Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Τι να κάνουμε για να τιθασεύσουμε τον πληθωρισμό; Το ερώτημα απασχολεί πολιτικούς και οικονομολόγους για την εξεύρεση λύσης και εκατομμύρια πολίτες για να βγάλουν τον …μήνα! Η αύξηση των επιτοκίων είναι η μόνη συνταγή των κεντρικών τραπεζών. Αλλά, αν τα επιτόκια αυξηθούν πολύ απότομα, θα σκάσουν πολλές «φούσκες» –για παράδειγμα στην αγορά ακινήτων. Αλλά και οι εταιρείες θα επενδύσουν λιγότερα. Θα υπάρξει ύφεση και απολύσεις.
«Η χειρουργική επέμβαση επέτυχε, ο ασθενής απέθανε. Είναι σαν να πιάνεις έναν ληστή τράπεζας βομβαρδίζοντας μια ολόκληρη χώρα», λέει στη «Ναυτεμπορική» ευρωπαίος οικονομολόγος, που βρέθηκε στην Αθήνα για το συνέδριο του Economist.
Ολόκληρη η Γηραιά Ήπειρος δεν βλέπει φως στην άκρη του τούνελ. Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη αυξήθηκε κατά 8,6% σε ετήσια βάση τον Ιούνιο.Στο πρώτο σκαλί του «βάθρου», σε αυτόν το δυσοίωνο αγώνα, η Εσθονία με πληθωρισμό 22%, ακολουθούμενη από τη Λιθουανία με 20,5% και τη Λετονία με 19%. Άλλες χώρες με διψήφιο ποσοστό είναι η Σλοβακία (12,5%), η Ελλάδα (12%), η Σλοβενία (10,8%), το Βέλγιο (10,5%), το Λουξεμβούργο (10,3%) και η Ισπανία (10%). Συνολικά, εννιά από τις 19 χώρες μέλη της Ευρωζώνης έχουν διψήφιο πληθωρισμό. Αν συμπεριληφθεί και η Ολλανδία με πληθωρισμό 9,9%, η μισή Ευρωζώνη έχει διψήφιο πληθωρισμό.
Η ζωή στην Ευρώπη γίνεται όλο και πιο ακριβή και οι Ευρωπαίοι όλο και πιο φτωχοί. Αυτή η διαφορά των ποσοστών πληθωρισμού στην Ευρώπη αντανακλά επίσης τις διαφορές στα καταναλωτικά πρότυπα των νοικοκυριών, καθώς και το βάρος της ενέργειας και των τροφίμων στον προϋπολογισμό τους. Φυσικά, στην αρνητική αυτή εξέλιξη έπαιξε ρόλο η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αλλά ο πληθωρισμός, όπως και οι ελλείψεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, δεν είναι συνέπειες μόνο του πολέμου.
Η ρωσική επίθεση έχει επιδεινώσει τις ελλείψεις σε πολλούς τομείς – ενέργεια, τρόφιμα, ορισμένα ορυκτά και μέταλλα – αλλά τα προβλήματα εφοδιασμού υπήρχαν και πριν.
Τα μυστήρια παραμένουν
Πολλά ερωτήματα για τα ποσοστά του πληθωρισμού υπάρχουν και μεταξύ των μεγάλων οικονομικών δυνάμεων: Η Ευρώπη, για παράδειγμα έχει ξοδέψει πολύ λιγότερα από την Αμερική για να βοηθήσει τους πολίτες της κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Επομένως δεν δημιούργησε την υπερβολική ζήτηση που προκλήθηκε από την κυβέρνηση Μπάιντεν στην Αμερική, αλλά ο πληθωρισμός είναι περίπου στα ίδια επίπεδα. Η Ιαπωνία επίσης ακολούθησε μια νομισματική πολιτική τόσο γενναιόδωρη όσο αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά δεν γνωρίζει ακόμη σημαντικά σημάδια πληθωρισμού.
Η Κίνα είναι επίσης μέρος του «καταλόγου των μυστηρίων», επειδή έχει βιώσει φρενήρεις αυξήσεις στο κόστος παραγωγής (πρώτες ύλες), παρατεταμένες στάσεις παραγωγής λόγω lockdown, αλλά αυτή τη στιγμή δεν αντιμετωπίζει πληθωριστικές πιέσεις συγκρίσιμες με τις δυτικές. «Ευρώπη και Αμερική πληρώνουν τα λάθη στις προβλέψεις για τον πληθωρισμό, και η καθυστέρηση στην αντίδραση ,στοιχειώνουν τώρα τις αρχές», γράφει η ιταλική Corriere Della Sera.
Ο Έλον Μασκ ,ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, μιλώντας με τηλεδιάσκεψη πρόσφατα σε ένα οικονομικό συνέδριο, προειδοποίησε ότι «πιθανώς βρισκόμαστε σε ύφεση και η ύφεση θα χειροτερέψει». Και πρόσθεσε: «Ισως χρειαστεί ένας χρόνος, ίσως 12 με 18 μήνες, συνήθως αυτός είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να γίνει μια διόρθωση». Αλλά όταν ένας σύνεδρος τον ρώτησε τι θα συμβεί, ο Μασκ δεν δίστασε να παραδεχτεί ότι η ύφεση είναι καλό πράγμα για τους… δισεκατομμυριούχους, τουλάχιστον: «Ναι, είναι πραγματικά καλό. Τα χρήματα πέφτουν βροχή στους ανόητους εδώ και πολύ καιρό. Κάποιες αποτυχίες έπρεπε να πάθουν»!
Πρόβλημα και το αδύναμο ευρώ
Πρέπει φυσικά να επισημανθεί για άλλη μια φορά ,ότι οι τιμές της ενέργειας στη ζώνη του ευρώ έχουν μεγάλη πληθωριστική επίδραση. Ταυτόχρονα, όλο και περισσότερο πλησιάζει η ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο, καθώς όλο και περισσότερα κεφάλαια μεταναστεύουν σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Επειδή το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο αγοράζονται σε δολάρια, ο λογαριασμός για τους καταναλωτές της ζώνης του ευρώ θα συνεχίσει να αυξάνεται ,όσο αποδυναμώνεται το ευρώ, ακόμη και αν οι τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου δεν αυξηθούν. Μόνο για αυτόν τον λόγο είναι απατηλό να ελπίζουν κάποιοι ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει σύντομα.
Όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υιοθετούν μάλιστα αντιμονοπωλιακές νομοθεσίες και αρχίζουν να εισάγουν επιλεκτικά ανώτατα όρια τιμών. Στη Γερμανία, έχει ανοίξει η συζήτηση για την κρατική διάσωση της μεγαλύτερης εταιρείας εισαγωγής φυσικού αερίου, Uniper. Στη Γαλλία εξετάζεται η κρατικοποίηση της Electric de France SA. Στη Βρετανία έχει ήδη τεθεί υπό κρατικό έλεγχο η εταιρεία παροχής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας Buld Energy LTD. Είναι η αρχή ενός κύκλου κρατικοποιήσεων, για να μην καταρρεύσουν ενεργειακοί κολοσσοί υπό το βάρος των υψηλών τιμών και των περιορισμών στο ρωσικό φυσικό αέριο.
Ταυτόχρονα, ο πρόεδρος Μακρόν αύξησε κατά 3,5% τους μισθούς των πέντε εκατομμυρίων Γάλλων δημοσίων υπαλλήλων , σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της αγοραστικής δύναμής τους. Πρόκειται μάλιστα για την μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από το 1985, αν και δεν καλύπτει τον πληθωρισμό που τρέχει με ετήσιο ρυθμό 5,8%. Στη Γερμανία επίσης, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς θα έχει σήμερα συνάντηση με εργοδότες, συνδικάτα και οικονομολόγους στην Καγκελαρία , σε μια προσπάθεια να βρεθεί τι θα μπορούσε να γίνει από κοινού για την καταπολέμηση του υψηλού πληθωρισμού. Ο Σολτς εμφανίστηκε μάλιστα σε ένα βίντεο στο Twitter να λέει: «Όταν ενώνουμε τα χέρια και παραμένουμε μαζί, είμαστε δυνατοί. Και πρέπει να δράσουμε μαζί».
Μείωση ΦΠΑ στα τρόφιμα
Τέτοιες συναντήσεις ήταν συχνές στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, στη Γερμανία, καθώς η χώρα, όπως και όλη η Δύση, βρέθηκε αντιμέτωπη επίσης με ένα τρομερό πετρελαϊκό σοκ, λόγω της υπερβολικής εξάρτησης από το φτηνό πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου. Τοτε, τα συνδικάτα αντέδρασαν στον υψηλό πληθωρισμό ,διεκδικώντας υψηλές μισθολογικές απαιτήσεις προκειμένου να προστατεύσουν την αγοραστική δύναμη.
Ο πρόεδρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW), Μάρτσελ Φράτσερ ,δήλωσε στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι «μόνο οι υψηλότεροι μισθοί και τα κοινωνικά επιδόματα μπορούν να αντισταθμίσουν τη ζημιά σε άτομα με μεσαίο και χαμηλό εισόδημα, μακροπρόθεσμα». Είναι ενδεικτικό ότι ακόμη και το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα προτείνει μείωση του ΦΠΑ στα βασικά τρόφιμα. «Πρέπει να μειωθεί προσωρινά ο ΦΠΑ στα βασικά τρόφιμα, που έχουν γίνει έως και 40% πιο ακριβά», δήλωσε ο εκπρόσωπος για εργατικά θέματα του CDU, Ακίμ Τρούγκερ.
