Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]
Τη σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης προβλέπει νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση.
Η Ανεξάρτητη Αρχή θα συλλέγει, θα επεξεργάζεται και θα κοινοποιεί σε τράπεζες και άλλους ιδιωτικούς φορείς πληροφορίες για τις οφειλές 4.000.000 νοικοκυριών και επιχειρήσεων προς τη Φορολογική Διοίκηση και τα ασφαλιστικά Ταμεία.
Ειδικότερα, η Αρχή, με βάση τα στοιχεία που θα συλλέγει και θα επεξεργάζεται, θα αξιολογεί και θα βαθμολογεί την πιστοληπτική ικανότητα των φορολογουμένων και των ασφαλισμένων και θα παρέχει τη σχετική πληροφόρηση προς τις τράπεζες και άλλους ιδιωτικούς φορείς.
Πρόκειται ουσιαστικά για τη δημιουργία ενός νέου «Τειρεσία» που θα φακελώνει τους πολίτες ως προς τις υποχρεώσεις τους προς τον δημόσιο τομέα και θα ενημερώνει τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και άλλους χρηματοδοτικούς φορείς του ιδιωτικού τομέα για την πιστοληπτική ικανότητα των πελατών τους. Η παροχή των πληροφοριών προς τους φορείς του ιδιωτικού τομέα θα επιτρέπεται, βεβαίως υπό την προϋπόθεση ότι η Αρχή θα έχει λάβει τη συγκατάθεση και των ίδιων των φορολογουμένων-ασφαλισμένων.
Όμως, στην πράξη, η παροχή αυτών των πληροφοριών θα καταστεί εν τέλει υποχρεωτική για τους φορολογούμενους-ασφαλισμένους, καθώς οι τράπεζες και οι λοιποί χρηματοδοτικοί φορείς του ιδιωτικού τομέα θα τη θέσουν ως προϋπόθεση για τη χορήγηση δανείων και άλλων πιστωτικών διευκολύνσεων προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Δηλαδή, τελικά η συγκατάθεση θα αποσπάται εξαναγκαστικά από τους πολίτες για να τους δοθούν δάνεια και άλλες χρηματοδοτικές διευκολύνσεις. Θα εξελιχθεί δηλαδή σε όπλο στα χέρια των τραπεζών και των λοιπών χρηματοδοτικών φορέων του ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να έχουν στη διάθεσή τους όλες τις πληροφορίες για την οικονομική και συναλλακτική κατάσταση των πελατών τους.
Ουσιαστικά, με το νέο νομοσχέδιο καθιερώνεται σύστημα πιστοληπτικής βαθμολόγησης για την αξιολόγηση της πιστολη πτικής ικανότητας φυσικών και νομικών προσώπων βάσει δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που αφορούν οφειλές προς τον δημόσιο τομέα. Το σύστημα αυτό θα το «τρέχει» μια νέα Ανεξάρτητη Αρχή του Δημοσίου, που θα ονομάζεται «Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης».
Η Αρχή θα συλλέγει από τη Φορολογική Διοίκηση (την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων), τον e-EΦKA και τα λοιπά ασφαλιστικά Ταμεία πληροφορίες σχετικά με τους οφειλέτες τους και τις οφειλές τους. Στις πληροφορίες που θα συλλέγει για κάθε οφειλή θα περιλαμβάνονται: α) ο αριθμός ταμειακής βεβαίωσης ή ο αριθμός σύμβασης, β) η φύση της οφειλής, γ) οι βασικοί όροι της οφειλής, όπως το αρχικό και το τρέχον ύψος της, κατά κεφάλαιο, προ σαυξήσεις και πρόστιμα, η διάρκεια αποπληρωμής, το επιτόκιο και οι μεταβολές τους, δ) οι εμπράγματες και ενοχικές εξασφαλίσεις της οφειλής και η αποτίμησή τους, ε) οι καταβολές που πραγματο ποιήθηκαν, ο χρόνος των καταβολών και το τρέχον υπόλοιπο της οφειλής, στ) ρυθμίσεις της οφειλής, ζ) μεταβολές στο πρόσωπο του οφειλέτη λόγω καθολικής ή ειδικής διαδοχής, η) πληροφορίες για την πορεία δικαστικών διενέξεων μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, μέτρα διοικητικής ή αναγκαστικής εκτέλεσης που λήφθηκαν, καθώς και για την πορεία της δικαστικής προσβολής τους, την άσκηση ποινικής δίωξης ή την ποινική καταδίκη λόγω μη καταβολής της οφειλής, αν η μη καταβολή της συνιστά αξιόποινη πράξη, θ) πληροφορίες σχετικά με τις οφειλές των φορέων του δημοσίου τομέα προς το υποκείμενο των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, στις οποίες περιλαμβάνονται το είδος της οφειλής, το ποσό της οφειλής και ο οφειλέτης φορέας του δημοσίου τομέα, ι) πληροφορίες σχετικά με πτώχευση του φορολογούμενου- ασφαλισμένου, την κήρυξή του ως συγγνωστού και την απαλλαγή του, ια) πρόσθετες πληροφορίες που σχετίζονται με την οικονομική συμπεριφορά του φορολογούμενου-ασφαλισμένου, όπως η ιδιότητά του ως ανέργου, φορολογικά δεδομένα και, συγκεκριμένα, στοιχεία εισοδήματος και περιουσιακής κατάστασης.
Η Αρχή, που θα αποτελεί φορέα του Δημοσίου, θα συγκεντρώνει και θα ομαδοποιεί τις πληροφορίες σχετικά με τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις και τις συμπεριφορές πληρωμών προς όλες τις οντότητες του δημόσιου τομέα, με σκοπό την παραγωγή πιστοληπτικής βαθμολόγησης για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Η Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης θα ανταλλάσσει πληροφορίες και βαθμολογίες με άλλους φορείς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας. Η βαθμολόγηση για φυσικά και νομικά πρόσωπα θα παράγεται από το Σύστημα μέσω της επεξεργασίας, με αυτοματοποιημένη διαδικασία, των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που αντλούνται από τους φορείς του δημόσιου τομέα, με τη χρήση αλγορίθμων.
Η πιστοληπτική βαθμολόγηση θα παράγεται μετά την υποβολή αίτησης, θα γίνεται με αριθμητική κλίμακα και θα αφορά την τήρηση και την αθέτηση υποχρέωσης έναντι των φορέων του δημόσιου τομέα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Στον αιτούντα θα χορηγείται ενημέρωση πιστοληπτικής βαθμολόγησης, η οποία θα απεικονίζει την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του υποκειμένου δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς βάσει των δεδομένων που υφίστανται κατά την ημερομηνία παραγωγής της πιστοληπτικής βαθμολόγησης.
Οι μέθοδοι και ο τρόπος επεξεργασίας και υπολογισμού της βαθμολόγησης θα επαναξιολογούνται τακτικά και θα επικαιροποιούνται οι αλγόριθμοί τους, ώστε να προσαρμόζονται στις οικονομικές συνθήκες και στις διαµορφούµενες συναλλακτικές πρακτικές και να επιβεβαιώνεται η ακρίβεια των εκτιμήσεων.
Πιστοληπτική ενημέρωση
Σε ό,τι αφορά τη χορήγηση ενημέρωσης πιστοληπτικής βαθμολόγησης σε φορείς του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να σημειωθούν τα παρακάτω:
1. Η Αρχή θα μπορεί να παράγει και να χορηγεί ενημέρωση πιστοληπτικής βαθμολόγησης υποκειμένου δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς (φορολογουμένου-ασφαλισμένου) σε φορέα του ιδιωτικού τομέα που έχει συνάψει σύμβαση με την Αρχή, μετά από αίτηση του φορέα, με την προϋπόθεση ρητής, ειδικής και διακριτής από άλλους όρους συγκατάθεσης του υποκειμένου στην επεξεργασία των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, την άρση του φορολογικού απορρήτου και τη χορήγηση και διαβίβαση της ενημέρωσης πιστοληπτικής βαθμολόγησης στον αιτούντα φορέα του ιδιωτικού τομέα, η οποία παρέχεται μέσω του Συστήματος. Η ενημέρωση πιστοληπτικής βαθμολόγησης διαβιβάζεται στον φορέα του ιδιωτικού τομέα ηλεκτρονικά.
2. Στην αίτηση του φορέα του ιδιωτικού τομέα αναφέρεται ο σκοπός για τον οποίο ζητείται η χορήγηση ενημέρωσης πιστοληπτικής βαθμολόγησης. Η ενημέρωση αυτή μπορεί να ζητείται για τους εξής σκοπούς: α) την επαλήθευση των πληροφοριών που παρασχέθηκαν από το υποκείμενο δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς (φορολογούμενο-ασφαλισμένο), σχετικά με αίτησή του για χορήγηση πίστωσης από τον φορέα του ιδιωτικού τομέα, β)την αξιολόγηση των κινδύνων που πηγάζουν από τη χορήγηση πίστωσης από φορέα του ιδιωτικού τομέα προς το υποκείμενο δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, ή από την αποδοχή από φορέα του ιδιωτικού τομέα της παροχής εγγύησης για μια πι στωτική σύμβαση από το υποκείμενο δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, γ)την αξιολόγηση των κινδύνων που πηγάζουν από χορηγηθεί σα πίστωση, ή τη μετατροπή της φύσης ή της διάρκειας μιας πιστωτικής σύμβασης ή εγγύησης που έχει χορηγηθεί για μια πιστωτική σύμβαση από το υπο κείμενο δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, δ)την παρακολούθηση και αξιολόγηση της μη τήρησης οποιου δήποτε όρου πιστωτικής σύμβα σης που χορηγήθηκε από φορέα του ιδιωτικού τομέα στο υποκείμενο δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς ή εγγύησης που παρασχέθηκε από αυτό, ε)την αξιολόγηση αίτησης υπαγωγής του υποκειμένου δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς σε διακανονισμό οφειλών προς φορέα του ιδιωτικού τομέα, και στ) την ανάλυση των χαρτοφυλακίων πιστωτικών συμβάσεων που τηρούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
3. Η αίτηση θα υποβάλλεται ηλεκτρονικά στο Σύστημα. Το υποκείμενο δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς (ο φορολογούμενος-ασφαλισμένος) θα χορηγεί τη συγκατάθεση και θα ενημερώνεται μέσω του Συστήμα τος για τα δικαιώματα που έχει.
4.Το υποκείμενο δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς (ο φορολογούμενος-ασφαλισμένος) έχει δικαίωμα να ανακαλέσει τη συγκατάθεσή του ανά πάσα στιγμή. Η ανάκληση της συγκατάθεσης δεν θίγει τη νομιμότητα της επεξεργασίας που βασίστηκε στη συγκατάθεση προ της ανάκλησής της.
Πριν από την παροχή της συγκατάθεσης, το υποκείμενο των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς ενημερώνεται για το δικαίωμα ανάκλησης της συγκατάθεσης. Η ανάκληση της συγκατάθεσης του υποκειμένου δεδομένων οικονομικής συμπε ριφοράς γίνεται μέσω του Συστήματος ατελώς.
5. Η χορήγηση ενημέρωσης πιστοληπτικής βαθμολόγησης σύμφωνα με το παρόν άρθρο γίνεται με χρέωση, το ύψος της οποίας καθορίζεται με απόφαση της Αρχής.
Ενοποιημένη βαθμολόγηση
Παράλληλα, αναφορικά με την ανταλλαγή πληροφοριών πιστοληπτικών βαθμολογήσεων και την ενοποιημένη βαθμολόγηση σημειώνεται ότι:
1. Η Αρχή δύναται να συνάπτει συμβάσεις με φορείς πιστοληπτικής αξιολόγησης, εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να γίνεται ανταλλαγή πιστοληπτικών βαθμολογήσεων υποκειμένων δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς υπό την προϋπόθεση της σχετικής ρητής, ειδικής και διακριτής από άλλους όρους συγκατάθεσης του υποκειμένου δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς και ενημέρωσής του ως προς τα δικαιώματά του κατά τον ΓΚΠΔ, η οποία παρέχεται μέσω του Συστήματος και της μεθοδολογίας του.
2. Η Αρχή δύναται να συνάπτει συμβάσεις με φορείς πιστο ληπτικής αξιολόγησης, οι οποί οι παράγουν πιστοληπτική βαθμολόγηση, βάσει της οποίας δύναται να παραχθεί ενοποιημένη βαθμολόγηση. 3Η χορήγηση ενημέρωσης πι στοληπτικής βαθμολόγησης γίνεται με χρέωση.
Μητρώο Πιστώσεων
Με το ίδιο νομοσχέδιο προβλέπεται, εξάλλου, η σύσταση του Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων ως εθνικού συστήματος αρχειοθέτησης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που θα τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος. Το Μητρώο θα καταγράφει σε αναλυτική βάση το ιστορικό πληρωμών, τα είδη των παρεχόμενων εξασφαλίσεων και κάθε άλλη πληροφορία που σχετίζεται με κάθε μορφής πίστωση προς φυσικά ή νομικά πρόσωπα από πιστωτικά και εν γένει χρηματοδοτικά ιδρύματα που έχουν την καταστατική τους έδρα στην Ελλάδα, καθώς και από τα υποκατα στήματα αλλοδαπών πιστωτικών ή χρηματοδοτικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα.
Βάσει των ως άνω πληροφοριών, που τηρούνται στο Μητρώο, θα καταρτίζεται επίσης πιστωτική έκθεση για όλα τα πιστοδοτούμενα πρόσωπα (η «Πιστωτική Έκθεση»), το περιεχόμενο της οποίας θα διαφοροποιείται ανάλογα με τον αποδέκτη της, σε κάθε όμως περίπτωση δεν θα περιέχει αξιολόγηση και βαθμολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του δανειολήπτη. Η δημόσια διαβούλευση επί του νομοσχεδίου θα διαρκέσει έως τις 20 Αυγούστου 2022.
