Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
«Όλοι περιμένουμε μια ύφεση – το ερώτημα είναι πόσο βαθιά θα είναι», εκτιμά ο Αντρέα Ορσέλ, Διευθύνων Σύμβουλος της μεγάλης ιταλικής τράπεζας Unicredit. «Το πόσο βαθιά θα είναι η ύφεση θα εξαρτηθεί από πολιτικά ζητήματα και τον πόλεμο στην Ουκρανία», ήταν η απάντηση που έδωσε ο ίδιος ο ίδιος ο Ιταλός τραπεζίτης μιλώντας σε συνέδριο, που διοργανώνει η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt στην Φρανκφούρτη.
Μιλώντας στο ίδιο συνέδριο, ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank, Κρίστιαν Σέβινγκ, προειδοποίησε ότι και η Γερμανία μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης είναι έτοιμη να συρρικνωθεί λόγω του αυξανόμενου πληθωρισμού, των ελλείψεων στην ενέργεια και την αναταραχή στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. «Δεν είμαστε πλέον σε θέση να αποτρέψουμε μια ύφεση στη Γερμανία», είπε ο Σέβινγκ.
Η κρίση που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, απειλεί πλέον να σπρώξει ολόκληρη την ευρωζώνη σε επικίνδυνες ατραπούς, καθώς κλιμακώνεται ο οικονομικός πόλεμος της Μόσχας με την ΕΕ. Ηδη, οι τιμές των υδρογονανθράκων πήραν και πάλι την ανηφόρα μετά τις δηλώσεις του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν από το Βλαδιβοστόκ ότι θα διακόψει τον ενεργειακό εφοδιασμό της ΕΕ, αν επιβληθεί πλαφόν στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της Ρωσίας. «Η Δύση θα παγώσει όπως η ουρά του λύκου στο γνωστό ρωσικό παραμύθι», είπε ο Ρώσος πρόεδρος.
Ένα τρισεκατομμύριο ο λογαριασμός της ΕE
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αγωνίζεται πλέον να βρει λύσεις για να μην μετατραπεί η κρίση του φυσικού αερίου σε οικονομική κατάρρευση. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τόνισε την ανάγκη «έξυπνης» εξοικονόμησης ενέργειας και μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος σε ώρες αιχμής, παράλληλα με την επιβολή πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου
Η φον ντερ Λάιεν είπε ότι 13 κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ήδη περικόψει μερικώς ή πλήρως το ρωσικό φυσικό αέριο, προσθέτοντας ότι από την αρχή του πολέμου, οι σχετικές εισαγωγές στην Ευρώπη έχουν μειωθεί από το 40% στο 9%. Το θέμα θα απασχολήσει την αυριανή σύνοδο των υπουργών Ενέργειας στις Βρυξέλλες, αν και οι οριστικές αποφάσεις δεν θα ληφθούν πριν την σύνοδο κορυφής των 27 ηγετών, τον Οκτώβριο.
Σύμφωνα όμως με έκθεση της S&P Global Ratings, ο «λογαριασμός» που θα πληρώσει η Ευρωπαϊκή Ενωση για την πανάκριβη ενέργεια, θα ξεπεράσει τα προ πανδημίας επίπεδα και θα φτάσει το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ. «Ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία, η αργή ανάκαμψη από τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 και η ξηρασία σε μεγάλο μέρος της ηπείρου έχουν οδηγήσει σε σοβαρή ενεργειακή κρίση, υψηλό πληθωρισμό, ελλείψεις εφοδιασμού – και αβεβαιότητα για το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης», αναφέρεται στην έκθεση.
Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να λάβουν διάφορα μέτρα στήριξης στους πιο ευάλωτους, ανεβάζοντας όμως τον κίνδυνο δημοσιονομικού εκτροχιασμού και το δημόσιο χρέος. Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι η ευρωπαϊκή οικονομία είναι βέβαιο ότι θα εισέλθει σε ύφεση, με «επικεφαλής» τη Γερμανία, την Ιταλία και τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Για το τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, οι αναλυτές της JP Morgan Chase Bank αναμένουν ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης -2% για τη ζώνη του ευρώ συνολικά! Περίπου -2,5% για τη Γαλλία και τη Γερμανία και -3% για την Ιταλία.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρόκειται να δώσουν συνολικά κάπου 375 δισεκατομμύρια ευρώ σε μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, αλλά αρκετοί οικονομολόγοι εκτιμούν ότι δεν θα είναι αρκετά για να αποτρέψουν μια ύφεση. Όπως προειδοποίησε μάλιστα ο πρόεδρος της Deutsche Bank, Κρίστιαν Σέβινγκ, «όσο περισσότερο ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η πίεση και τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα κοινωνικών συγκρούσεων». Λόγω της αύξησης των τιμών της ενέργειας και του υψηλού πληθωρισμού, «οι άνθρωποι δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να βγάλουν τα προς το ζην», τόνισε μάλιστα στην Handeslblattt η Τάνια Μπίρκχολτς, επικεφαλής του γερμανικού πιστωτικού οργανισμού Schufa.
Αύξηση των επιτοκίων
Το ανησυχητικό είναι ότι η Ευρωζώνη αντιμετωπίζει ένα ενεργειακό σοκ, συνδυασμό με την αναμενόμενη απόφαση που λάβει σήμερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για αύξηση των επιτοκίων. Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι η ΕΚΤ θα είναι πολύ επιθετική και θα αυξήσει τα επιτόκια κατά 75 μονάδες βάσης. Ανεβάζοντας δηλαδή το καταθετικό επιτόκιο στο 0,75% από μηδέν, γεγονός που θα αποτελεί τη μεγαλύτερη αύξηση στην ιστορία της ΕΚΤ.
Μια τέτοια εξέλιξη σημαίνει ότι η Κεντρική Τράπεζα της ευρωζώνης θα θυσιάσει την ανάπτυξη προκειμένου να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, καθώς αυτή είναι η βασική εντολή της ΕΚΤ.
Έχει όμως νόημα μια τέτοια επιθετική πολιτική; Το ερώτημα είναι πολύ ανοιχτό. Ο πληθωρισμός έχει φτάσει πραγματικά σε αρκετά υψηλά επίπεδα: 9,1% τον Αύγουστο κατά μέσο όρο στην ευρωζώνη. Μεγάλο πρόβλημα για την Λαγκάρντ είναι όμως και η υποχώρηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, που επίσης αποτελεί πηγή που πυροδοτεί τον πληθωρισμό, με δεδομένο ότι οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων γίνονται με δολάρια. Και ένα ασθενέστερο νόμισμα τροφοδοτεί τον πληθωρισμό επηρεάζοντας τα πραγματικά εισοδήματα και ως εκ τούτου και την κατανάλωση. Ολοι συμφωνούν όμως ότι ο πληθωρισμός επέστρεψε δραματικά στην Ευρώπη μετά από 40 χρόνια λόγω των συνεπειών του πολέμου στην Ουκρανία. Η λύση λοιπόν στο πρόβλημα είναι ο τερματισμός του πολέμου, των κυρώσεων και των ρωσικών αντιποίνων. Η κρίση του φυσικού αερίου είναι αυτή που ώθησε το ευρώ κάτω και από το φράγμα των 0,99 δολαρίων για πρώτη φορά από τον Δεκέμβριο του 2002. Και όπως γράφει εύστοχα το γαλλικό περιοδικό Le Point»,«αντιμέτωπη με τον πληθωρισμό, η ΕΚΤ κινδυνεύει να πέσει από τη Χάρυβδη στη Σκύλλα της ύφεσης».
