Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Εκατό δισεκατομμύρια ευρώ; Πεντακόσια δισεκατομμύρια ή τελικά πάνω από ένα τρισεκατομμύριο; Πόσο θα κοστίσει στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ο πόλεμος στην Ουκρανία;
Ουδείς μπορεί να το εκτιμήσει με αξιόπιστα στοιχεία αυτή τη στιγμή. Ουδείς άλλωστε πολιτικός ή ειδικός θα ήθελε να το κάνει στα σοβαρά. Γιατί απλά ουδείς γνωρίζει πόσο καιρό θα διαρκέσει ο πόλεμος, που έχει προκαλέσει – και συνεχίζει να προκαλεί – μια τεράστια ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη. Και το μεγάλο ερώτημα είναι: Ποιοι θα πληρώσουν το «μάρμαρο» της ενεργειακής κρίσης;
Δύο πράγματα είναι σαφή:
- Πρώτον, το κόστος θα είναι τεράστιο για την Ε.Ε.. Οπως λέει ο Γερμανός, σοσιαλδημοκράτης ευρωβουλευτής Ρενέ Ρεπάζι, καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Ρότερνταμ: «Οι δαπάνες που έχει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη είναι τεράστια… Οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες του πολέμου θα μας βυθίσουν σε βαθιά οικονομική και κοινωνική ύφεση και θα απαιτήσουν πολλά χρήματα από τον δημόσιο τομέα για την αντιμετώπιση της κατάστασης».
- Δεύτερον, οι χώρες μέλη της Ε.Ε. διαφωνούν τώρα για το πώς θα χειριστούν την ενεργειακή κρίση και τις επιπτώσεις του πολέμου: μέσω νέων χρεών ή της προσωπικής ευθύνης των πολιτών; Και μάλιστα σε υπέρογκες τιμές. Γιατί μέχρι στιγμής, τα κράτη μέλη προσπαθούν να βρουν λύσεις στην έλλειψη ρωσικού φυσικού αερίου, είτε προτρέποντας τους πολίτες να …παγώσουν τον χειμώνα, είτε κάνοντας διμερείς επαφές με άλλους προμηθευτές ενέργειας, εκτός της Ρωσίας.
Ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς ταξιδεύει στον Καναδά για να βρει LNG και υδρογόνο από τον Τριντό. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν κάνει την ανάγκη φιλοτιμία και πηγαίνει στην Αλγερία για να βρει φυσικό αέριο.
Αναμφίβολα, οι ισχυρές χώρες και οικονομίες της Ε.Ε., έχουν την οικονομική δυνατότητα να ανταπεξέλθουν. Γι` αυτό άλλωστε, αρνούνται την πρόταση του Νότου για την επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, αφήνοντας τους φτωχούς της Ε.Ε. στο έλεος της αγοράς. Πώς θα αντιμετωπίσουν οι υπερχρεωμένες χώρες του Νότου την ενεργειακή κρίση; Τι θα κάνουν οι χώρες που εξακολουθούν να παλεύουν σκληρά με την πρωτοφανή ακρίβεια και τον πληθωρισμό ρεκόρ, με τις οικονομικές συνέπειες της κρίσης του κορωνοϊού – με υψηλή ανεργία στους νέους, για παράδειγμα – όπως η Ελλάδα και η Ισπανία.
Η ροή ρωσικού αερίου στην Ε.Ε. –κάπου 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως-υποτίθεται ότι θα αντικατασταθούν από προμήθειες από τη Νορβηγία και LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ. Και εδώ όμως υπάρχουν προβλήματα: Ο νέος αγωγός αερίου Baltic Pipe- σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες-είναι γεμάτος μόνο κατά 35%. Αλλά ο συνολικός όγκος των παραδόσεων από τη Νορβηγία στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν αλλάζει σε καμία περίπτωση.
Οσον αφορά το LNG, το βασικό ερώτημα είναι αν θα υπάρξει επιπλέον υγροποιημένο φυσικό αέριο στην Ε.Ε.: Η διακοπή της παραγωγής που προκλήθηκε λόγω έκρηξης στον σταθμό υγροποίησης αερίου Freeport,στο Τέξας, σημαίνει ότι θα είναι περιορισμένες οι εξαγωγές LNG στην Ευρώπη, τουλάχιστον ως το τέλος του χρόνου.
Ταυτόχρονα, μέχρι τώρα, η Ευρώπη προμηθευόταν LNG από την Ασία, αντισταθμίζοντας έτσι το ρωσικό αέριο. Θα αποδεχτούν όμως οι χώρες της περιοχής Ασίας- Ειρηνικού να λαμβάνουν μειωμένες εισαγωγές και τον χειμώνα; Πολλά θα εξαρτηθούν από τον καιρό, και λόγω της ροής LNG, θα εξαρτηθούν από τον καιρό τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία. Αλλά και από τον ανταγωνισμό. Η λογική του όποιος προλάβει κερδίζει και εδώ έδαφος…
Ο σώζων εαυτόν…
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της λογικής της «κατά μόνας εξεύρεσης λύσης» στο ενεργειακό, είναι η Πολωνία. Στις αρχές Αυγούστου η Βαρσοβία ανακοίνωσε ότι έχει γεμίσει έως και 100% τις αποθήκες φυσικού αερίου. Παρόλα αυτά, έχει ήδη δηλώσει ότι δεν πρόκειται να μοιραστεί με κανέναν. Η Πολωνία δεν έχει ούτε συμβόλαιο με την Gazprom ούτε άμεση πρόσβαση στο ρωσικό αέριο. Και σε περίπτωση πραγματικής έλλειψης, οι αντίστροφες προμήθειες μέσω Γερμανίας, που εξασφαλίζει προς το παρόν ενεργειακή επάρκεια στην Πολωνία, απλώς θα εξαφανιστούν.
Όπως τονίζει εύστοχα ο Economist, πέρα από τον πόλεμο φθοράς στην Ουκρανία, «μαίνεται ένας άλλος αγώνας – μια οικονομική σύγκρουση αγριότητας και εμβέλειας που δεν έχει παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1940. Οι δυτικές χώρες προσπαθούν να ακρωτηριάσουν μια ρωσική οικονομία ύψους 1,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, με ένα νέο οπλοστάσιο κυρώσεων. Η αποτελεσματικότητα αυτού του εμπάργκο είναι το κλειδί για την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία. Το ανησυχητικό είναι όμως ότι μέχρι στιγμής ο πόλεμος των κυρώσεων δεν εξελίσσεται όπως αναμενόταν». Και όχι μόνο!
H Wall Street Journal αποκάλυψε εμπιστευτική επιστολή της Αμερικανίδας υπουργού Ενέργειας, Τζένιφερ Γκράνχολμ, με την οποία προτρέπει τις επτά μεγάλες αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου να μειώσουν τις εξαγωγές καυσίμων στην Ευρώπη.
Η Γκράνχολμ προειδοποιεί ότι τα αποθέματα βενζίνης στην Ανατολική ακτή των ΗΠΑ βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας και τα αποθέματα ντίζελ είναι σχεδόν 50% κάτω από τον μέσο όρο της πενταετίας σε όλη την περιοχή. «Σας προτρέπω για άλλη μια φορά να εστιάσετε βραχυπρόθεσμα στη δημιουργία αποθεμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντί να πουλήσετε τα τρέχοντα αποθέματα και να αυξήσετε περαιτέρω τις εξαγωγές», γράφει η Αμερικανίδα υπουργός Ενέργειας.
Όπως γράφει η ιταλική χρηματιστηριακή ιστοσελίδα Milano Finanza», «η προτροπή της Γκράνχολμ είναι ένα χαστούκι για τους ευρωπαίους συμμάχους, που επιδιώκουν τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας από τη Ρωσία».
Οι Αμερικανοί πρώτα ώθησαν την Ευρώπη να σκληρύνει –και σωστά- τη στάση της έναντι της Ρωσίας, αλλά τώρα ξεχνούν την ανάγκη της αλληλεγγύης. Ο σώζων εαυτόν σωθήτω….
