ανταποκριθεί το καρτέλ στην αύξηση των επιτοκίων στη Δύση ,αλλά και σε μια ασθενέστερη παγκόσμια οικονομία.
Σύμφωνα με τον ενεργειακό αναλυτή Μπιλ Φάρεν –Πράις, «η Σαουδική Αραβία έχει βάλει τον ΟΠΕΚ σε τροχιά σύγκρουσης με τον ελεύθερο κόσμο. Έχει ταχθεί στο πλευρό της Ρωσίας στο όνομα της προστατευτικής διαχείρισης της αγοράς πετρελαίου, ακόμη και όταν οι καταναλωτές σε όλο τον κόσμο μάχονται με τον πληθωρισμό και το αυξανόμενο κόστος ζωής. Σίγουρα θα υπάρξουν πολιτικές συνέπειες για το Ριάντ», προειδοποιεί ο Φάρεν-Πράις.
Το σίγουρο είναι ότι μετά την κίνηση αυτή του ΟΠΕΚ+, οι αναλυτές εκτιμούν ότι η τιμή του Brent θα εκτοξευτεί πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι, τα επόμενα τρίμηνα. Ειδικοί της UBS τονίζουν ότι η μείωση της παραγωγής του ΟΠΕΚ + θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις, καθώς θα συνδυαστεί με το ευρωπαϊκό εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου και την αυξημένη ζήτηση από τη μετάβαση από φυσικό αέριο σε πετρέλαιο αυτόν τον χειμώνα. «Η κίνηση είναι αρκετή για να αλλάξει δραστικά το ισοζύγιο για τον επόμενο χρόνο, ωθώντας την αγορά σε έλλειμμα όλο το 2023», λέει ο Γουόρεν Πάτερσον, επικεφαλής στρατηγικής εμπορευμάτων της ING Groep NV.
«Οι Σαουδάραβες λένε ότι αυτή ήταν μια απόφαση με γνώμονα την αγορά, καθώς αναμένουν πτώση της ζήτησης κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά η απόφασή τους είναι μια πολιτική κίνησή», εκτιμά ο Μάικλ Στίβενς, στέλεχος του Royal United Services Institute, στο Λονδίνο. «Η εποχή στην οποία βρισκόμαστε δείχνει ξεκάθαρα ότι πρόκειται για μια απροκάλυπτη υποστήριξη στη Ρωσία», προσθέτει.
Για δεκαετίες, οι Σαουδάραβες θεωρούνταν στενοί σύμμαχοι της Ουάσιγκτον. Εξοπλίζονταν από τη Δύση και με τα έσοδά τους από το πετρέλαιο,αγόραζαν αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Τώρα πιστεύουν ότι μπορούν να αντέξουν οικονομικά μια «προσβολή» στη Δύση. Η πετρελαϊκή συμμαχία μεταξύ του Ριάντ και Μόσχας καθιστά για άλλη μια φορά σαφές ότι η εξάρτηση των βιομηχανοποιημένων εθνών από πόρους από χώρες που κυβερνώνται από αυταρχικά καθεστώτα, έχει το τίμημά της. Και βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, αυτό δεν μπορεί να αλλάξει…
