Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ο δορυφορικός διαστημικός φορέας SES με έδρα το Λoυξεμβούργο, βρίσκεται σε συνομιλίες με την αμερικανική Intelsat για μια πιθανή συγχώνευση που θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό στο διάστημα.
Η Intelsat και η SES είναι από τις σημαντικότερες δορυφορικές εταιρείες στον κόσμο. Για σχεδόν τρεις δεκαετίες διαχειρίζονται διαστημικούς “στόλους” που σήμερα μετρούν αντίστοιχα 50 και 72 γεωστατικούς δορυφόρους σε τροχιά, γνωστούς ως GEO. Οι δορυφόροι GEO είναι οι πιο οικονομικοί για επικοινωνία σε μεγάλες αποστάσεις. Βρίσκονται σε τροχιά 35.800 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της γης. Συμπληρώνουν μια τροχιά κάθε 24 ώρες,κινούνται με ταχύτητα 7.000 μιλίων την ώρα από την ανατολή στη δύση και βρίσκονται πάνω από τον Ισημερινό της γης. Επειδή κινούνται με την ίδια ταχύτητα και κατεύθυνση με τη γη φαίνονται ακίνητοι όταν παρατηρούνται από ένα συγκεκριμένο σημείο.
Το 2021, η πώληση δορυφορικών υπηρεσιών GEO απέφερε έσοδα 1,6 και 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τις δύο εταιρείες και τώρα και οι δύο συζητούν μια συμφωνία για πιθανή συγχώνευση.
Πριν από λίγες μέρες, η γαλλική δορυφορική εταιρεία Eutelsat ανακοίνωσε ότι θέλει να αυξήσει το μερίδιό της στον αγγλο-ινδικό όμιλο OneWeb, παρόλο που η μετοχή του είχε πέσει κατακόρυφα κατά 30% στο χρηματιστήριο καθώς οι επενδυτές έκριναν τη συμφωνία πολύ επικίνδυνη για την εταιρεία.
Τον Νοέμβριο, η αμερικανική δορυφορική εταιρεία Viasat, η οποία το 2021 είχε τζίρο 2,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ανακοίνωσε την εξαγορά του βρετανικού ομίλου Inmarsat ( 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα) – σε μια συμφωνία αξίας άνω των 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι «πέντε μεγάλοι»
Οι 5 μεγαλύτεροι χειριστές γεωστατικών δορυφόρων σε παγκόσμια κλίμακα βρίσκονται σε μια φάση ξέφρενης διαπραγμάτευσης και διαφοροποίησης των στρατηγικών τους. Ο λόγος για αυτό είναι ο κίνδυνος που δίνει η άφιξη χιλιάδων δορυφόρων σε χαμηλή τροχιά, που ονομάζονται LEO. Δορυφόροι χαμηλής περί τη γη τροχιάς (LEO). Aυτού του είδους οι δορυφόροι δεν είναι γεωστατικοί (δε βρίσκονται συνεχώς πάνω από το ίδιο σημείο). Έχουν επίσης την πιο μικρή σε ύψος τροχιά από όλους τους δορυφόρους (100-300 μίλια από την επιφάνεια της γης). Συμπληρώνουν τον κύκλο της τροχιάς τους σε 15 λεπτά.
Υπάρχουν επίσης και οι Δορυφόροι μεσαίας τροχιάς (MEO).Είναι δορυφόροι οι οποίοι κινούνται με μεγαλύτερη ταχύτητα από τη γη, οπότε δεν φαίνονται στατικοί από κάποιο σημείο. Βρίσκονται σε τροχιές μεταξύ των LEO και GEO, ύψους από 6.000-12.000 μίλια. Συμπληρώνουν τον κύκλο της τροχιάς τους σε 2-4 ώρες. Έχουν ίδια τεχνολογία μετάδοσης με τους LEO.
Για τους πέντε διαστημικούς δορυφορικούς κολοσσούς ο πραγματικός κίνδυνος είναι να χαθεί ένα μεγάλο μέρος της αγοράς που μέχρι τώρα είχαν στα χέρια τους επί τρεις δεκαετίες, διαχειριζόμενοι λίγο περισσότερους από 200 γεωστατικούς δορυφόρους.
Εκτός από αυτή τη μικρή ομάδα παγκόσμιων φορέων εκμετάλλευσης δορυφόρων, υπάρχουν άλλες 30 εταιρείες σε όλο τον κόσμο, ωστόσο, με πολύ περιορισμένους στόλους, σημαντικά χαμηλότερα έσοδα και κυρίως με στόχο κάποια περιφερειακή αγορά. Ορισμένες από αυτές τις εταιρείες προορίζονται να εξαφανιστούν, αλλά αρκετές άλλες θα προσπαθήσουν να επιβιώσουν προτείνοντας, προοπτικά, τον τοπικό τους χαρακτήρα ως στρατηγικό πλεονέκτημα. Ένα ριψοκίνδυνο στοίχημα αλλά πιθανώς το μόνο δυνατό.
Ο ρόλος του Ελον Μασκ
Οι νέοι αντίπαλοι, με πρώτη την SpaceX του Έλον Μασκ, έχουν υπονομεύσει την παλιά εμπορική και βιομηχανική τάξη των γεωστατικών δορυφόρων. Δεν είναι τυχαίο ότι η ίδια η SpaceX, η οποία λειτουργεί ήδη σχεδόν 3.000 δορυφόρους LEO σήμερα, δήλωσε σε επίσημη αναφορά στην FCC ότι μόνο την περίοδο μεταξύ Δεκεμβρίου 2021 και τέλους Μαΐου 2022 πραγματοποίησε περισσότερους από 6.800 ελιγμούς αποφυγής των δορυφόρων Starlink λόγω κινδύνων σύγκρουσης. Το Starlink παρέχει σταθερή ευρυζωνική πρόσβαση στο Διαδίκτυο μέσω του σμήνους δορυφόρων χαμηλής τροχιάς του. Αλλά η θυγατρική της SpaceX θα μπορούσε κάλλιστα να έχει τη θέληση να προσφέρει τις υπηρεσίες της και σε smartphone…
Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο του Starlink απαιτεί αυτήν τη στιγμή να τοποθετήσετε μια κεραία στην οροφή του σπιτιού σας ή στο σκάφος σας ( μια θαλάσσια υπηρεσία μόλις ξεκίνησε ). Αλλά αύριο, η εταιρεία θα ήθελε να εκμεταλλευτεί τους περίπου 2.500 δορυφόρους της σε χαμηλή τροχιά (και πολλούς ακόμη στο μέλλον) για να διανείμει το Διαδίκτυο σε smartphone.
Η εταιρεία έχει καταθέσει έναν φάκελο στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών (FCC), την αμερικανική ρυθμιστική αρχή τηλεπικοινωνιών, για να μπορέσει να εκμεταλλευτεί τη ζώνη συχνοτήτων των 2 GHz για « χρήστες κινητών ». Αρχικά, η Starlink θα παρέχει ένα μικρό «κουτί» που θα επιτρέπει στους χρήστες να συνδεθούν στο δίκτυο δορυφόρων της. Αλλά τότε θα χρειαζόταν ένα τσιπ να ενσωματωθεί απευθείας στα smartphone, όπως τα σημερινά κυψελωτά μόντεμ 4G/5G. Φυσικά, θα χρειαστεί πρώτα να πειστούν οι κατασκευαστές…
Ο κόσμος είναι μάρτυρας της αδυσώπητης εξέλιξης δεκάδων χιλιάδων δορυφόρων που εκτοξεύτηκαν σε χαμηλή τροχιά και αν τα πρώτα πιθανά θύματα αυτού του νέου συστήματος είναι οι παραδοσιακοί χειριστές δορυφόρων, αυτό που πρέπει να αποφευχθεί είναι ότι και ο υπόλοιπος πλανήτης είναι επίσης Στην πραγματικότητα, τώρα όλα αλλάζουν επειδή οι νέοι ανταγωνιστές επικεντρώνονται σε φθηνότερους, μικρότερους δορυφόρους, που κατασκευάζονται κατά χιλιάδες στη γραμμή συναρμολόγησης, με υψηλή απόδοση και λειτουργούν σε χαμηλές και όχι σε γεωστατικές τροχιές. Ο στόχος τους είναι παγκόσμιος και αποτελούν έναν πραγματικό «μαύρο κύκνο» της δορυφορικής αγοράς.
Οι παραδοσιακοί φορείς εκμετάλλευσης των δορυφόρων στο Διάστημα, γνωρίζουν τώρα καλά την ανάγκη να φτάσουν σε διαφορετική κλίμακα για να προσπαθήσουν να ανταγωνιστούν και έτσι εφαρμόζουν αυτό που ονομάζεται στρατηγική “πολλαπλών τροχιών”, δηλαδή τη σταδιακή απόκτηση δορυφόρων που λειτουργούν σε διαφορετικά ύψη, από χαμηλή έως γεωστατική τροχιά..
Αν και για αμυντικούς σκοπούς, διάφορες κυβερνήσεις θα χρειάζονται πάντα δορυφόρους σε γεωστατική τροχιά, αυτή τη στιγμή η συντριπτική πλειοψηφία των εμπορικών καταναλωτών βασίζεται σε επίγειες λύσεις για τηλεπικοινωνίες και η χρήση B2B δορυφόρων περιορίζεται σε μερικά τμήματα της αγοράς στα οποία οι επίγειες λύσεις δεν λειτουργούν καλά. Οπως για παράδειγμα στο Διαδίκτυο για αεροπορικές εταιρείες ή ναυτιλιακές εταιρείες και backhaul μέσω κινητού μεγάλων αποστάσεων
Αυτά τα τμήματα της αγοράς εξακολουθούν να είναι σε θέση να υποστηρίζουν ακριβές επιλογές δορυφορικής συνδεσιμότητας από τροχιές GEO σήμερα, αλλά αν οι πάροχοι δορυφόρων LEO προσφέρουν σύντομα ανταγωνιστικές τιμές σε συγκρίσιμες επιδόσεις, η ζήτηση δύσκολα θα διατηρηθεί.
Η νέα εμπορική διαστημική βιομηχανία αξιοποιεί τη σμίκρυνση της δορυφορικής τεχνολογίας, μειώνοντας το κόστος και αυξάνοντας τον ανταγωνισμό στις υπηρεσίες εκτόξευσης, δημιουργώντας μια τεράστια αύξηση σε εμπορικούς στόλους σε χαμηλές τροχιές από τους οποίους μπορεί πλέον να παρέχεται κάλυψη Διαδικτύου και ευρυζωνικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο και με πολύ χαμηλή καθυστέρηση.
Όλα αυτά αντιπροσωπεύουν ένα θανατηφόρο πλήγμα για τους πέντε μεγάλους παραδοσιακούς φορείς εκμετάλλευσης δορυφόρων. Αναγκάζονται λοιπόν να εφαρμόζουν στρατηγικές επιβίωσης, δηλαδή να συγχωνεύονται μεταξύ τους και να προσπαθούν να αναθεωρήσουν το επιχειρηματικό μοντέλο αποκτώντας μερίδια στους δορυφόρους LEO.
Κίνδυνοι σύγκρουσης
Ο κίνδυνος είναι ότι παρατηρείται πλέον συμφόρηση στην κυκλοφορία στο Διάστημα, που γίνεται λιγότερο ασφαλές, καθώς η έκταση της τροχιάς που είναι κατάλληλη για τους δορυφόρους LEO είναι περιορισμένη. Βρισκόμαστε επομένως σε μια πορεία όπου αυξάνεται εκθετικά ο κίνδυνος των συγκρούσεων μεταξύ δορυφόρων σε τροχιά. Οι διαθέσιμοι δορυφόροι αυξάνονται εκθετικά και οι δορυφόροι χαμηλής τροχιάς είναι πολύ πιο επιρρεπείς στη συμφόρηση από τους γεωστατικούς.
Για τους καταναλωτές, βέβαια, όλες αυτές οι εξελίξεις στο Διάστημα,θα μπορούσαν να φαντάζουν άσχετες. Αλλά οι συνέπειες του νέου επιχειρηματικού μοντέλου μας επηρεάζουν όλους και δεν αποκλείεται να υπάρξει ένα όφελος κόστους για τον καταναλωτή.
