Από την έντυπη έκδοση
Των Δανάης Αλεξάκη – Σταμάτη Ζησίμου
Στο μικροσκόπιο του υπουργείου Ανάπτυξης μπαίνει το ενδεχόμενο κρυφών ανατιμήσεων πίσω από την πρακτική προώθησης μικρότερων συσκευασιών και ποσοτήτων προϊόντος από τη βιομηχανία βασικών καταναλωτικών αγαθών σε συνάρτηση με τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων μέσα στην περίοδο της έντονης ακρίβειας.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Ν», από τα τέλη της περασμένης εβδομάδας οι αρμόδιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί του υπουργείου Ανάπτυξης με έγγραφο αίτημα ζήτησαν από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ να τους υποβάλλουν στοιχεία για προϊόντα που διατίθενται με νέους κωδικούς σε μικρότερες συσκευασίες ή περιλαμβάνουν λιγότερη ποσότητα και εάν αυτοί διατηρούν τον Σεπτέμβριο του 2022 σταθερές τιμές ή έχουν προχωρήσει σε ανατίμηση σε σχέση με την τιμή που είχε ο αντίστοιχος κωδικός τον Αύγουστο του 2021.
Η καταγραφή των στοιχείων γίνεται με βάση τα τιμολόγια προμηθευτών, ενώ η υπό εξέταση «λίστα» περιλαμβάνει πέρα από τα τρόφιμα και άλλες μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, όπως καθαριστικά σπιτιού, απορρυπαντικά, βρεφικές πάνες, χαρτικά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η προθεσμία που δόθηκε στις εγχώριες αλυσίδες να διαθέσουν αυτά τα στοιχεία εκπνέει σήμερα, ωστόσο φέρεται ότι κάποια σούπερ μάρκετ θα ζητήσουν ολιγοήμερη παράταση.
«Από τη συλλογή αυτών των στοιχείων θα υπάρξει ένα σημείο εκκίνησης, ο Αύγουστος δηλαδή του 2021, ώστε να μπορέσει να ελεγχθεί με τι ποσοστό κέρδους δουλεύει η βιομηχανία βασικών καταναλωτικών αγαθών και πώς προωθούνται οι ανατιμήσεις στα τιμολόγια χονδρικής. Όπως δηλαδή ελέγχονται τα περιθώρια κέρδους της λιανικής εδώ και περίπου μια διετία», σημειώνουν στη «Ν» εκπρόσωποι των αλυσίδων, οι οποίοι πάντως εκτιμούν ότι οι κωδικοί που έχουν μειώσει τον όγκο προϊόντος ή/και τη συσκευασία δεν αφορούν, μέχρι στιγμής, μεγάλο αριθμό αγαθών.
«Καμία παράβαση»
Από πλευράς βιομηχανίας, υψηλόβαθμα στελέχη του κλάδου τροφίμων μιλώντας στη «Ν» αναφέρουν: «Η πρακτική της μικρότερης συσκευασίας ή της λιγότερης ποσότητας δεν παραβαίνει τη νομοθεσία, ούτε πρέπει να αντιμετωπίζεται κατ’ ορισμό ως μια κακή πρακτική. Επίσης δεν είναι μια πρωτόγνωρη πρακτική. Αντίστοιχες κινήσεις έχουν πραγματοποιηθεί και στη διάρκεια της εγχώριας ύφεσης. Πολλά διεθνή brands έχουν προχωρήσει σε οριζόντια πολιτική μείωσης των συσκευασιών τους σε όλη την ευρωπαϊκή αγορά σε αυτή την έντονα πληθωριστική συγκυρία. Με τον τρόπο αυτό οι εταιρείες επιδιώκουν να φρενάρουν νέες ανατιμήσεις και να διατηρήσουν την ελκυστικότητα των προϊόντων τους στους καταναλωτές. Η αγορά έχει τους κανόνες της, κανένας δεν θέλει να χάσει μερίδια», επισημαίνοντας παράλληλα ότι «τα περιθώρια κέρδους αυτή τη στιγμή στη βιομηχανία τροφίμων ασφυκτιούν. Ζούμε σε περιόδους που δεν ξέρουμε τι μας γίνεται. Κάθε μέρα έχουμε αυξήσεις τιμών πρώτων και δεύτερων υλών. Κλείνουμε συμβόλαια χωρίς να ξέρουμε την τιμή που θα παραλάβουμε, μόνο και μόνο για να έχουμε επάρκεια αγαθών. Για τη βιομηχανία τροφίμων το βασικό ζήτημα είναι η επάρκεια. Στα τρόφιμα και στα ευπαθή προϊόντα δεν μπορείς να στοκάρεις».
Η κίνηση του υπουργείου να ζητήσει τα τιμολόγια προμηθευτών και λιανοπωλητών ψάχνοντας «κρυφές ανατιμήσεις» αποτυπώνει τον έντονο προβληματισμό του κυβερνητικού επιτελείου για τις αυξήσεις των τιμών σε όλα σχεδόν τα προϊόντα.
Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου, αρκετές από τις ανατιμήσεις είναι δικαιολογημένες, λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής, των πρώτων υλών και φυσικά της ενέργειας. Ωστόσο, αναφέρουν, θα πρέπει να υπάρχει πάντα πιο συστηματικός έλεγχος για το αν υπάρχουν φαινόμενα αισχροκέρδειας, με την παραβίαση των διατάξεων για το επιτρεπόμενο μικτό κέρδος που αποκομίζουν οι λιανοπωλητές (σούπερ μάρκετ).
Η επιδότηση ενέργειας
Αναφέρουν, επίσης, ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και την ενίσχυση που τους παρέχει το κράτος με την επιδότηση του κόστους ενέργειας, ώστε αυτή να περνάει και στις τελικές τιμές. Τα συγκεκριμένα στελέχη ουσιαστικά υπονοούν ότι σε πολλές περιπτώσεις η επιδότηση των λογαριασμών ενέργειας έχει μικρή ή και καμία επίδραση στην τιμή που πληρώνει ο καταναλωτής.
Οι επαφές με τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ και τους προμηθευτές είναι συνεχείς και, όπως επισημαίνουν, «στόχος δεν είναι να ληφθούν αστυνομικά μέτρα, αλλά να βρεθεί ένας τρόπος συνεργασίας για τη συγκράτηση των τιμών. Ενδεχομένως να υπάρχουν και κάποιοι παράγοντες, όπως για παράδειγμα οι εμπορικές πρακτικές μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, που να επιβαρύνουν τις τιμές και να μην το γνωρίζουμε σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας. Τέτοιες πληροφορίες μπορούμε να τις έχουμε με τη συχνή μας επαφή με τον εμπορικό κόσμο», σημειώνουν.
Σε ό,τι αφορά το θέμα της σμίκρυνσης συσκευασιών που ακολουθούν εταιρείες προκειμένου να μην αυξήσουν τις τιμές, τα ίδια στελέχη παραδέχονται ότι υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις, τονίζοντας ωστόσο ότι δεν αποτελεί παράνομη πρακτική. «Παράνομο είναι αν μικρύνει η συσκευασία και διατηρηθεί η τιμή στα ίδια επίπεδα ή ακόμα και αυξηθεί», επισημαίνουν. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτό ισχύει εξαιτίας της διάταξης, σύμφωνα με την οποία σήμερα το μικτό περιθώριο κέρδους του λιανοπωλητή δεν μπορεί να υπερβαίνει αυτό που καρπωνόταν έως τις 31 Αυγούστου του 2021.
Κατά τις ίδιες πηγές, υπάρχουν ενδείξεις ότι σε περιπτώσεις μείωσης της ποσότητας μιας συσκευασίας, η τιμή παραμένει ίδια. «Ελέγχουμε αυτές τις περιπτώσεις και αν αποδειχθεί, θα καταλογιστούν τα ανάλογα πρόστιμα» επισημαίνουν.
Το θέμα των τιμών και ειδικά στα προϊόντα πρώτης ανάγκης είναι κάτι που πλέον προβληματίζει έντονα την κυβέρνηση, πολύ δε περισσότερο όταν οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο ότι επίκειται ο δυσκολότερος χειμώνας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Επιβάρυνση νοικοκυριών
Σήμερα αναμένεται να ανακοινωθούν τα προσωρινά στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία για τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή στις χώρες της Ε.Ε. και προφανώς ο ελληνικός Δείκτης θα είναι και πάλι σε υψηλά επίπεδα.
Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι η πραγματική επιβάρυνση της πλειονότητας των κατοίκων της Ελλάδας είναι κατά πολύ υψηλότερη από τον δείκτη του επίσημου πληθωρισμού. Τον Αύγουστο, ο πληθωρισμός ήταν κατά 11,4% υψηλότερος από τον αντίστοιχο του ίδιου μήνα το 2021 (2,2%). Ωστόσο, επιμέρους δείκτες προϊόντων και υπηρεσιών, που σχετίζονται με την επιβίωση και το επίπεδο ζωής, ήταν κατά πολύ υψηλότεροι. Για παράδειγμα, αναφέρουμε ότι το ψωμί και τα δημητριακά ήταν 18,5% ακριβότερα, τα κρέατα 17,1%, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά 18%, τα έλαια και τα λίπη 25,5%, τα είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού 13,6%, καφές – κακάο – τσάι 12,5% τα καύσιμα και τα λιπαντικά 21,5%
