Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Τρία καλά νέα στο μέτωπο του πληθωρισμού έρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες: Πρώτον, τον Ιούλιο, ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή δεν αυξήθηκε και ο «δομικός πληθωρισμός» (εξαιρουμένων των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων) παρέμεινε στο 5,9%- στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων έξι μηνών.
Δεύτερον, μετά από περισσότερο από ένα χρόνο συζήτησης και αντιπαράθεσης μεταξύ του Καπιτωλίου και του Λευκού Οίκου, ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υπέγραψε τον νόμο BBB (Build Back Better), το πιο σημαντικό μέρος του οποίου είναι η εφαρμογή ενός ελάχιστου φόρου 15% επί των «λογιστικών εσόδων» των εταιρειών που έχουν κέρδη άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως.
Το Υπουργείο Οικονομικών είναι πεπεισμένο ότι θα φέρει 300 δισεκατομμύρια δολάρια στο δημόσιο ταμείο τα επόμενα δέκα χρόνια. Με τον νόμο αυτόν μπορεί να μειωθούν επίσης οι τιμές των φαρμάκων και της περίθαλψης (για τους ηλικιωμένους), καθώς το σύστημα Medicare μπορεί να διαπραγματευτεί καλύτερες συμβάσεις για φάρμακα, θεραπείες και τα γηροκομεία, συνολικά. Εάν το κόστος τέτοιων συμβολαίων υπερβαίνει τον μέσο πληθωρισμό, η Medicare μπορεί να βάλει ένα «όριο» και ακόμη και να ζητήσει επιστροφή χρημάτων.
Τρίτον, μόλις ο πληθωρισμός σταθεροποιήθηκε, η αμερικανική οικονομία δημιούργησε 530.000 θέσεις εργασίας.
Δεν αγγίζουν την ΕΕ
Θα μπορούσε η βελτίωση του πληθωρισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες να δώσει παρόμοιες ελπίδες στην Ευρώπη; Δυστυχώς, τα καλά νέα από την άλλη ακτή του Ατλαντικού δεν αγγίζουν την Ευρώπη. Και σίγουρα όχι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ βλέπει να επιδεινώνεται η εικόνα για την ανάπτυξη στην ευρωζώνη και «δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να εισέλθουμε σε τεχνική ύφεση», όπως παραδέχτηκε η Ιζαμπέλ Σνάμπελ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ.
Ο πληθωρισμός ανησυχεί πολύ περισσότερο την ΕΚΤ: «Οι ανησυχίες που είχαμε τον Ιούλιο δεν έχουν αμβλυνθεί», είπε η Σνάμπελ, αναφερόμενη στην απόφαση για αύξηση των επιτοκίων κατά μισή μονάδα τον Ιούλιο και στις προοπτικές για τη συνεδρίαση της 8ης Σεπτεμβρίου.
«Αν κοιτάξετε οποιοδήποτε από τα υποκείμενα μέτρα για τον πληθωρισμό, αυξάνεται περαιτέρω και βρίσκονται σε υψηλό όλων των εποχών», δήλωσε η Γερμανίδα οικονομολόγος.
Εκτίμησε μάλιστα ότι η επιβράδυνση της ανάπτυξης μπορεί να μην είναι αρκετή για να μειώσει τον πληθωρισμό.
Άλλωστε, ο καθοριστικός παράγοντας που αυξάνει τον πληθωρισμό στην Ευρώπη, είναι βαθιά διαφορετικός από αυτόν που «οδηγεί» τον αμερικανικό πληθωρισμό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αντιμέτωπη με τον πληθωρισμό του κόστους, ιδίως της ενέργειας και ειδικότερα του φυσικού αερίου. Ο δομικός πληθωρισμός αυξήθηκε στο 5,1% από 4,6% τον προηγούμενο μήνα.
Στασιμοπληθωρισμός εν όψει
Όπως επισημαίνει ο Λουίτζι Καμπίλιο, καθηγητής Οικονομικής Πολιτικής στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, «δεδομένης της επιστροφής των τιμών του φυσικού αερίου στα υψηλότερα επίπεδά τους, οι προοπτικές για τον πληθωρισμό σίγουρα δεν είναι θετικές, παρά την πτώση των τιμών του πετρελαίου τις τελευταίες εβδομάδες. Η εικόνα που παρουσιάζει η Σνάμπελ είναι ένας μικρός στασιμοπληθωρισμός», εκτιμά ο Ιταλός καθηγητής.
«Θα καταλάβουμε καλύτερα μεταξύ φθινοπώρου και χειμώνα ποια θα είναι η δυναμική της οικονομίας και πόσο θα μπορούσε να διαρκέσει αυτός ο μικρός στασιμοπληθωρισμός: οι πρόσφατες εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ για το επόμενο έτος δεν είναι ιδιαίτερα λαμπρές», προσθέτει.
Ευρωπαϊκό πρόγραμμα για τον ΦΠΑ
Ο καθηγητής Καμπίλιο λέει πώς θα χρειαζόμασταν κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που θα επέτρεπε στις πιο αδύναμες χώρες να περιορίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις αυτού του υψηλού πληθωρισμού.
«Για να δώσουμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, σε αυτό το πλαίσιο ο ΦΠΑ βαραίνει σε μεγάλο βαθμό τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα», τονίζει και προσθέτει: «Η μείωση του ΦΠΑ στα είδη πρώτης ανάγκης θα μπορούσε ίσως να αποτελέσει μια χρήσιμη παρέμβαση. Μία ενιαία δράση της ΕΕ θα είναι ζωτικής σημασίας, επίσης επειδή οι ανισότητες αυξάνονται όχι μόνο σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά και μεταξύ των χωρών».
Αυτό που φαίνεται να λείπει όμως είναι ο ηγετικός ρόλος στην ευρωπαϊκή δημοσιονομική πολιτική. Η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ είναι ενεργή και μπορεί να διορθώσει τυχόν λάθη. Όμως η δημοσιονομική πολιτική στην Ευρωζώνη κινδυνεύει να μπλοκάρει τα πάντα εάν δεν εφαρμοστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
«Υπό αυτή την έννοια, λέει ο καθηγητής Καμπίλιο, δεν αρκεί να μιλάμε μόνο για αναστολή των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας. Σε μια τόσο προβληματική κατάσταση, μετά την πανδημία, τον πόλεμο στα σύνορα της Ευρώπης και τη συνακόλουθη ενεργειακή κρίση, δεν μπορούμε να συζητάμε απλά για ένα συν ή πλην στο έλλειμμα.
Δεν λέω να σπαταλάμε πόρους, αλλά να μπορούμε να κάνουμε μια γνήσια πολιτική δημοσίων επενδύσεων. Η ζήτηση και η προσφορά στην ευρωπαϊκή αγορά πρέπει να ενισχυθούν με ισχυρές παρεμβάσεις.
Αυτό δεν θα μας βγάλει από την παγκόσμια καταιγίδα που διαφαίνεται στον ορίζοντα, αλλά θα μας επιτρέψει να πλοηγηθούμε καλύτερα. Αν υιοθετήσουμε αυτό το είδος προοπτικής, μπορούν να βρεθούν οι χώροι για μια παρέμβαση για τη στήριξη της ευρωπαϊκής οικονομίας».
